Урысые социальнэ Iофтхьабзэу «Щынэгъончъагъэр лъыгъэкIо­тэгъэныр» зыфиIорэр Адыгеим щырагъэжьагъ. Ащ фэгъэхьыгъэ пресс-зэIукIэ кIэлэцIыкIухэм ­гъэсэныгъэ тедзэ зыщарагъэгъотырэ республикэ Гупчэм щыкIуагъ.

Федеральнэ проектэу «ГъогурыкIоныр щынэгъончъэныр» зыфиIорэм хэхьэрэ лъэпкъ проектэу «ЩыIэныгъэм пае инфраструктурэм» мы социальнэ Iофтхьабзэр къыдыхэлъытагъ ыкIи ар УФ-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ и Къэралыгъо автоинспекцие пхырещы. Iофтхьабзэм имурадыр хэбзэ къулы­къухэм, эксперт сообществэм ыкIи зэкIэ гъогурыкIоным хэлажьэхэрэм акIуачIэ зэхэлъэу гъогу щынэгъончъагъэр гъэпытэгъэныр ары. Джащ фэдэу къэралыгъом ишъолъыр 40 къызэлъызыубытыщт проектэу шэкIогъум ыкIэхэм анэс пхыращыщтыр лъэсрыкIохэр зыхэфэрэ хъу­гъэ-шIагъэхэр нахь макIэ шIыгъэнхэм фэIорышIэщт. Сыда пIомэ, зэрэ Уры­сыеу тштэмэ, мы аварие лъэпкъым ятIонэрэ чIыпIэр еубыты. 2024-рэ илъэсым пстэумкIи ащ фэдэ хъугъэ-шIэгъэ мин 34,5-рэ атхыгъ, Адыгеим — 98-рэ.
ГъогурыкIоным ишапхъэхэр лъэсрыкIохэм зэрагъэцакIэрэр Адыгеим Iофыгъоу къыщэуцу. Зэхэщэн-зэфэхьысыжь IофшIэнымкIэ инспекцием иотдел ипащэу Бзэджэжъыкъо Мурат къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, лъэпкъ проектэу «Щынэгъончъэ ыкIи шэпхъэшIухэм адиштэрэ гъогухэр» зыфиIорэр рамыгъажьэзэ, 2019-рэ илъэ­сым республикэм игъогухэм къатехъу­хьэрэ хъугъэ-шIагъэхэм ахэкIуадэхэрэм яящэнэрэ пэпчъ лъэсрыкIуагъ.
— Лъэпкъ проектым къыдыхэлъытагъэу тишъолъыр игъогухэр, иурамхэр дэгъоу зэтырагъэпсыхьагъэх, джащ фэдэу цIыфхэм пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр афызэхэтщагъэх. А зэпстэуми кIэух дэ­гъухэр къатыгъ. Зэфэхьысыжьхэм къызэрагъэлъэгъуагъэмкIэ, 2020-рэ илъэсым лъэсрыкIо 27-рэ авариехэм ахэкIода­гъэмэ, 2024-рэ илъэсым — 14. Хэбзэ къулыкъухэм зэрахьэгъэ амалышIухэм яшIуагъэкIэ гъогухэм атекIуадэхэрэм япчъагъэ фэдитIукIэ нахь макIэ хъугъэ, — хигъэунэфыкIыгъ Бзэджэжъыкъо Мурат.
Джащ фэдэу ащ къызэрэхигъэщы­гъэмкIэ, Адыгеим щыпсэурэ пчъагъэр проценти 10-кIэ, щатхыгъэ транспортыр процент 26-кIэ нахьыбэ хъугъэх. Гъогу хъугъэ-шIагъэхэу лъэсрыкIохэр зыха­фэхэрэм япроцент 40-р чэщым мэхъух. КъызхэкIырэри гъэнэфагъэ — цIыфхэр гъогум къыщылъагъохэрэп. Нахьыбэхэм ящыгъынхэр шIуцIэх, къэнэфырэ пкъыгъохэр агъэфедэхэрэп.
АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьа­матэ игуадзэу Хъоткъо Хъызыр гъогу­хэм ящынэгъончъэнкIэ Комиссиеу республи­кэм щызэхэщагъэм Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат зэритхьаматэр, мы Iофыгъом ар ежь ышъхьэкIэ зэрэлъыплъэрэр, гумэкIыгъоу къэуцу­хэрэм дэгъоу зэращыгъуазэр къыхи­гъэщыгъ.
