Сыд фэдэрэ цIыф лъэпкъи ыбзэ ышIэнымкIэ, ыухъумэнымкIэ, хэгъэ­хъогъэнымкIэ шIэныгъэр зылъэпсэ гущыIалъэм мэ­хьанэшхо иI. Тэри, адыгэхэм, ащ фэдэ амал Октябрэшхом къытитыгъ.

«Урыс-адыгэ гущыIалъэр» Одэжьдэкъо Хьаджэмэт ире­дакциекIэ 1960-рэ илъэсым къыщыхаутыгъ IэкIыб хэгъэгу, лъэпкъ гущыIалъэхэр къыдэзыгъэкIырэ къэралыгъо тхылъ тедзапIэу Москва дэтым. Ащ гущыIэ 33000-рэ фэдиз дэт. З. И. КIэращэм зэхигъэуцуа­гъэу адыгабзэм играммати­ческэ очерк кIэкI кIыгъу. Илъэс 65-кIэ узэкIэIэбэжьмэ щыIэ хъугъэ лъэпкъ гущыIалъэм изэхэгъэуцон шIэныгъэлэжь пчъа­гъэ дэлэжьагъ: Аулъэ Малыч, ХьэдэгъэлIэ Аскэр, Даур Хьазрэт, ЗекIогъу Уцужьыкъу, Тхьаркъохъо Юныс, ХъорэлI Аскэр, Шэртэнэ Хьамид. Редколлегием хэтыгъэх: Аулъэ М., Одэжьдэкъо Хь., Хьэ­дэгъэлIэ А., ХьатIэнэ А., Хъуажъ М., Шъаукъо Ж. IофшIэгъэшхор анахь зыте­гъэпсыхьэгъагъэр Адыгеим иапшъэрэ ыкIи гурыт сэнэхьат зэгъэгъотыпIэхэм ащеджэхэрэр, ахэм якIэлэегъаджэхэр ары. Джащ фэдэу мы гущыIалъэр хэутын Iофым пылъхэм зэдзэ­кIын лъэныкъомкIэ агъэфедэ. БзитIумкIэ гущыIалъэр адыга­бзэхэр зэзыгъэшIэрэ ыкIи зэ­хэзыфырэ гъэсагъэхэми Iэпы­Iэгъу афэхъу.
Адыгэхэм тхыбзэр яIэ зыхъу­гъэр Октябрэшхом ыуж. Совет хабзэм ихьатыркIэ ар лъэпкъым ыгъотыгъ. Апэдэдэ тхэкIэ амалыр щыIэнымкIэ ублапIэ хъугъэр арапыбзэр ары (1927-м нэс). Ащ ыуж латин графикэр (1938-м нэс) яшэпхъагъ ыкIи 1938-рэ илъэсым урысыбзэ тхакIэм техьагъэх.
«Урыс-адыгэ гущыIалъэу» непэ къынэсыгъэу лажьэрэм адыгэ жабзэм къыубытырэ лексикэр щызэIугъэкIагъ, щыIэныгъэм илъэныкъо пстэури къызэдиубытэу урыс литера­турабзэм къыпкъырыкIызэ, «Урыс-адыгэ гущыIалъэр» зэ­хэгъэуцуагъ. Мыщ гущыIэжъхэр, гущыIэ щэрыохэр дэтых. ГущыIэ пэпчъ бзэм чIыпIэу щиубытырэр — пкъыгъуацIа, плъы­шъуацIа, глагола, наречия, нэмыкIа къыщытыгъ ыкIи урыс гущыIэр адыгабзэкIэ къызэраIорэр пытхагъ.
ГущыIалъэм пшъэрылъ шъхьа­Iэу иIэр зэдзэкIыныр ыкIи урыс гущыIэр, тэрэзэу адыгабзэкIэ къэтыжьыгъэныр, гущыIэ пэпчъ мэхьэнэ пчъагъэу къытырэр кIэгъэтхъыгъэныр ары.
ЫпшъэкIэ къызэрэщытIуагъэу, гущыIалъэм изэхэгъэуцон ­Адыгэ шIэныгъэ-ушэтыпIэ институтым ишIэныгъэлэжь купы­шIу дэлэ­жьагъ, шIэныгъэлэжь пэпчъ иIахь гъэнэфагъэ ылэ­жьыгъ. Гу­щыIалъэм урысыбзэмкIэ иIахь фэгъэзэгъагъэр ыкIи ар зэхэзгъэуцуагъэр Одэжьдэкъо Хьа­джэмэт.
Мы гущыIалъэр зэхагъэуцо зэхъум, бзэмкIэ щыIэ урыс гу­щыIэлъэ зэфэшъхьафхэр агъэфедагъэх. Апэрэр «Толковый словарь русского языка» зыфиIоу профессорэу Д. Н. Ушако­вым зэхигъэуцуагъэр, зиредак­торыр ары. Джащ фэдэу С. И. Ожеговым и «Словарь русского языка», нэмыкIхэри. Пщы­гъупшэ мыхъущтыр бзэмкIэ, литературэмкIэ ыкIи тарихъымкIэ Адыгэ шIэныгъэ-ушэтыпIэ институтым иIофышIэхэм гущы­Iалъэм зэрифэшъуашэу дэлэ­жьэнхэмкIэ урыс бзэшIэныгъэлэжьхэр зыщищыкIагъэм къызэрадеIагъэхэр, уасэу IофшIагъэм къыратыгъэм зэригъэрэзагъэхэр ары.
«Урыс-адыгэ гущыIалъэу» гущыIэ мин 33-м ехъу зыдэтыр илъэс 65-рэ хъугъэу адыгэ лъэп­къым фэлажьэ, бзэр еухъумэ.
Мамырыкъо Нуриет.