Top.Mail.Ru

Ныбжь дахэм къекIолIагъ

Image description
ХъутIыжъ Аслъан ихъарзынэщ

Адыгеим инахьыжъхэм я Совет хэтэу, псэолъэшI IофшIэным иветеранэу, къалэу Мыекъуапэ ицIыф гъэшIуагъэу ХъутIыжъ Аслъан Исмахьилэ ыкъом ыныбжь илъэс 85-рэ мэхъу.

Аслъан зыщыщ лIакъом ылъапсэ чыжьэу къыщежьэ. Ахэм «КъэбарышIур къезыхьакIырэ шыух» сыд фэдэрэ лъэ­хъани къуаджэм зэрэщяджэщтыгъэхэр. Бжъэдыгъухэмрэ урыс лъэпкъымрэ зэпэблагъэ хъунхэм яIахьышIу халъхьагъ Аслъан ятэжъ пIашъэу Мосэ ыкIи ятэжъ ятэу Ислъам. Екатеринодар уездым ипащэ иунашъокIэ 1874-рэ илъэсым Ислъам-хьаджэр къуаджэхэу Джэджэхьаблэ, Пщыкъуйхьаблэ, Нэчэрэзые, Тэ­уйхьаблэ ягъэIорышIакIоу ыгъэнэфэ­гъагъ. Дон, Ставрополь, Пшызэ шъолъыр япащэхэм ащ лъытэныгъэ къызэрэфашIыщтыгъэм ишIуагъэкIэ мы къуаджэхэм ащыпсэухэрэр ыгъэIорышIэнхэмкIэ, зэты­риIэжэнхэмкIэ ыкIи Тыркуем амыгъэкощынхэмкIэ IофшIэнышхо ащ зэшIуи­хыгъ. А лъэхъаныр ары зыгъэIорышIэжьыным, ежь-ежьырэу псэунхэм, автономие адыгэхэм яIэным инэшанэхэр къызежьэщтыгъэхэр. А IофшIэнышIухэр нэужым лъагъэкIотагъ ятэжъ ятэу Мыхьамэт, ащ ыкъоу Заурбек ыкIи Аслъан ятэу Ис­махьилэ. Мыхэр лъытэныгъэшхо зыфа­шIыщтыгъэ ыкIи диншIошъхъуныгъэ зыбгъодэлъыгъэхэ цIыфых. Къоджэдэсхэм къызэрашIэжьырэмкIэ, тэтэжъэу Заурбек ихьакIэщ чэщ кIахэ мэхъуфэ хьакIэхэр къекIущтыгъэх. Ащ пае 1937-рэ илъэсым ращыгъагъ ыкIи 1960-рэ илъэсым къа­тIупщыжьыгъ.
Аслъан 1940-рэ илъэсым бэдзэогъум и 6-м Теуцожь районым ит къуаджэу Джэджэхьаблэ дэсыгъэ кIэлэегъэджэ унагъом къихъухьагъ. Гурыт еджапIэм ыуж Къэбэртэе-Бэлъкъар къэралыгъо университетым иинженер-техническэ факультет 1963-рэ илъэсым къыухи, джащ щегъэжьагъэу игъэшIэ гъогу псэолъэшIыным фигъэIорышIагъ. Трестэу «Адыгпромстроим» участкэм имастерэу IофшIэныр щыригъажьи, ащ игъэIоры­шIэкIо IэнатIэ нэсыгъ. Партием и Мые­къопэ Комитет иятIонэрэ секретарыгъ, къэлэ къэлэисполкомым итхьаматэ иапэ­рэ гуадзэщтыгъ.
