Дунэе къэгъэлъэгъонэу «FashIon week Turkey» зыфиIорэр Истамбыл щыкIуагъ. Адыгэ Республикэм лъэпкъ IэпэщысэхэмкIэ и Ассоциацие хэтэу, модельерэу Мыгу Рузанэ Адыгеир ащ къыщигъэлъэгъуагъ.

Къэралыгъо 14-мэ къарыкIыгъэ дизайнер 25-рэ Iофтхьабзэм хэлэжьагъ. Лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ сэнаущыгъэ ин зыIэкIэлъ IэпэIасэм гущыIэгъу тыфэхъугъ.
— Рузана, сыдэущтэу мы къэгъэлъэ­гъоным шъухэлэжьэнэу хъугъа?
— Къэгъэлъэгъоным изэхэщакIохэм АР-м имодельнэ еджапIэ ипащэу Тао Сусанэ зыкъыфагъэзагъ ыкIи зэхахьэм къырагъэблэгъагъ. Сусанэ сиIэшIэгъэ шъуашэхэр ылъэгъугъэх, аужырэ илъэсхэм къэгъэлъэгъонхэм тащызэдэлэжьагъэу щытыти, ащ сыхэлэжьэнэу сыригъэблэгъагъ. Ащ имодельнэ еджапIэ сишъуа­шэхэр къэдгъэлъэгъонхэмкIэ къыздеIагъ. Шъуашэу сиIэхэр зэхэщакIохэм агу рихьыгъэх, аккредитацием сыпхырыкIыгъ. МодэмкIэ дизайнер ныбжьыкIэхэм яIэпэIэсэныгъэ къызщагъэлъэгъощт Iофтхьабзэм тыхэлэжьэнэу тинасып къыхьыгъ. АР-м имодельнэ еджапIэ ыкIи Адыгеим ипредпринимательхэм яшIуагъэкIэ къэгъэлъэгъоным тыхэлэжьагъ.
«Дышъэ идагъэм» лъэпкъ шъуашэу иIэхэм ащыщ шъошэ 25-рэ ащ хэдгъэлэжьагъ. Лъэпкъ шъуашэр зэрифэшъуашэу дунаим къыщыдгъэлъэгъуагъ.
— Iофтхьабзэм ипрограммэ сыд фэдагъа?
— МодэмкIэ тхьамафэм ипрограммэ къыдыхэлъытагъэу щыгъынхэмкIэ, эскиз­хэмкIэ ыкIи нэмыкI лъэныкъохэмкIэ ди­зайнерхэм яIэпэIэсэныгъэ къагъэлъэ­гъуагъ. Дгъэхьазырыгъэ къэгъэлъэгъонэу «Уахътэм идышъэ Iудан» зыфиIорэр анахь дэгъоу алъытагъэхэм ащыщ.
Лъэпкъ культурэр къизыIотыкIырэ щыгъынхэр дгъэхьазырыгъэх. Къэгъэлъэ­гъоным хэхьэгъэ шъуашэ, сурэт пэпчъ адыгэ шэн-хабзэр къыриIотыкIэу, гупшысэ ин хэлъэу дгъэпсыгъэ. Лъэхъэнэ зэфэшъхьафхэм япхыгъэ пкъыгъохэр бзылъфыгъэ щыгъынхэм ащыдгъэфедагъэх. IэкIэ бэ хэтыдыкIыгъэр, ащ кIуачIи уахъти тедгъэкIодагъэр макIэп. Анахь мэхьанэ зиIэ лъэныкъомэ ащыщ дгъэфедэгъэ шэкIхэм якъыхэхын. Чэтэным, данэм, ластычым ахэсшIыкIыгъэ шъуашэхэр мафэ къэс пщыгъышъунхэу гъэпсыгъэх.
— Адыгэ шъошэ шъыпкъэм ишапхъэ­хэр, гухьархэм ятхыпхъэхэр зэмы­хъокIхэу къэнагъэха?
— Къэнагъэх, ау уахътэм диштэу екIолIакIэхэр зэблэтхъугъэх. Ижъырэ шIыкIэмкIэ гъэпсыгъэ саехэри къэдгъэлъэ­гъуагъэх. Дышъэидэм ычIыпIэкIэ щыгъы­жъыехэмкIэ гухьархэр хэтыдыкIыгъэх. ШIыкIэр, дышъэидэр къэдгъэнагъ, ятеплъэ нахь гъэкIэжьыгъэу дгъэпсыгъэ, ау пэсэ­рэ дэдэри хэтынагъэп. 3D шэкIыр дгъэфе­дагъэ, ащ къытепшырэ тхыпхъэхэм гу­хьарэхэр атесыдагъ. Iудэнэ тещэр, блэ­рыр, дышъэидэр ахэм ащызгъэфедагъ.
— Адыгэ шъуашэм щыщ пкъыгъохэр къэгъэлъэгъоным ешъухьылIагъэха?
— Iалъмэкъхэр, пшъэрылъынхэр, бгырыпх­хэр, жьыфхэр, гъэдэхэлъэ зэфэ­шъхьафхэр Iофтхьабзэм къыщыд­гъэ­лъэгъуа­гъэх. Мыхэр имыгъусэмэ ти­шъуа­шэхэр имыкъукIэ арэп, ау ахэми щыгъы­ныр къагъэбаи. Гъэдэхалъэхэм ягъэфедакIи, щыгъын къызэрыкIохэм зэрапыплъхьащт шIыкIэми хэшIыкI афыуиIэн фаеу сэлъытэ. Адыгэ тхыпхъэхэр тинепэрэ ныбжьыкIэхэм зызэрафапэрэм зэрэхэуцорэм мэхьанэшхо иI. Жъыри кIэри зэдгъэкIухэзэ къэгъэлъэгъоныр дгъэпсыгъэ.
