«Мы дунаим тытефэ —
Бзэхэр зэнэкъокъух,
Ау дунаир зэрэтхъожьэу
Псэхэр зэIокIэжьых.
Уянэ уIукIэжьмэ,
Ыпсэ уишIэжьынэу,
Къыпщэгугъы ыбзэ
Къабзэу фэпхьыжьынэу».
ГъукIэлI Нурбый

Тхьэм къыритыгъэу амалышхо хэлъ, хьау тэрэзыIоу къасIорэп, къыхилъхьагъ ащ зынахь гъотыгъуае щымыIэ зэчый гъэшIэгъон — гупшысэр ылэжьынэу, ащи изакъоп — сыдрэ лъэныкъокIи егугъуныр, ешIушIэныр. КIэлэIэтахъоу ригъажьи, ыIи ыгуи Iофым якIоу къэтэджыгъ: шъы­рытыгъ, зэкIэупкIэгъэ IорышIагъ, Iэдэб хэлъыгъ, а зэкIэмкIэ щысэшIухэр иIа­гъэх. Ныбжьым хахъуи, иакъыл зызэтеуцуагъэм къыщыкIэдзагъэу, ицIыфыгъэ напэ фэсакъэу ыухъумагъ, еджагъ ыкIи епщэ­жьыгъ, «Iофым нэ къырегъакIэ» зыфа­Iохэрэм яапэрэ сатыр хэт. УсэкIо цIэ­рыIоу Теуцожь Цыгъо иусэ макъэ непи зыщыIурэ къуаджэу Гъобэкъуае къыщыхъугъ, щапIугъ, щалэжьыгъ. Ар непэ ныбжь дахэм итэу, зигупшысэ зэпымычыжь гъэшIэгъонкIэ къыддэгуащэу, усакIоу, тхакIоу ГъукIэлI Нурбый Махьмудэ ыкъор ары. Ыпкъынэ-лынэ зэ­фэ­дэкIэ хэткIухьагъэу, хэгощэгъэ гу­пшысэ самэхэр къыхэкIыжьых, губзыгъэм бэдэд ышIэрэр. ЦIыфыр ыкIи мы дунэе­шхор зэрэзэхъулIэхэрэр емызэщыжьэу икъэлэмыпэкIэ егъэчъы.
ГъукIэлI Нурбый лъэпкъ литературэм къызыхэхьагъэр илъэс 20-м ехъужьы­гъэми (ащ ыпэкIэ къэралыгъо IофшIэнышхо ыгъэцэкIагъ), тхэн-усэным зызфегъазэм лIыпкъ ныбжь чъэпхъыгъэм итыгъ, ежь Тхьэм къыритыгъэу, къыхилъхьагъэр зэу къыхэкIыжьыгъ, лъэ­гъошIу литературэм щыриI. Итхыгъэхэр, иапэрэ рассказ шъуашIохэу апэдэдэ гъэзетэу «Адыгэ макъэм» къыщыхиутыгъэхэм къащежьэу, иусэ бзэрабзэхэу узыфэзыщэхэрэр, ипоэмэ зэфэшъхьаф­хэу щыIэныгъэм игузэгупIэ уизыщэхэрэр, игупшысэ лэжьыгъэ пыIухьанчъэу гъэцэкIэпагъэ. Творческэ цIыф шъыпкъэр, емызэщыжь гупшысакIор ары щысэ-­плъапIэ ыкIи гъэсэкIо ин хъун зылъэ­кIырэр. УсакIоу, тхакIоу ГъукIэлI Нурбый дунэелъэгъукIэ хьалэмэтэу хэлъым итхылъхэр, ипроизведениехэр къыкIэ­кIуагъэх. Ащ итворчествэ ычIэ унэсынэу щытэп, ау кIочIэ инэу хэлъым ныбжьи урихьыхыщтэп, къыпфэсакъэу укъыдихьыещт, зыкъыуигъэгъотыщт, шIыкIэ уигъэшIэщт, ухэтми щыIэныгъэм уфипIущт.
Тиадыгэ литературэ хэт тхакIохэр творческэ кIочIэшIу зыпкъырылъых. Ащ къеушыхьаты лъэпкъ гупшысэр зэрэ­мыушъокущтыр, адыгэ дунэееплъыкIэр зэрэмыплъы­къощтыр.
Мэлылъфэгъу мазэм ыгузэгум, пчэдыжьыпэ IофшIэгъу дэдэм, сикабинет тхакIоу Дэрбэ Тимур къычIэхьагъ. Iэ­нэ­кIыгъэп, тхылъ IэпкIэ-лъэпкIэ хьап­лъышъо шIэт кIэракIэ ыIыгъыгъ. Зэ шъхьаем, ежь ий сшIошIыгъ, ау тхакIоу ГъукIэлI Нурбый къелъэIуи, итхылъыкIэ зэтегъэ­псыхьагъэ къысфыригъэхьыгъ. ТIуми сафэразэу сыгушIуагъ.