А илъэсхэм Аслъан зипэщэ трестым цIыфхэр зычIэсыщтхэ унэхэу, псауны­гъэм икъэухъумэн фэгъэзэгъэ сымэджэщ­хэу, культурэм иунэхэу, гъэсэныгъэм тегъэпсыхьэгъэ еджэпIэ зэфэшъхьафхэу, административнэ, социальнэ ыкIи псэупIэ-коммунальнэ мэхьанэ зиIэ псэолъа­бэ республикэм щаригъэшIыгъ. Ахэм адакIоу хэку промышленностым икъэIэтын, IофшIэпIэ зэфэшъхьафхэм ягъэпсын иIахьышIу ахишIыхьагъ. Троллейбусхэр къалэм щызекIонхэу агъэпсы зэхъум, урамхэр зэтырагъэпсыхьагъэх, гъэпсэфыпIэ скверхэр, паркхэр дашIыхьагъэх. Аслъан зипэщэ трестым анахь узэрыгушхон псэуалъэу ышIыгъэхэм ащыщых Адыгэ Республикэм и Правительствэрэ Къэралыгъо Советымрэ я Унэ, Адыгэ къэралыгъо университетыр, Лъэпкъ театрэр, музеир, республикэ филармониер, Лъэпкъ банкыр, профсоюзхэм я Унэ, Почтэр зычIэт унэр, хьакIэщхэу «Мые­къуапэрэ» «Адыгеимрэ», Мыекъопэ псырыкIопIэ зэхэтым игидротехническэ псыIыгъыпIэхэр, заводхэу «Станконормаль», «Фрунзе», «Промсвязь», «Зэкъош­ныгъ», «Картонтара» зыфаIохэрэр ыкIи нэмыкIхэр. А илъэсхэм зэрахьэгъэ Iоф­хэм яшIуагъэкIэ, Адыгеим икъэлэ шъхьа­Iи, нэмыкI псэупIэхэми уахътэм диштэхэу ятеплъэрэ ядэхагъэрэ зэхъокIыгъэ хъугъэх.
Ахэм къахэкIэу ХъутIыжъ Аслъан къалэу Мыекъуапэрэ икъоджэ гупсэу Джэджэхьаблэрэ яцIыф гъэшIуагъэу алъытагъ. Урысыем изаслуженнэ псэолъэшI. Орденэу «Знак Почета», «Адыге­им и Щытхъузехь» зыфиIорэ тын лъапIэр къыфагъэшъошагъэх.
ГукъэкI гъэшIэгъонхэр зиIэ пащэхэм, гъэпсэкIо бэлахьхэм ащыщэу, осэшхо афашIэу, Адыгеим идышъэ кIэнэу алъы­тагъэмэ Аслъан ащыщ. ШIэныгъэу, амалэу, лъэкIэу иIэр ыгъэфедэхэзэ, псэолъэшI ныбжьыкIабэ ыпIун, ыгъэсэн ылъэкIыгъ. Ахэм ащыщыбэ Урысыем ыкIи Адыгеим язаслуженнэ псэолъэшI хъугъэх. Ящытхъу арагъаIоу непи ахэр къэралыгъом фэлажьэх.
Зэрихьэрэ хъызмэт IофшIэным дакIоу ХъутIыжъ Аслъан хэкум щызэхащэрэ общественнэ-политикэ Iофтхьабзэхэм чанэу ахэлажьэщтыгъ. Ащ къыхэкIэу народнэ депутатхэм якъэлэ ыкIи яхэку Советхэм ядепутатэу пчъагъэрэ ха­дзыгъ. РСФСР-м и Апшъэрэ Совет (1990 — 1993-рэ илъэсхэм) инароднэ депута­тыгъ. Адыгеимрэ Краснодар краимрэ ядепутат куп пэщэныгъэ дызэрихьэзэ, а лъэхъаным автоном хэкухэм ястатус зыкъегъэIэтыгъэнымкIэ Урысые Федерацием и Къэралыгъо Думэ и Тхьаматэу Руслан Хасбулатовым пчъагъэрэ Iу- кIагъ.
Къэралыгъом иэкономикэ зэхъокIыныгъэшхохэр зыщыфэхъугъэ лъэхъанми трестым иIофшIэн зэпымыоу, псэолъэшI базэр, иинфраструктурэ, лэжьакIохэр къызэтыригъэнэжьынхэ ылъэкIыгъ. ОАО-у «Адыгпромстрой» хъужьыгъэу, ипшъэрылъхэр егъэцакIэх.