— Сыдэущтэу къышъупэгъокIыгъэха?
— Тилъэпкъ шъуашэхэр еплъыгъэхэм агу рихьыгъэх. Iофтхьабзэм изэхэщакIоу, адыгэ лъапсэ зиIэ Эмран Кайхан сценэм сыкъытырищи, къытщытхъугъ. «ИжъыкIэ тилъэпкъ дахэ ишъуашэ зэрифэшъуашэу къытфэжъугъэлъэгъуагъ», — ыIуагъ ащ. ЧIыпIэ зэфэшъхьафхэм ащыпсэурэ адыгэхэм зыкIыныгъэшхо ахэлъ. Истамбыл щыпсэурэ убых лъэпкъым щыщэу Шэвлох Ибрахьимэ фэбагъэ хэлъэу ишхапIэ тыщихьэкIагъ. Адыгэ пщынэм имэкъамэхэр зыщыIугъэ пчыхьэзэхахьэр тыгу дахэкIэ къинэжьыщт.
— Сыда шъуашэм мэхьанэу иIэр?
— Шъуашэм мэхьанэшхо иI: цIыфхэм уахещэ, нэмыкI лъэпкъхэм уакъыхегъэщы, уикультурэ идэхагъэ, ибаиныгъэ цIыф лъэпкъхэм къафызэIуехы. Адыгэ шъуашэм идэхагъэ бэмэ зэлъашIагъ ыкIи зыща­лъагъ. Лъэпкъ шъуашэм инэшанэхэр мыкIодэу, джырэ уахътэм диштэхэу, «черкесскэ стилыр» къебэкIэу дунаим щызэлъядгъэшIэщт. Джырэ уахътэм саер мафэ къэс зыщыплъэнэу щымытми, лъэпкъ нэшанэхэр къызэбэкIырэ шъуа­шэхэр тиныбжьыкIэхэм ащыгъынэу сыфай. Iапшъэм нахь лъагэу Iэр аупцIэны хъущтэп, пшъэр зэфэшIыгъэн фае. ЕтIанэ, джэнэ бгъузэм бгырыпхыр къекIурэп. Сэ сшъхьэкIэ ар сыгу рихьырэп.
— Адыгэхэм яшэн-хабзэхэм ядэхагъэ уиIофшIагъэхэм къащэлъагъо.
— Дышъэидэныр дгъэфедэзэ, дунэе культурэ иным иIахь анахь гъэшIэгъон фэдгъэнэIосагъэх. Тилъэпкъ итарихъ тыкъыпкъырыкIызэ, адыгэу дунаим тетхэр дышъэ Iуданэм зэпэблагъэ зэрэзэфишIы­хэрэр гукIэ зыхэтшIагъ. «Уахътэм идышъэ Iудан» зыфиIорэ цIэу тикъэгъэлъэгъон фэтшIыгъэм ар къеушыхьаты.
— Iофтхьабзэу узхэлажьэхэрэм ягъунапкъэхэм заушъомбгъу. Джырэ уахътэм сыда узыдэлажьэрэр?
— Ассоциацием иIофшIэн къыхиубытэу проект зэфэшъхьафхэр тэгъэцакIэх. Адыгеим щызэхащэрэ къэгъэлъэгъонхэм тахэлажьэ, егъэджэн гъэшIэгъонхэр ныб­жьыкIэхэм афызэхэтэщэ. ЛIэужыкIэм лъэпкъ нэшанэ зыхэлъ IэшIагъэхэм ямэхьанэ едгъэшIэныр типшъэрылъ. Тыркуем къыщыслъэгъугъэ шъуашэхэм шIэныгъа­кIэхэр къахэсхыгъ. АмалыкIэхэр къызфэзгъэфедэзэ шъуашэхэм яшIын лъызгъэ­кIотэщт.
— Рузана, уиIофшIэн охътабэ теогъэ­кIуадэ, унагъом уахътэ къыфэна?
— СищыIэныгъэ мэхьанэ къезытырэр сиунагъу ары. Ны-тыхэм ягущыIэ фабэ, ягукIэгъу сыдигъокIи зэхэсэшIэ. Гъэхъагъэу сшIыгъэмэ ахэм яIахьышхо хэлъ. Зызгъэпсэфынэу охътабэ сиIэп. Ау сиуна­гъо сыригъусэу уахътэр зэрэзгъэкIощтым сыпылъ. Силъфыгъэхэмрэ сишъхьэгъусэрэ кIуачIэ къысаты. Адыгэ бзылъфыгъэм шъхьэгъусэм ищытхъу ыIоныр къекIурэп, ау Тыркуем сыкIонымкIэ ащ ишIогъэшхо къысигъэкIыгъ. Ащ фэдиз шъуашэр ыIэшъхьитIукIэ зэрихьагъ, хъулъфыгъэ шъуа­шэхэр зыщилъагъэх. Сыд фэдэ мэхьанэ IофшIэным иIэми, сиунагъо нахь шъхьаI.
Лъэпшъыкъо Фатим.