Адыгеим ищыIэкIэ-псэукIэ илъэ­ныкъо пстэуми нахьыбэрэмкIэ цIыфхэр куп-купэу зэ­хэщагъэхэу ахэлажьэх. Ащ фэдэ шIыкIэм тетэу унашъохэри пштэнхэр нахь IэшIэх, Iофы­гъоу къэтэджыхэрэми хэкIыпIэ афэхъущтыри сыдигъокIи къы­хэхыгъошIу.

Шъолъырым щызэшIуахырэ Iофыгъо­хэм нахь куоу ахэтхэм ащыщ респуб­ликэм и Общественнэ палатэ. Ащ ипа­щэу Устэ Руслъан общественнэ щы­Iэныгъэм чанэу зэрэхэлажьэрэм пае Урысые Федерацием и Президент и Рэзэныгъэ тхылъ къыфигъэшъошагъ.
Лъэхъаным къыздихьырэ Iофыгъо-
хэр зыфэдэхэмрэ 2025-рэ илъэсым яIофшIэн зэхъокIыныгъэу фэхъугъэхэмрэ защыдгъэгъозэнэу Общественнэ палатэм итхьаматэ зыIудгъэкIагъ.
— Сыд фэдэ лъэныкъохэр ара нахьыбэрэмкIэ шъузхэлажьэрэр?
— ЩыIэныгъэм зы Iофыгъо закъуи къыхафэрэп тынэмысэу: еджэныр, гъэсэныгъэр, медицинэр, псэолъэшIыныр, нэжъ-Iужъхэм яIофхэр ыкIи нэмыкIхэр.
Ау, мы аужырэ илъэсхэр пштэхэмэ, тиIофшIэн нахь зыфэгъэзагъэ хъугъэр лъэпкъ проектхэр ары. Ахэр зыщырахъу­хьэхэрэм щытэублэшъ, зэрэзэшIуахы­хэрэм ыкIи кIэух зэрафашIырэм тылъэп­лъэ. ТынаIэ тет аухыгъэ проектхэм цIыф­хэм шIуагъэу къафахьырэми. Ау зэкIэми къагурыIонэу сыфай: тэ тызфэгъэзагъэр общественнэ уплъэкIуныр ары.
Мары тиреспубликэ лъэпкъ проект пчъагъэ щызэшIуахы. Ахэм ахэлажьэ­хэрэм заIутэгъакIэ, упчIэхэр ятэтых.
Проектыр зэрэпсаоу зэрэкIорэм е ащ еплъыкIэу обществэм фыриIэр, цIыфхэм ар агу римыхьыгъэми шъхьэихыгъэу къэтэIо.
Нэбгырэ зырызхэм упчIэу яIэхэр зэхэтэугъуаех ыкIи зэфэхьысыжь афэтэшIы, ахэр зэхэтэфых. Нахь кIэкIэу къэпIон хъумэ, хабзэм икъулыкъухэмрэ обществэмрэ тэ зэтэпхых.
— Непэрэ мафэмкIэ цIыфхэр нахь зыгъэгумэкIыхэу Палатэр сыд фэдэ ­Iофыгъуа зыуж итыр?
— Бэдзэогъум и 1-м коммунальнэ фэIо-фашIэхэм ауасэ къыхэхъуагъ. А уасэхэр къызэралъытагъэхэм ыкIи зэрэзэхагъэуцуагъэхэм, ахэм шъыпкъэны­гъэу ахэлъым изэхэфын джыдэдэм ыуж тит.
Специалист зэфэшъхьафхэм заIудгъэ­кIагъ, ежь коммунальнэ къулыкъухэм ялIыкIохэр упчIэхэр зэттыгъэхэм къахэфагъэх.

