СтатистикэмкIэ къулыкъоу Адыгэ Республикэм щыIэр 2024-рэ илъэсым Iофыгъо 1150-м ахэплъагъ. Гъогогъуи 150-м къехъоу федеральнэ шIыкIэм тетэу лъыплъэнхэр зэхищагъэх. Ахэр зэпхыгъагъэхэр миних фэдиз хъурэ хъызмэтшIапIэхэр, къэралыгъо IофшIапIэхэр ыкIи предпринимательхэу зипчъагъэкIэ мин 16-м нэсыхэрэр ары. Статистикэм икъэтынхэр зэхагъэуцозэ, зэупчIыгъэхэ нэбгырэ мин 95-мэ яджэуапхэр зэфахьысыжьыгъэх.

Статистикэр непэ къэралыгъом иIэпыIэгъу анахь шъхьаIэмэ ащыщ. Ар агъэфедэ унашъохэр зыфэдэщтхэр зэхафэу ыкIи нэужым ахэр аштэжьхэ хъумэ. ЩыIэныгъэм исоциальнэ ыкIи иэкономикэ лъэныкъохэм ар япхыгъ. Статистикэр федеральнэ къулыкъухэми шъолъырхэм ягъэIорышIапIэхэми къа­шъхьапэ.
Къэралыгъо программэхэр, лъэпкъ ыкIи федеральнэ проектхэр зэрэзэшIуа­хыгъэхэм зэфэхьысыжьхэр афашI хъумэ ащ мэхьанэ ин иI.
Урысые Федерацием ишъолъырхэм статистикэмкIэ икъулыкъоу ащыIэхэр зэхэзыщэхэрэр ыкIи ащ епхыгъэ Iофыгъохэм язэшIохын зыпшъэ дэлъыр Росстатыр ары.
Адыгэ Республикэм ит къулыкъум тишъолъыркIэ социальнэ лъэныкъом, экономикэм, цIыфхэм ыкIи обществэм афэгъэхьыгъэхэр егъэунэфых ыкIи зэфехьысыжьых.
Тыкъызщыхъугъэм щегъэжьагъэу зэкIэхэми статистикэм тыхэщагъ. Бэрэ къыхэкIы гу лъытымытэу ащ теуалIэу. Теджэ хъуми, Iоф тшIэми, унагъо дгъэ­псыгъэми ар тэгъэфедэ.

Къэралыгъо IэпыIэгъу тыщэгугъыми мы къулыкъум зыфэтэгъазэ. ПсынкIэу къэсынкIэ тызэмыжэгъэ пенсие кIогъу уахътэри нэбгырэ пэпчъ къызэрэшъхьащыхьагъэм тетэу, ар къытшъхьапэ.
Статистикэм иIофшIэн зыфэдэр зэригъэшIэнэу гъэзетэу «Адыгэ макъэм» зыфигъэзагъ федеральнэ къэралыгъо статистикэм игъэIорышIапIэу Краснодар краимрэ Адыгэ Республикэмрэ ащыIэм ипащэ игуадзэу Курыжъо Светланэ.
— Сыдэущтэу статистикэр непэ нэбгырэ пэпчъ епхыгъа?
— Къэралыгъом ис цIыф пчъагъэр къэтэлъытэ. ИлъэсипшI пэпчъ кIэтхыкIыжьынхэр зэхэтэщэх. Ащ къыхэкIэу унагъо пэпчъ тэкIо, тищыкIэгъэ къэбархэр зэтэгъашIэх. Мы аужырэ кIэтхыкIыжьынхэр пштэмэ, къэралыгъо фэIо-фашIэхэм яамалхэр дгъэфедэхэуи къыхэкIыгъ.
Джащ фэдэу социальнэ Iофыгъохэм язэшIохынкIэ цIыфхэр тикъулыкъу къеуалIэх. НахьыбэмкIэ ахэр пенсием епхыгъэх.
Статистикэр лъэшэу зыщыдгъэфедэрэр чIыфэ зытелъхэм яIофхэм хьыкумыр ахаплъэ зыхъукIэ ары. Инфляцием ыпкъ къикIэу чIыфэр зыфэдиз хъун ылъэкIыщтым епхыгъэ тхылъхэр зищыкIагъэхэм аIэкIэтэгъахьэ. Мы фэIо-фашIэхэм ягъэ­цэкIэн ыпкIэ хэлъэп.
