Бэдзэогъум и 3-р — Урысые Федерацием и Къэралыгъо автоинспекцие и Маф

Гъогум телъ щыIэныгъэ жъотым чэщи мафи, ощхи оси имыIэу хэт инспекторэу Борсэ Алый изы мэфэ IофшIэгъу уахътэ тыкъыдекIокIыгъ, тшIогъэ­шIэ­гъонэу ащ тылъыплъагъ.

Ащ иIофшIэн пчэдыжьым сыхьатыр 7-м регъажьэшъ, пчыхьэм 7-м еухы. Сыда пIомэ, гъогу-патруль къулыкъум иротэу N 1-м ивзводэу N1-м икомандир игуадз, нарядэу техьэхэрэр еуплъэкIух. Ащыгъ шъуашэм къыщегъэжьагъэу техническэ амалэу аIэкIэлъхэм, зыдэщыт чIыпIэхэм, япсауныгъэ изытет нэсыжьэу ар алъэплъэ.
IофшIэным изы Iахь
Патруль автомобилым тисэу Мые­къуапэ икъокIыпIэ лъэныкъо зыдгъэзагъ. А дэкIыгъом къулыкъур щызыхьыщтыгъэ экипажэу я 576-м иинспекторхэу А. Ю. Ковалышинымрэ М. М. Рябчукрэ такIэ­рыхьагъ. ШIуфэс зызэрахым, Алый яупчIыгъ гумэкIыгъо горэ яIэмэ, Iофыр зыпкъ итэу макIомэ. Нэужым ахэм ятхылъ­хэр, техническэ амалхэр ыуплъэ­кIугъэх. Ащ пае къэмынэу инспекторхэм яIоф къызэтеуцуагъэп. ЧIыпIэу къулыкъур зыщахьыщтыгъэр анахь жъотхэм ащыщ, къушъхьэм екIурэ гъогушъ, автомобилыбэ щызэблэкIы, мэкъэшхо теIукIы.
Къагъэуцугъэ машинэхэм ­яводительхэм инспекторхэр зэрадэгущыIэхэрэм Алый лъыплъагъ. Шъырытхэу, хэбзэ шапхъэхэм адиштэу яIофшIэн зэрагъэцакIэрэр тлъэ­гъугъэ. Ежь водительхэми зэфэшъхьафэу загъэпсы, зыхэр — щынэхэзэ къе­кIых, адрэхэм яцыхьэ зытелъыжьэу къа­дэгущыIэх. Ау укъоныгъэхэр зэпыугъэхэп, сыхьатитIум ехъоу тазыкIыгъугъэм иапчыхэр гъэушIуцIыгъэу — 1, гъогу зэхэкIыпIэ шъхьаIэм тетыр блимыгъэкIыгъэу — 1 ыкIи хэушъхьафы­кIыгъэ кIэлэцIыкIу тIысыпIэр имытэу — 1 хъугъэ-шIагъэ къыхагъэщыгъэх.
НэмыкI сэнэхьат фэягъэп
— Алый, мы IофшIэныр зэрэ­къиныр пстэуми ашIэ. О сыда мыр къызкIыхэпхыгъэр?
— Нахьыбэм къыхахыщт сэнэхьатыр джыри цIыкIухэзэ агукIэ къыздырахьакIы. Нахьыжъхэм акIырыплъымэ, заригъапшэзэ, зыфэдэ хъущтыр сабыим къегъоты. Джащ фэд сэри, сицIыкIугъом къыще­гъэ­жьагъэу шъуашэр сыгу рихьэу, патруль автомобилым исиренэ хэгъэнагъэу къэс­чъы­хьанэу сыфэягъ. ЩысэтехыпIэ сфэ­хъуни сиIагъ, сятэ автоинспекторэу илъэс пчъагъэрэ Iоф ышIагъ. Ащ илъагъо сэри сшынахьыкIи тытехьагъ, ари Джэджэ районым гъогу инспекторэу щыI.