Уасэр нахь ин зыкIэхъугъэр зэхэпфы­ныр IэшIэхэп. Коммунальнэ къулыкъу-­
хэм агъэфедэрэ Iэмэ-псымэхэр жъы дэдэ хъугъэх. Джы Iофым изытет шъып­къэ, цIыфхэм узэрадеIэн плъэкIыщтыр ыкIи коммунальнэ къулыкъухэм япхыгъэ нэмыкI упчIэхэр къызщытIэтыщт конференцие зэхэтщэнэу тыфай.
— Общественнэ уплъэкIунхэр куоу щыIэныгъэм хэтха?
— Шъыпкъэм тетэу пIон хъумэ, мыр джыри тиобществэ лъэшэу ыкIи пытэу щызэтеуцогъэ лъэныкъоу щытэп. IэнатIэ зиIэхэри, хэбзэ Iофхэм ахэщагъэхэри, ежь цIыф къызэрыкIохэри мы илъэсхэм мыщ фэдэ уплъэкIунхэм нахь агъэгумэкIыхэ хъугъэ.
Общественнэ уплъэкIунхэм ренэу фе­дэшхо къахьэу щытэп. Ерагъэу кIэкIырэ Iофхэри щыIэх, ахэм охътабэрэ тапэлъы.
Социальнэ лъэныкъомкIэ нахь шъхьа­Iэу ыкIи уасэ зиIэ упчIэхэм анэмыкIэу, цIыфхэм ежь яунагъо е ашъхьэ фэгъэ­хьыгъэ тхьаусыхэ тхылъ къатхэу тадэжь къакIохэмэ, Палатэм хэтхэр ахэм язэ­хэфын фэтэгъазэх, комиссие хэушъхьафыкIыгъэ ищыкIагъэми, зэхэтэщэ, Iофым хэшIыкI фызиIэ специалистхэр зэтэгъэгъотых.
— ШъуиIофшIэн епхыгъа хэу­шъхьафыкIыгъэ дзэ операцием?
— Ащ фэгъэхьыгъэ пшъэрылъ гъэнэфагъэхэр тиIэх. ТиреспубликэкIэ шIушIэным пылъ цIыфхэр тэугъоих, ахэм ящыкIэгъэ къэбархэр аIэкIэтэгъахьэ. Зэпхыныгъэ тазыфагу илъэу Iоф адэтэшIэ мысатыу организациехэу социальнэ лъэныкъом гъэзагъэхэм.
Волонтерхэм тынаIэ атет, ахэр зэхэтэщэх. Бэ тызгъэгумэкIырэ Iофэу щыIэр ыкIи ахэм язэшIохын ыуж тит.
— Урысые Федерацием и Общест­веннэ палатэ тишъолъыр зыфэдэр ешIа, сыда нахьыбэрэ къызкIэуп­чIэхэрэр?
— Мафэ къэс пIоми хъунэу къэралыгъом и Общественнэ палатэ тхылъхэр къытфегъэхьых. Адыгэ Республикэм щыIэкIэ-псэукIэу илъым, лъэпкъ проектэу зэшIуахыхэрэм ыкIи ахэр зэрэлъагъэкIуатэхэрэм къакIэупчIэх.
КъызкIэлъэIухэрэ къэбархэм ащыщых цIыфхэм гумэкIыгъоу яIэхэр, куп зэфэшъхьафхэм Iофыгъохэм еплъыкIэу яфыряIэр.
— НэмыкI общественнэ органи­зациеу республикэм итхэм сыдэущтэу шъуадэлажьэра?
— Ахэм япащэхэр, зэкIэ пIоми хъунэу, Адыгеим и Общественнэ палатэ хэтых ыкIи тэ общественнэ уплъэкIун пшъэрылъ закъоп тиIэр. Республикэм ис цIыфхэр палатэм зэхещэх, ахэр зыхэт купхэм Iоф адешIэ. Организацие зэфэшъхьафхэм къаIэтырэ Iофыгъохэр зэхэтэфых. Ахэр цIыфыбэхэм япхыгъэхэ хъумэ, республи­кэм иIэшъхьэтетхэми къэбарыр алъытэгъэIэсы, ахэм язэхэфын тиамал къызэрихьэу ыуж тит. ГущыIэм пае, блэкIыгъэ илъэсми мыгъи бэрэ Iоф дэтшIагъ Адыгэ Республикэм ибзылъфыгъэхэм я Союз. Джащ фэдэу федеральнэ хэбзэгъэуцугъэ 25-мэ япроектхэм депутатхэр тигъусэхэу тахэплъагъ ыкIи тиеплъыкIэ къэдгъэнэфагъ.
Тэ лъэшэу дгъэфедэхэрэм ащыщ Интернетым нэкIубгъоу щытиIэхэр. Палатэм епхыгъэ къэбар зэфэшъхьафхэр, тиунашъохэр, къэралыгъо къулыкъухэм къытфагъэхьыгъэ тхылъхэр ыкIи цIыфхэр къызкIэупчIагъэхэм яджэуапхэр игъэ­кIотыгъэу ахэм къарытэгъахьэ.
Адыгэ Республикэм и Общественнэ палатэу непэ Iоф зышIэрэр 2024-рэ илъэсым хадзыгъэр ары. Ащ нэбгырэ 30 хэт, комиссиехэр япчъагъэкIэ 6 мэхъух.

Палатэм мы илъэсым тфэгъогогъо нахь гумэкIыгъо зыпылъ Iофхэр зэхифы­гъэх. Анахь шъхьаIэхэр дзэкъулыкъу­шIэхэм ыкIи ахэм яунагъохэм арысхэм, социальнэ лъэныкъомкIэ узфэсакъын фэе ныбжь зиIэ е зипсауныгъэ зэщыкъогъэ цIыфхэм, зизакъоу псэухэрэм, ны-тыхэр зимыIэжь сабыйхэм афэгъэ­хьыгъэхэр ары.
Устэ Руслъан къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, къалэу Мыекъуапи, ежь республикэр зэрэпсаоу пштэми, цIыфхэм ящыIэкIэ-­псэукIэ афэгъэпсынкIэгъэным пае бэ ща­шIэрэр, ау Iофхэм язытет епхыгъэ къэ­бырыр икъоу цIыфхэм аIэкIэмы-
хьэу къыхэкIы. КъызкIэупчIэхэрэм нахь шъхьэ­ихыгъэу уатегущыIэн фаеу елъытэ Палатэм итхьаматэ.
Джырэ мафэхэмкIэ анахь пшъэрылъ шъхьаIэу Адыгэ Республикэм и Общест­веннэ палатэ иIэр Iофыгъо гумэкIыгъо­хэм якъыхэгъэщын закъоп. Зэфэхьысы­жьэу ащ макIэп ышIырэр, Iофыгъуабэмэ ар ахэлажьэ. Ау нахь кIуачIэ зэрахьы­лIэу, охътабэ зыхьэу ыкIи ыпэкIэ лъызыгъэкIуатэхэрэр цIыфхэм ягумэкIыгъо­хэм ядэгъэзыжьын ары.
Гъомлэшк Байзэт.