— Пчъагъэхэм къызэрагъэлъагъорэмкIэ, шъобж зытещагъэ хъурэ нэбгыри 100 пэпчъ 9-р хэкIуадэ. Щынэгъончъагъэм иамалхэр икъоу зэрамыгъэфедэ­хэрэм ныбжьыкIэхэр екIодылIэх. Ахэм тхьакIумэIулъхэр зэрагъэфедэрэм, гаджетхэр зэраIыгъхэм ясакъыныгъэ къыщегъакIэ. Мы Iофыгъом ыкIи гъогум щызэ­фыряIэ шъхьэкIэфэныгъэр гъэпы­тэгъэным афэгъэхьыгъэу кIэлэцIыкIу Iыгъы­пIэхэм, еджапIэхэм Iофтхьабзэхэр зэпымыоу ащырагъэкIокIых, — къы­Iуагъ Хъоткъо Хъызыр.
Ар къызщыуцугъэ лъэныкъохэм ащыщ гъогу инфраструктурэм изэтегъэ­псыхьан. Адыгеим игъогу Фонд мы илъэсым сомэ миллиарди 6,1-рэ мэхъу. Мы мылъкур лъэсгъогухэм язэтегъэ­псыхьан, шэпхъэукъоныгъэхэр къэзыгъэлъэгъорэ пкъыгъохэр ыкIи макъэ къэзыгъэIурэ пкъэу цIыкIухэр гъогухэм атырагъэуцонхэм, урамхэм якъэгъэнэфын, нэмыкIхэми апэIуагъэхьащт.
АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэм­рэкIэ иминистрэу Евгений Лебедевыр кIэлэ­еджакIохэм ыкIи ахэм янэ-ятэхэм алъэ­ныкъокIэ зэрахьэрэ Iоф­шIэным къытегущыIагъ:
— Илъэс еджэгъур окIофэ кIэлэеджа­кIохэм гъогурыкIоным ишапхъэхэр зэра­гъэцэкIэнхэ фаер класснэ сыхьатхэм къащафаIуатэ. ЛъэсрыкIо ныбжьыкIэхэр зыхэфэрэ авариехэр нахь макIэ шIы­гъэнхэм фэIорышIэрэ егъэджэнхэр кIэлэегъэджэ 400-мэ акIугъ, ащкIэ яшIэныгъэхэм ахагъэхъуагъ. Мыгъэ апэрэу игъэкIотыгъэ зэIукIэхэр ны-тыхэм апае гурыт еджапIэхэм ащызэхэтщагъэх. Зы­ныбжь имыкъугъэхэр зыхэфэн ылъэкIыщт хъугъэ-шIагъэхэр, ахэм ыкIи ны-тыхэм пшъэдэкIыжьэу ахьырэр къафэтIотагъ. Анахьэу анаIэ зытедгъэтыгъэр само­катхэм язефэн тхьамыкIагъоу къы­хэ­кIырэр ары.
Адыгеим шъолъыр гъэIорышIэнымкIэ и Гупчэ ипащэу Къоджэшъэо Казбек гъогурыкIоным ишапхъэхэр зэраукъохэ­рэм фэгъэхьыгъэу социальнэ хъытыухэм цIыфхэм къарагъэхьэрэ къэбархэми зэ­ралъыплъэхэрэр къыхигъэщыгъ. Анахь укъоныгъэ цIыкIухэми тхьамыкIагъо къызэрахэкIын ылъэкIыщтыр ащ къыIуагъ. Ахэр дэгъэзыжьыгъэхэ хъуным пае Гупчэм полицием, хэбзэ къулыкъу­хэм, къэбар жъугъэм иамалхэм зэпхыныгъэ адыриIэу зэдэлажьэх, гъогурыкIо­ным ишапхъэхэр къизыIотыкIырэ видео­роликхэр социальнэ хъытыухэм къарагъахьэх.
Проектэу «Социальнэ Iофтхьабз» зыфиIорэм иэкспертэу Ярослав Костициным пчъагъэхэм ягугъу къышIызэ, Урысыем игъогухэм къатехъухьэгъэ хъу­гъэ-шIагъэхэм нэбгырэ 3326-рэ ахэкIодагъэу къыIуагъ.
— ГъогурыкIоным хэлэжьэрэ пстэуми анахь шъхьафитыр лъэсрыкIор ары. Мы социальнэ Iофтхьабзэр лъэсрыкIохэм яшъхьафитыныгъэ тэрэзэу агъэфедэныр агурыгъэIогъэным тегъэпсыхьагъ. Пхырытщырэ Iофтхьабзэм къыдыхэлъытагъэу гъэмафэм — лъэсрыкIохэм, водительхэм, автоеджапIэхэм ачIэсхэм, бжыхьэм — кIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм, кIэлэеджакIохэм, студентхэм пэшIо­рыгъэшъ Iофтхьабзэхэр афызэхэтщэщтых. Къэнэфырэ пкъыгъо зэфэшъхьафхэр шIухьафтынэу афэдгощыщтых, — хи­гъэунэфыкIыгъ Ярослав Костициным.
НэкIубгъор зыгъэхьазырыгъэр
Iэшъынэ Сусан.