Къуаджэу Хьабэз сыкъыщыхъугъ, сыщеджагъ. Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым сызычIэхьэм, гъогурыкIоныр щынэгъончъэнымкIэ инженер сэнэхьатыр къыхэсхыгъ. ЩыIэныгъэм ар щылъызгъэкIотэнэу, сырылэ­жьэнэу исхъухьагъ. Илъэс 13 хъущт ав­тоинспекцием Iоф зыщысшIэрэр.

— СызэрэщыгъуазэмкIэ, инспектор къызэрыкIоу илъэс пчъагъэм гъогум къулыкъур щыпхьыгъ. ШъуиIофшIэн ишъэф­хэр, икъиныгъохэр зэкIэ дэгъоу ошIэх. Ахэм укъагъэщынэу ­къыхэкIыгъэба?
— Сыд фэдэрэ IофшIэни зебгъэ­жьа­кIэкIэ къиныгъо гъэнэфагъэхэр пы­лъых: IофшIакIэр пIэ къызэрибгъэхьащтыр, узхэтхэм узэрязэгъыщтыр, нэмыкIхэри. А зэпстэуми узясэкIэ, угушIозэ IофышIэ окIо. Сэ сшъхьэкIэ нэмыкI сэнэхьат сыфэягъэп. СиIофшIэн шIу зэрэслъэ­гъурэм нахь хэмылъэу, зыгъэпсэфыгъо мафэми ащ сыфэзэщы, сыкъакIоу сымышIагъэ горэхэр зэкIэзгъэхьажьыхэу къыхэкIы. Ащ гухахъо хэсэгъуатэ. За­гъорэ къысэупчIых «Сыдигъуа зызыб­гъэпсэфырэр?» аIошъ.
— Илъэс зэкIэлъыкIохэм шъуиIофшIакIэ зэхъокIыныгъэу фэ­хъугъэхэр къыхэбгъэщынхэ плъэ­кIыщта?
— ТиIофшIэн зэрэгъэшIэгъоныр сыдигъуи къыхэсэгъэщы. Мафэ къэс цIыф зэфэшъхьафыбэмэ таIокIэ, гущыIэгъу тафэхъу. Сэ сшъхьэкIэ цIыфхэм сахэтыныр, садэгущыIэныр сикIас. Къахэзгъэщырэр — илъэс къэс цIыфхэр нахь Iуш мэхъух, къызыдгъэуцухэкIэ къэзыушыхьатырэ базэм нахь къыкIэупчIэхэ хъугъэ. Арышъ, инспекторхэри уахътэм дэлъэбэкъонхэ фае. Водительхэм жабзэ къадэбгъотэу, щэIагъэ, лъытэныгъэ адызепхьэзэ уадэзекIомэ, IофшIэныр къызэпыфэщт. Къэбгъэуцурэ нэбгырэ пэпчъ иIофыгъо зыщыбгъэгъозэн фае. Сыда ар гуIэзэ а шапхъэр зыкIиукъуагъэр? Сымэджэщым, уц щапIэм гуIэщтыгъа, хьаумэ, ышIэзэ аущтэу зекIуагъа? ЩыIэныгъэм хэмыхъухьэрэ щыIэп, ахэр Iоф­шIэным къыщыдыхэплъытэнхэу щыт. «Сэ непэ шъуашэ сщыгъ, сэры хабзэр» оIокIэ хъущтэп. Ау ащ къикIырэп хъугъэ-шIэгъэ пстэури дэбгъэзынэу.
— ХэткIи шъэфэп, Адыгеим бэхэр щызэрэшIэх. Къэжъугъэуцухэрэм ащыщхэр зыгорэм фытеох, адрэхэр шъо къышъуфытеожьых. Сыд фэдэ укъоныгъэр ара афэмыгъэгъушъущтыр? ШIокI имыIэу еплъыкIэ пытэ горэм утетэу Iоф ошIа?