Аслъан Исмахьилэ ыкъор ыгукIэ фаеу, ятэжъ пIашъэхэм афэдэу, быслъымэн диным зыфигъэзагъ ыкIи Чабэм хьа­джэшI щыIагъ. Ащ лъэшэу ар рэгушхо ыкIи «Аслъан хьаджэкIэ» зэджэжьы. Ислъам диным къэбзагъэу, дэхагъэу хэлъыр цIыф жъугъэхэм икъоу алъыгъэIэсыгъэнымкIэ, зэгурыIоныгъэ ахэлъынымкIэ, лъытэныгъэ зэфашIынымкIэ къэбар жъугъэм иамалхэр къызфигъэфедагъэх, нэмыкI динхэм ялIыкIохэм зэдэгущыIэгъухэр адишIыгъэх. Тхылъхэу «Путь истины», «Путь к Свету», «Нэмаз», нэмыкIэуи ытхыгъэхэр, диныр зылэжьыхэрэм ямызакъоу, цIыф гъэсэгъабэмэ агъэфедэх. Аслъан ятэжъ, ащ ышыпхъу къаIотэжьыщтыгъэ адыгэ таурыхъхэр, къаIощтыгъэ ижъырэ орэдхэр, IорIуатэхэми ащыщыбэ лъэпкъ фольклорым хагъэхьажьынхэмкIэ ишIогъэшхо къыгъэкIуагъ.
Аслъан-хьаджэм щыIэныгъэ ыкIи Iоф­шIэн гъогум къыдытетыгъэ ныбджэгъу­хэр, кIэлэегъаджэхэр, псэолъэшI Iофым иветеранхэр, диным фезыгъэджагъэхэр щыгъупшэхэрэп, лъытэныгъэ афешIы. Творческэ цIыфэу зэрэщытым имыза­къоу, зекIоныр икIас: Темыр Кавказым икъушъхьэлъэ чIыпIэхэм, мыл шыгухэм, кIэихэм зынэмысыгъэ, зыдэмыхьагъэ ахэтэп. ЧIыпIэжъхэм ацIэхэр, хъишъэу, хъугъэ-шIагъэу апылъхэр зэрегъашIэх. Литературэм, музыкэм, искусствэм афэщагъ, адыгэ шэн-хабзэхэм, Iэпэщысэхэм япхыгъэу къыIотэнэу ышIэрэр бэ. Ахэр илъфыгъэхэм ахилъхьан, шIу аригъэлъэгъун ылъэкIыгъ. ЛIэшIэгъуныкъом ехъугъэу Аслъанрэ ишъхьэгъусэу Люсерэ щыIэныгъэ гъогум зэдытетых. КIэлищ зэдапIугъ, унэгъо дахэхэр яIэх, джы ахэм къакIэхъухьажьыгъэхэм япIун дэлажьэх.
Лъытэныгъэ зыфэтшIырэ Аслъан хьаджэр! ЩыIэныгъэм чIыпIэ дахэ зэрэщыуубытыгъэм, уиIэпэIэсэныгъэ, уишIэны­гъэ цIыф лъэпкъ зэфэшъхьафхэм зэгурыIоныгъэ азыфагу илъыным зэрэфэбгъэлажьэхэрэм ыкIи республикэм иэкономикэ хэхъоныгъэ ышIыным чанэу узэрэхэлажьэрэм апае Адыгэ Респуб­ликэм инахьыжъхэм я Совет хэтхэр лъэшэу къыпфэразэх. Непэ Iофэу бгъэцакIэрэм уасэ фэтэшIы! Утэлъытэ! Тыорэгушхо! Уиюбилей фэшI тыпфэгушIо! Псауныгъэ пытэрэ щыIэкIэшIурэ уиIэнхэу, лъэпкъэу укъызхэкIыгъэмрэ Урысыемрэ яфедэ зыхэлъ Iофэу бгъэцакIэрэм тапэкIи гъэхъагъэхэр щыпшIыхэзэ упсэунэу тыпфэлъаIо!
ГъукIэлI Нурбый.
Адыгэ Республикэм инахьыжъхэм я Совет итхьамат.