ДзэкIолI письмэ щэнэбзыхэр. Фронтым къыратхыкIыщтыгъэ тхьапэхэр… Ахэр затхыгъэхэм илъэс 80 тешIэжьыгъ: ухъэфыгъэх, гъожьышэ-гъуапчэх, зэхэзыгъэ-щхэжьыгъэх, ау ахэр хэткIи гъэшIэрэ нэпэеплъых.

Мыхэм советскэ дзэкIолIхэр яцIыфыгъэкIи ялIыгъэкIи зэбгъэпшэн щымыIэхэу, гушхоныгъэрэ теубытагъэрэ зыхэлъыгъэхэу зэрэщытыгъэхэр къаушыхьаты. Ахэр нэпэеплъ къодыехэп, саугъэт-тхылъ папкIэх — советскэ цIыфхэр я Хэгъэгу паемэ, зэрэпсэемыблэжьыгъэхэр къаIуатэ, тидзэкIолIхэмрэ дзэ пэщэшхохэмрэ ахэлъыгъэ блэнэ­гъэ-лъэшыгъэр, гукIэгъу-цIыфыгъэр, шъхьэлъытэжь лъагэр, яхэгъэгу шIулъэгъу зэрэгъунэнчъагъэр къыплъагъэIэсы.
Хэгъэгу зэошхом илъэхъан тицIыфхэм язытетыгъэр дэгъу дэдэу фронтым къы­ратхыкIыщтыгъэ письмэхэм къагъэлъагъо. Мэфэ 1417-рэ ыкъудыигъ мы зэошхом. А мэфэ хьылъэхэм къакIоцI къэралыгъом идзэкIолI гъэпсэфыгъо сыхьатыпэу е такъикъэу къекIугъэр боу мэкIагъэ. ЧIыгур уцогъагъэ, уашъор пшъыгъагъэ. ГъучIыр зэо машIом щыткIущтыгъ, мэзхэр стыщтыгъэх, мыжъор къутэщтыгъ… Ау дзэкIолIыр щылычым нахь пытагъ; зэкIэри ащ ыщэчыгъ, зэпичыгъ. Къэуфагъэп, къэщынагъэп, къызэкIакIо иIагъэп, Родинэр — Хэ­гъэгу кIасэр ыухъумагъ, псэр атызэ тидзэ­кIолIхэм чIыгур аухъумагъ, фашист техакIохэм апашъхьэ лъэгон­джэмышъхьэ­кIэ итIыс­хьа­гъэхэп.
ДзэкIолI письмэ тхыгъэ­хэм гупсэфэу уяджэн плъэ­кIырэп, ахэм ясатырэ пэпчъ щыIэныгъэмрэ хьадэгъумрэ мы лъэхъа­ным зэрэщызэпэIутыгъэхэр зэхыуагъа­шIэ. Хэгъэгум пае ахэм зи къатенагъэп, лIыгъэ лъагэу ини цIыкIуи ахэлъыгъэр нэм къыкIэуцожьы. Ащ фэдиз шIу­лъэгъу Хэгъэгум фызиIэгъэ советскэ народыр техакIом фыримыкъун ылъэ­кIыщтыгъэп. ТекIоныгъэшхор бэу лъапIэу къытфыдэкIыгъ, ащ цIыф хые миллион 27-рэ фэдиз зыдихьыгъ, ау Родинэр хэти ратыгъэп. Фашистхэр яб рагъэзыхьажьыгъэх…