— Арэущтэу зекIорэ цIыфхэм сащыщэп. Ащ тетэу ущыIэшъущтэп, уиIофшIэни бгъэпсышъущтэп. ГъогурыкIоным ишапхъэхэр яхьылъагъэкIэ зэтефыжьыгъэх: цIыфым ищыIэныгъэкIэ щынагъо къызхэкIыхэрэр, ешъуагъэу зекIохэрэр, имылъэныкъо гъогу техьэхэрэр, нэмыкI­хэри. Ащ фэдэ укъоныгъэ къызхэфа­гъэхэр сфэтIупщыщтхэп. Ау къыхэкIы цIыфым ымышIахэу сатырэ горэ зэпичэу, тхылъ горэ къыщыгъупшагъэу, гуIэу лъэшыщэу чъагъэу — ащ фэдэхэм зашIозгъанэрэп.
— Джырэ ныбжьыкIэхэм урамым «зыкъыщырахыныр» якIас. Сыдэущтэу ахэм шъуадэзекIора?
— Ахэм «2000-рэ илъэсым иныбжьыкIэхэр» тызэряджэрэр. ЩыIэныгъэм джыри икъоу хэмыуцуагъэхэу, зефэ­нымкIэ фитыныгъэ къаратыгъэу гъогурыкIоным ишапхъэхэр аукъохэзэ мэзечъэх. Ащыщхэр къэбгъэуцугъэхэми, уадэгущыIэн олъэкIы, ашIагъэр зэрэмытэрэзыр япIуагъэми, зэхашIыкIы. Нэ­мыкI купхэм укъоныгъэ зэрэзэрахьагъэр къагурэIоми, протокол зэратыратхэрэр агу римыхьэу абгъэ къырагъэуцукIы.
Бэрэ къахэкIы ныбжьыкIэхэм «Командир е товарищ инспектор, къэошIэжьа, сыкъызыогъэуцум мыщ фэдэ емыкIу къысфэплъэгъугъагъ, джащ къыщегъэ­жьагъэу ар къысхэфэжьырэп» къытэзыIохэрэр. ТиIофшIэн шIуагъэ къызэри­хьырэм ар ишыхьат мэхъу.
— ХэткIи шъэфэп гъогу-пат­руль къулыкъум иIофышIэхэм еплъыкIэ зэфэшъхьафхэр зэрафыряIэр. Зыхэм шъуиIоф зэрэмыпсынкIэр къагурыIозэ, лъы­тэныгъэ къышъуфашIы, адрэ­хэм дэйкIэ шъуигугъу ашIы. Сыда ащ къепIолIэн плъэкIыщтыр?
— Тэрэз къапIорэр. Пстэури зэфэдэу дэгъоу къытфыщытэп. ЦIыфхэм къашIошIы тытхъэжьэу, автомобиль дэгъухэм тарысэу къэтчъыхьэу. Сэ сишIошIыкIэ, мы къулыкъур щымыIагъэмэ, тигъогухэм щынэгъончъагъэр, шапхъэхэм арыгъозэнхэр ащыбгъэпытэнхэ плъэкIыщтыгъэп. ГъогурыкIоным ишапхъэхэр зыукъуи, тазырышхо зыпщынын фае хъугъэм фыщытыкIэ дэгъу къыпфыриIэщтэп, ау ар егупшысэрэп ежь зэрэмысэм. Гущы­Iэм пае, ешъуагъэу къэдгъэуцурэм тазырэу сомэ мин 45-рэ ыкIи илъэсрэ ныкъорэкIэ зефэнымкIэ фитыныгъэр Iахы. Ащ фэдэм тырикIэсэщтэп, ау нахьыбэм тиIофшIэн зэрэкъиныр зэха­шIыкIэу, лъытэныгъэ къытфашIэу сэлъытэ.
— Алый, IофшIэн закъор арэп уищыIэныгъэ зэпхыгъэр. Гуха­хъо зыхэбгъуатэу, угу къыдэзыщаеу сыда уиIэр?
— Ар сиунагъу. Сишъхьэгъусэрэ сэрырэ сабыищ зэдэтэпIу. Ахэр джыри цIыкIух нахь мышIэми, сызщыдэсыщт мафэр къалъытэ, къысэжэх зыгъэпсэфыпIэ чIыпIэхэм сщэнхэу.
— Тхьауегъэпсэу уахътэ къы­хэбгъэкIи гущыIэгъу укъызэрэтфэхъугъэмкIэ.
Iэшъынэ Сусан.