ГъукIэлI Нурбый итхылъыкIэу «Егъэсэих уахътэм тилъэужхэр» зыфиIорэр сигуапэу зэпырысэгъазэ: тхылъым иапэ­рэ зэгохыпIэ Н. ГъукIэлIым иусэ сатырийкIэ къырегъажьэ, сэри ситхыгъэ тхьапэ ар эпиграф фэсшIыгъ. Ащ нахь дэгъоу, дахэу къызэрэпIощтыри, нэ­мыкI ушъый-гъэсэпэтхыдэ гори къэпшIэжьын имыщыкIагъэу, тхылъыкIэм тхакIом къы­дигъэхьэгъэ пстэур адыгабзэм идэхэ­гъэ-дэгъугъэ, илъэшыгъэ, инэфынагъэ, цIыф Iэдэбныгъэм, лIыгъэм, къэрарым афэгъэхьыгъэу зэрэщытым седжэнджэшыжьыгъэп.
ГъукIэлI Нурбый изичэзыу тхылъ романэу «Аужырэ оркъ» зыфиIорэм къызэIуехы. Ар адыгэ лъэпкъым итарихъ куу изы Iахь, джэнэтыпIэ чIыпIэр Тхьэм къызыретым адыгэ лъэпкъым, ащ пае-
кIэ къинэу, хьазабэу ыщэчын фаери ынэтIэгу къыритхэгъагъэу къычIэкIын. Зэман блэкIыгъэм лъэпкъым ышъхьэ къырыкIуагъэм мыр итхыд. Щэч хэлъэп, гупшысэ куу инэу пхырыщыгъэм, ухэтми зыкъыуигъэгъотыщт. Ары, улъэпкъымэ, пшIэн фае уикъежьапIи, уиамали, уигъэ­шIэ гъогуонэ мыпсынкIи, джащыгъум лъэпкъыпсэри нахь пытэщт.
Ащ нэмыкIэу тхылъыкIэм зыкIи къыхимыутыгъэхэ рассказхэр, гущыIэм пае, «Зэдеджэгъэ ныбджэгъухэр», «Апэрэ шIулъэгъур гум икIыжьырэп», поэмэхэр, усэхэр шъхьэхэмкIэ зэтеутыжьыгъэхэу къыдэхьагъэх. Поэмэу «ЦIыфым пэпшIы­нэу о мылъку щыIагъэп», усэ зэхэугъоя­гъэхэу «Тигъогогъоу жьыбгъэр хъужьэу мэхъу», «Егъэсэих уахътэм тилъэужхэр» зыфиIохэрэм гупшысэ куухэр ащэIорышIэх, уяджэнкIэ гъэшIэгъоных, адыгэ лъэпкъым ышъхьэ къырыкIуагъи, гупсэфыгъо зыкIимыIагъи, бзэ лъэш дахэу адыгабзэр зэрэзэхэлъыри, лъэпкъ шэн-­хэбзэ зэфэшъхьафхэри игъорыгъоу къыппкъырэхьэх, Аузэ узыщыщ лъэпкъ пагэр, лъэшыр, зафэр, лIыгъэ напэр зишъуашэр нахь къыппэблагъэ мэхъу, адыгапсэр мэпытэ.
ГъукIэлI Нурбый итхылъыкIэу «Егъэсэих уахътэм тилъэужхэр» зыфиIорэр гузэжъогъу-ехьыжьагъэу щымытэу, унаIэ тетэу, угу фэгъэзэпагъэу узэджэн фэе тхыгъэшху. ТишIэныгъэлэжьхэм, литера­туроведхэм, зышIуагъэIофынышъ, ­яшIошI гъэнэфагъэ къыраIолIэнэу сэгугъэ. Произведение лъэшыр Iэзэгъу папкIэба, лъэныкъуабэкIэ къыотэ, бзэр лъэшэу, IэшIоу щэIорышIэшъ, уегъэразэ, уегъэшхэ­кIы. Адыгабзэр, лъэпкъ гупшысэр, адыга­псэр ыухъумэхэу, лъэшэу егугъоу ыкIи къыдэхъоу зэрэтхэрэм паекIэ тхылъеджэхэм ацIэкIи сэ сшъхьэкIи ГъукIэлI Нурбый тыфэгушIо, «Опсэу!» етэIо. Итворческэ кIуачIэ дэгъоу, дахэу, джыри бэрэ илъэпIэ адыгэ лъэпкъым фигъэ­IорышIэнэу тыфэлъаIо. Тиини тицIыкIуи тиадыгабзэ аIулъ хъужьынэу Тхьэм ешI!
Мамырыкъо Нуриет.