Хэгъэгу зэошхом псаоу къыхэкIыжьыгъэхэм анэ кIэкIыгъэм фэгъэхьыгъэ гукъэкIыжьхэр тхылъ псау хъухэу къэзытхыжьыгъэхэр бэу къахэкIыгъэх. Къинэу зыпхырыкIыгъэ-хэр агу дэмызэгъэжьэу, гудэгъэкI фэдэу, ахэр тхылъыпIэм рагъэкIужьыщтыгъэх. Ащ фэд мызыгъэгум хъарзынэщым къыхэтхыгъэр.

Соломко Павел Григорий ыкъор 1924-рэ илъэсым Теуцожь районым ит къутырэу Городскоим къыщыхъугъ. 1940-рэ илъэсым илъэсий еджапIэр Пэнэжьы­къуае къыщиухыгъ.
1942-рэ илъэсым ишышъхьэIу мазэ Дзэ Плъыжьым хэхьанэу къеджэгъагъэх. Ау Адыгеим фашистхэр къызехьэхэм, дзэ дэщыгъор зыпыугъэ. Нэужым, 1943-рэ илъэсым, мэзаем ятIонэрэу дзэм хэхьанэу къеджагъэх ыкIи я 107-рэ хэушъхьафыкIыгъэ щэрыокIо хы десант бригадэм, яти игъусэу, хэхьагъ. ЦIэмэз шъхьафит шIыжьыгъэным хэлэжьагъ.
ЛIыгъэу зэрихьагъэм пае Павел Соломко бгъэхэлъхьэ зэфэшъхьафхэр къыфагъэшъошэгъагъэх, ахэм ащыщых «За оборону Кавказа», «За освобождение Варшавы», «За победу над Германией». Дзэ Плъыжьыр Берлин зынэсым тидзэкIолIхэу Рейхстагыр зыштагъэхэм Павел Соломкорэ ятэрэ ахэтыгъэх.

1948-рэ илъэсым Павел Пэнэжьы­къуае къыгъэзэжьыгъ, дзэ къулыкъум фэзыгъэ­хьазырырэ инструкторэу Iоф ышIагъ. 1963-рэ илъэсым къыщыублагъэу псэупIэу Красногвардейскэм иавтомобиль хъызмэтшIапIэ экономистэу щылэжьагъ. 1990-рэ илъэсым идунай ыхъожьыгъ. Павел Соломко заом епхыгъэ игукъэ­кIыжьхэр «Хы дзэкIолIым идневник» зыфиIорэ Iэпэрытх тхылъым 1987-рэ илъэсым къыщитхыжьыгъагъэх. Ащ къы­хэхыгъ къыкIэлъыкIорэ пычы­гъор:
«Къащ шIуцIэхэр зытет фашист къухьэлъатэхэр къызыт­шъхьарыхьэкIэ, щтэм тызэлъи­убытыгъэу тшъхьацышъо къэтэ­джыщтыгъ, пкъышъолыр зэрэщытэу кIэзэзыщтыгъ… Нэмыцхэр Пшызэ нахь благъэу къызэрекIуа­лIэхэрэр къэбар жъугъэм иамал­хэм къатыщтыгъ. Тэ тиамал къызэрихьэу, чэщи мафи IофшIэныр зэпытымы­гъэоу лэжьы­гъэр Iутхыжьыщтыгъ – къэралыгъом, дзэм нахьыбэ зэра­IэкIэдгъэ­хьащтым ыуж ти­тыгъ.
Тикъоджэдэсхэм шэны афэхъу­гъагъ тятэхэр, шъхьэгъусэхэр, ашыхэр фронтым агъэкIотэнхэр… ХэкIодагъэхэм афэгъэхьыгъэ тхы­гъэ­хэр мафэ къэс къагъэхьыщтыгъэх.
ШышъхьэIум и 8-м 1942-рэ илъэсым пчэдыжьым офицерэу къэкIуагъэм къэнэжьыгъэ гуфакIохэр ыугъоихи, станицэу Новотитаровскэм ыщагъэх. Дзэм кIонэу аугъоигъэ купышхом мыщ тащыхэхьагъ. КупышхуитIоу тагощыгъ.
Тхьаумэфэ пчэдыжьэу шы­шъхьэ­Iум и 9-м 1942-рэ илъэ­сым омакъэхэм жьэу тыкъагъэущыгъ. Ащ фэдэ мэхъуми тащыщ ышIагъэп ыкIи ылъэгъу­гъэп. Тлъэгъурэм лъэшэу тигъэ­щынагъ, тшIэщтыр тшIэщтыгъэп. Тызэрэщынэрэм щэхъу хэ­мы­лъэу тыгухэр, тхьакIумкIыхьэу къаубытыгъэмэ афэдэу, къытеощтыгъэх. Тищыгъынхэр къэтпхъотагъэу урамым тырычъэщтыгъ… ТыкъызэмыплъэкIэу тычъэщтыгъ. Жьы къытфэщэжьыщтыгъэп. Зыпари тIощтыгъэп. Тищыгъынхэр уцIыныгъагъэх. А охътэ дэдэм ошIэ-дэмышIэу нэмыцхэр гъогум къы­техьагъэх, къытэщэрыощтыгъэх.
Нэмыцхэм тыкъадзыхьагъ. Хъурэм тыпымылъэу тычъэщтыгъ, тызэрэхэкIыжьыщтыри тымышIэу, тылымкIэ танкхэр къэлъэгъуагъэх. УчъэнкIэ нахь къин хъугъэ. Фашистхэр зэпымыоу къытлъыощтыгъэх, чъэм ыгъэ­пшъыгъэ кIалэхэм танкхэр къа­кIэхьагъэх, раутыхэрэм атехьэщтыгъэх. Илъэс 17 нахь тымыныбжьэу апэрэу тызэрихьылIэгъэ ащ фэдэ тхьамыкIагъом ти­акъыл зэIигъэхьанэу щытыгъ… ТыщэIэфэ ар тщыгъупшэщтэп… КъэпIо къо­дыекIэ икъоу зэхапшIэрэп, ар, зэхэпхын, унитIукIэ плъэгъун, пщэчын фае…»
Павел Соломко итхыгъэхэр АР-м и Лъэпкъ музей 1973-рэ ыкIи 2002-рэ илъэс­хэм къыратыжьыгъэх.
Тэу Замир.

Сурэтыр: АР-м и Лъэпкъ музей.