ТиIофшIэнкIэ лъэныкъоу тызфэмыгъэ­загъэ щыIэп. Республикэм къихьэгъэ ыкIи икIыгъэ товархэр, гъогоу ашIыгъэ­хэр, нэмыкIхэри зэтэгъашIэх. Мыщ фэдэ ыкIи нэмыкI статистикэр умыгъэфедэмэ, щыIэныгъэр зыфэдэр цIыфми къагурыIощтэп, пшIэнэу щытыри бгъэнэфэнкIэ нахь къин хъущт.
— ЦIыфхэр сыда нахьыбэрэмкIэ зыгъэгумэкIыхэрэр?
— Адыгеим щыпсэухэрэм е хъызмэт­шIапIэу тикъулыкъу зыкъыфэзыгъа­зэхэрэм яупчIэхэр зэхэтэфых. КъызкIэупчIэхэрэр лъэныкъо зэфэшъхьафых. Ахэр псауныгъэм икъэухъумэн епхыгъэх, зэрагъашIэ тиреспубликэ сабыеу къихъу­хьагъэм, зидунай зыхъожьыгъэхэм япчъагъэ.
Тэ къытэуалIэхэрэм янахьыбэр бэмышIэу тиреспубликэ къэзгъэзэжьыгъэ­хэр ары. НэмыкI шъолъырхэм ахэр ащылэжьагъэх, ау IофшIапIэу зыIутыгъэ­хэр зэфашIыжьыгъэх. Арышъ, цIыфхэр пенсием зэнэсхэкIэ ялэжьапкIэ зыфэдиз хъун ылъэкIыщтыр къэзыгъэлъэгъорэ тхылъхэр ящыкIагъэх. А Iофыгъор тэркIэ псынкIэ дэдэу щытэп, ау зэшIотэхы, къыкIэлъэIугъэхэм тишIуагъэ ятэгъэкIы.
Мы щысэхэмкIэ къэзгъэлъэгъуагъ непэрэ мафэм статистикэр къызэрэп­шъхьэпэн ылъэкIыщтыр.
— Мы аужырэ лъэхъаным лъэшэу зэблэхъугъэ хъугъа шъуи­IофшIэнкIэ шIыкIэу жъугъэфедэхэрэр?
— Зэрэдунаеу непэрэ технологиехэр агъэфедэ. Арышъ, тэри ащ дедгъэштэным тыпылъ. ЫпэкIэ къэлэмымрэ тхьапэмрэ тIэкIэлъхэу тиIофшIэн дгъэцакIэщтыгъэмэ, джы техникэ зэтегъэпсыхьагъэ тиI.
Статистикэм ипроцент 60-р Росстатым зэхеугъуае ыкIи егъэфедэ. Адрэ къэнагъэр къулыкъу зэфэшъхьафхэм япшъэ­рылъ.
Непэрэ мафэмкIэ статистикэмкIэ къулыкъухэм пшъэрылъ инхэр афагъэуцух. ПсынкIэу зызэблэзыхъурэ уахътэм диштэу къэралыгъом е шъолъыр гъэнэфагъэм арыхъухьэрэм икъэбар шъып­къэр статистикэм къыгъэлъэгъон фае. ШIыкIэу ащ пае ыгъэфедэхэрэри щыIэныгъэм ыкIи технологиехэм адиштэнхэ фае.
Урысые Федерациер пштэмэ, мы лъэныкъом хэхъоныгъэ ышIыным пае 2030-рэ илъэсым нэс статистикэмкIэ къулыкъухэр зыфэдэщтхэм афэгъэхьыгъэ унашъохэр аштагъэх. Пшъэрылъэу ыкIи пшъэдэкIыжьэу иIэмкIэ непэ а лъэныкъор цифрэ зэхэт закъоу щытэп, ар цIыфхэм ящыIэныгъэ, ящыIэкIэ-псэукIэ куоу ыкIи лъэшэу епхыгъ.
Къулыкъумрэ ащ Iоф щызышIэхэрэмрэ мы тхыгъэр язы мэфэ IофшIэн ныIэп. Ахэм яIофшIэн джырэ лъэхъан къэралыгъом игъэпсыкIэ зыфэдэщтым, анахьэу социальнэ ыкIи экономикэ лъэныкъохэр пштэхэмэ, пхырыщыгъэу щыт.
Статистикэм иIофышIэ и Мафэ хэзыгъэунэфыкIыхэрэм, бэрэ щылэжьагъэхэм тафэгушIо.