ТидзэкIолIхэм ныбжьи мыкIодыжьын шIушIагъэ яI — ТекIоныгъэшхор къыда­хыгъ, Хэгъэгум шъхьафит щыIакIэр рагъэгъотыжьыгъ. Зэо пшъэрылъ ин дэдэм готэу, дзэкIолIхэм ятхыгъэ тхьапэхэмкIэ, теубытэгъэ-пытагъэу ахэм ахэлъхэмкIэ цIыфхэм агу къаIэтыщтыгъ. Нахь шIэхэу пыир ячIыгу гупсэ зэрэрафыжьыщтым нэмыкI гухэлъ яIагъэп. Уахътэр ямакIэу, мычъыягъэхэу, мышхагъэхэми, лIыгъэ ахэлъыти, зэо кIыбым щыIэ якъуаджэ, ягупсэхэр ащыгъупшагъэхэп — къафатхэщтыгъэх.
Илъэс 80 тешIэжьыгъэми а зэо тхьамыкIагъом, бэшIагъэу пкъы­шъол уIэгъэ— тыркъохэр кIыжьыгъэхэми, Хэгъэгу зэошхор гуих-гукIодыгъо мэхъаджэу зэрэщытыгъэр нафэ къыпфашIы дзэкIолI письмэхэм, ялIыгъэ илъэгагъэ бгъэшIагъо екъу; тиблэкIыгъэ чыжьэ зэдгъашIэзэ, непэ ти ХэгъэгукIэ тишIулъэгъу мыухыжь тэпсыхьэ. ТшIэн фае титарихъ ин мыпсынкIэ ыкIи узэкъотмэ, хэти узэрэтекIощтыр. АщкIэ анахь IэпыIэгъу дэгъу гъэшIэгъонхэр дзэкIолI письмэхэр ары.
Советскэ Союзым и ЛIыхъужъэу Андырхъое Хъусен изэкъуагъэп унагъом щыщэу заом кIогъагъэр, ышнахьыжъхэри щыIагъэх. Андырхъое Хьасан Борэжъ ыкъор къуаджэу Хьакурынэхьаблэ къыщыхъугъ, офицерыгъ, фашистхэм пхъа­шэу язэуагъ, къыгъэзэжьыгъэп. Тихэ­гъэгу пыир рафыжьыгъэу заор Румынием ичIыгу щыкIощтыгъ шэкIогъум 1944-рэ илъэсым Хьасанэ къызаукIым. Ау гъэшIэн нэпэеплъэу иунагъо ыкIи иIахьыл-лыщыщхэм иписьмэ зытIу къафигъэнагъ.
Андырхъое Хьасанэ ишъхьэ­гъусэрэ ыпхъурэ къафитхыщтыгъ:
Ася! Нахь баIорэ письмэ къэтхызэ шIы. Укъысэмызэщ. Сэ уахътэр симэкIэ зэпыт. ОшIэ, заор макIо. Пыим чIэнэгъэ инхэр етэгъэ­шIы. Плъэгъугъот, Ася, тикIалэхэр зэрэзаохэрэр! Щынэн зыфэпIощтыр ашIэрэп. УIагъэхэми, санчастым афэмыкIохэу, апэ рагъэхъу, зэуапIэр къабгынэрэп. Ащ фэдэ батырхэр зыхэт Краснэ Армием утекIон плъэ­кIына? ЕгъашIэм утекIонэп! Гъэры тафэшIыщтэп фашистмэ! СигущыIэхэр зэгорэм угу къэкIыжьыных — текIоныгъэр къыдэтхыщт. Ары, пыим тытекIощт.
Сима! О джыри уцIыкIу. ИлъэситIу ныIэп уныбжьыр. Ау угу умыгъэкIоды, ины ухъущт! Джащыгъум зао щыIэжьыщтэп, ты­гъэр къепс зэпытыщт! ПшIагъот, Симэ цIыкIу, текIоныгъэр Краснэ Армием къыдихыгъэу, сэри сыпсаоу сы­къэкIожьы зэрэсшIоигъор! Ау зэгъа­шIэ — «уятэ хэгъэгур чIыпIэ къин зефэм къэщтагъ, къэрэбгъагъ» къыуаIощтэп. Пыим тезэошъу! Автоматыр фашистым тыри­гъэпсыхьэмэ — уятэ Хьасанэ ыIэ кIэзэзырэп, ыцэхэр зэригъэшхыхэу гъэтырэр къещэ…
Бэп ащ фэдизэу сыныбжьыр. СшIоигъу сыщыIэ, лъэшэу сшIоигъу! СшIоигъу сыкъэкIожьэу, советскэ цIыфмэ ялIыблэнагъэ къыпфэсIо­тэжьынэу, зао къэмыхъуным сыкIэдэунэу…
Заом, Симэ цIыкIу, зэхэдз иIэп. Заор заоу сыдигъуи къэнэжьы. ЦIыф хэмыкIуадэу текIоныгъэр заом къыщыдэпхын плъэкIыщтэп. ИщыкIагъэ зыхъукIэ, сызышъхьасыжьыщтэп. Родинэм пае, о ины ухъуным, цIыфмэ уишIуагъэ ябгъэ­кIыным пае, тыгъэнэбзыймэ пкъы­шъолыр къагъэфэбэным пае сищыIэныгъэ стыщт!
Сиписьмэхэр зэрэуугъоищтхэр сэшIэ. Ахэм мызэу, мытIоу о уяджэщт, ины узыхъукIэ…
Къэзытхырэр шIу узылъэ­гъурэ уятэу Хьасан.
Мартым и 8,1943.

Шъуимафэ шIух, Асерэ синэшIуцIэ цIыкIоу Симэрэ! Апэдэдэу сызэрэпсаур ыкIи зэрэсишIугъор къы­шъосэIо. Сэщ пае шъумыгумэкI. Ася! Сыд къэбарыкIэу щыIэхэр?
Украинэр тхьамыкIагъу зыхэтыр. Къалэхэмрэ къуаджэхэмрэ зэрэпсаоу зыщытырагъэстыкIыгъэхэр иIэх. ЦIыфхэм къин ахъу. ЧIыунэхэм ачIэсых. Ахэр тэ зытлъэгъукIэ, хьашхъурэIухэм тыгухэр нахь афызэкIэблэх. Украинэр Краснэ Армием шъхьафит ышIыжьыщт! Ащ тицыхьэ телъ.
Уахътэр симакI. Письмэм къистхагъэр зэрэмыбэр къысфэжъу­гъэгъу.
Сэлам къышъосэхыжьы, пытэу сышъобэужьы.
Хьасан. Ноябрэм и 1, 1943.
Ары, дзэкIолI письмэхэр блэкIыгъэ зэошхом итарихъ нахь куоу озыгъашIэрэх ыкIи ащ игъэшIэрэ нэпэеплъых.
Мамырыкъо Нуриет.
Сурэтыр тхылъэу «Солдат письмэхэр» зыфиIорэм къыдэхыгъ.