Къэгъэлъэгъонэу «ЧIыгу Iэбжыб» зыфиIорэм илъэтегъэуцо Адыгэ ­Республикэм и Теат­ральнэ зэхахьэ непэ щыкIощт.

Спектаклым изэIухыгъэ репетицие къызщагъэлъэгъорэ мафэм АР-м и Театральнэ зэхахьэ пресс-зэIукIэ щыкIуагъ. Къэгъэлъэгъоным ирежиссерэу Константин Мишиныр апэрэп театрэм зэрэдэлажьэрэр. ­Шъугу къэдгъэкIыжьын, урыс тхакIоу, сценаристэу, Хэгъэгу зэошхом хэлэжьагъэу Борис Васильевым итхыгъэу «А зори здесь тихие», Софокл итрагедиеу «Пачъыхьэу Эдип» зыфиIохэрэм атехыгъэхэр ыгъэуцугъэх. АР-м изаслуженнэ артистэу Къулэ Алый спектак­лым хореограф-постановщи­кыгъ. КъэгъэлъэгъоныкIэм ригъэшIыгъэ гупшысэхэмкIэ ар журналистхэм къадэгощагъ.
— Лъэпкъ театрэм тарихъ ыкIи культурнэ кIэныр зэригъэ­лъапIэрэр апэрэмкIэ хэзгъэунэфыкIы сшIоигъу. Къэгъэлъэгъоныр романым техыгъ. Ащ авторым итекст игъэкIотыгъэ хэт. Ар къызэрэриIотыкIырэр ары анахь шъхьаIэу слъытэрэр. Тарихъым ифэшъошэ уасэ къеттынэу пшъэрылъ зыфэдгъэуцужьыгъэп, тызыпылъыгъэр шIэжьыр агъэлъэпIэным анаIэ тырядгъэдзэныр ары. Къэгъэлъэгъоным еплъырэ пэпчъ зы­кIи къытезымыгъэзэжьыщт тарихъым щыщ чIыгу Iэбжыб зыдихьыжьыщт, — къыIуагъ Константин Мишиным.
Театрэм ыгъэуцугъэ къэ­гъэ­лъэгъоныр зыфэдэщтымкIэ Театральнэ зэхахьэм ипащэу Ацумыжъ Рустам къыте­гущыIагъ.
— Апэ драматургием ылъэныкъокIэ тыкъикIи, театрэм къы­щыбгъэлъэгъон зэрэплъэ­кIыщтым тетэу, зэхъокIыныгъэ­хэр фэтшIыгъэх. Ау зэрэхъу­гъэм тигъэрэзагъэп. Авторым итекст къыфэдгъэзэжьи, зэрэтфэлъэ­кIэу ар къэдгъэнагъ, зэблэт­хъугъэп. Гум нэсы, дахэ, зэхэшIэ зэфэшъхьафхэр къегъэущых. Бэрэ ащ зыфэдгъэхьазырыгъ ыкIи мэхьанэ хэхыгъэ еттыгъ. Лъэтегъэуцор театральнэ мэфэкI шъыпкъэ хъущт, еплъы, хэлажьэ зышIоигъохэр къетэгъэблагъэх, — къыхигъэщыгъ Ацумыжъ Рустам.
— Убых къашъоу дгъэуцу­гъэр адыгэхэми абхъазхэми къашIы. Спектаклым лъэпкъ тарихъ мэхьанэ иI. Цыхьэ инэу къысфашIыгъэм лъэшэу сырэгушхо, IофшIэныр шэпхъэ ­лъагэм илъэу дгъэцэкIагъэу сэлъытэ, — къыIуагъ Къулэ Алый.
Къэбар жъугъэм иамалхэм ялIыкIохэм упчIабэ къатыгъ, ахэм яджэуапхэри агъотыжьыгъэх.
Лъэпкъ тарихъым ипычыгъо къэзыгъэлъэгъорэ IофшIэнэу «ЧIыгу Iэбжыб» зыфиIорэр зэлъашIэрэ тхакIоу Баграт Шинкубэ ироман хьалэмэтэу «Последний из ушедших» зыфиIорэм техыгъ. Театральнэ зэха­хьэм илитературнэ отдел ипащэу Къуижъ Нэфсэт ар адыгабзэкIэ зэридзэкIыгъ. Адыгэхэм къызэпачыгъэ зэман хьы­лъэхэм афэгъэхьыгъэм къы­хэхыгъэ пычыгъом лъэпкъым итарихъ къыхэфэгъэ нэкIубгъо тхьамыкIагъохэр къыщырегъэлъэгъукIы.
Лъэпкъым ишъхьафитныгъэ фэбэнэгъэ адыгэхэм хьазабэу ащэчыгъэр, Кавказ чIыгум къи­хъухьэгъэ тхьамыкIагъор хэти ынэгу къыкIигъэуцон ылъэкIыщт.
Режиссерэу Константин Мишиным ыгъэуцугъэ къэгъэлъэгъоным хэлэжьэгъэ пстэуми тарихъ хъугъэ-шIагъэхэм еплъы­кIэу афыряIэр, ятэжъ пIашъэхэм яшIэжь зэрагъэ­лъапIэрэр, ахэм якIэн уасэ зэрэфашIырэр къыригъэлъэ­гъукIыгъ.
КъохьэпIэ Кавказым икъушъхьэхэм ижъыкIэ ащыпсэугъэ убыххэм ятарихъ цIыфхэр хащагъэх. 1864-рэ илъэсым къу­хьэхэм арытIысхьэхи, убыххэм егъэшIэрэу ячIыгу гупсэ къа­б­гынагъ. ЛIэшIэгъум ехъу блэ­кIыгъ, ау тарихъ, блэкIыгъэ бай зиIэ лъэпкъыр дунаим текIо­дыкIыжьыгъ.
Спектаклым герой шъхьаIэу хэтыр аужырэ убыххэу къэнэгъэ Золэкъо Зауркъан ары. Илъэсишъэ къэзыгъэшIэгъэ, зипсауныгъэкIэ къызэтенэгъэ, акъыл чан джыри зиIэ лIыжъым ­илъэпкъ къырыкIуагъэр дэгъоу къешIэжьы. Ащ иунэ мазэ хъу­гъэу щэпсэу шIэныгъэлэжь-лингвистэу Шарах Квадзба. ЗичIыгу гупсэ егъэшIэрэу зышIо­кIодыгъэ лъэпкъым тхьамыкIагъоу пэкIэкIыгъэр ащ къытхыжьы шIоигъоу научнэ экспедицием хэлажьэ.
Сценэм тетхэу артистхэм къагъэлъагъорэм бэмэ урагъэгупшысэ. Кавказ заом илъэхъан лъэпкъ зэфэшъхьафхэм, убыххэм ячIыгу къабгынэнэу зэрэхъугъэм итхьамыкIагъо зэ­хыуагъашIэу сценэм къыщы­раIотыкIы. Театрэм иартист пэрытхэр ары роль шъхьаIэхэр къэзышIыгъэхэр: АР-м
инароднэ артистэу Тхьаркъохъо Теуцожь (Зауркъан ироль), АР-м искусствэхэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшхоу Ацумыжъ Рустам (Зауркъан иныбжьы­кIэгъум, Шарах Квадзба ярольхэр) ыкIи театрэм иартист IэпэIасэхэр.
Къэгъэлъэгъоным икIэух Тхьаркъохъо Теуцожь ироль хэт гущыIэхэу убыххэм афэгъэхьыгъэхэм зэрэмыкIо­дыгъэр къыщеIо. Къахэнагъэх ахэр хыорхэм, къушъхьэ псыхъо жъынчхэм, чъыг пкIашъэхэм, чIыгум, бзыухэм амакъэ. Гум хэтIысхьэу, нэпсыр къыгъакIоу къэгъэлъэгъоным икIэух лъэ­шыгъэ.
Ащ лъэхъэнэ чыжьэм ухещэ, лъэшэу узыIэпещэ.
Абхъаз тхакIоу Баграт Шинкуба итхыгъэ техыгъэ къэ­гъэлъэгъоныр шэпхъэшIухэм адиштэу Лъэпкъ театрэм ыгъэ­уцугъ.
Спектаклыр непэ адыгабзэкIэ, мэлылъфэгъум и 24-м урысыбзэкIэ къагъэлъэгъощт.
Лъэпшъыкъо
Фатим.