Саугъэтхэм ыкIи тарихъ чIыпIэхэм якъэухъумэн и Дунэе мафэ мэлылъфэгъум и 18-м хагъэунэфыкIыгъ. ЦIыфмэ гугъуемылIыныгъэ къызхамыгъэфэнэу, дунэе культурнэ кIэным къыхиубытэрэ псэуалъэхэм анаIэ атырадзэнэу ыкIи къаухъумэнхэу а мэфэкIыр къяджэ.
ЦIыфлъэпкъым ипсэукIэ зыфэдагъэр илъэс мин пчъагъэхэм къакIоцI къэзыушыхьатырэ саугъэтхэу осэшхо зиIэхэр Адыгеим итых. Ахэм тарихъ ыкIи научнэ уасэ яI. Культурнэ кIэным ипсэуалъэ­хэм якъыхэгъэщын ыкIи ятхын афэгъэзагъэр культурнэ кIэным иобъектхэм ягъэпсэолъэнкIэ ыкIи якъэухъумэнкIэ АР-м и ГъэIорышIапI ары. Хэгъэгум иухъумакIо и Илъэсрэ ТекIоныгъэм и Мафэрэ зыщыхагъэунэфыкIыхэрэ уахътэм дзэкIолIхэу тишъхьафитныгъэ фэбэнагъэ­хэм ясаугъэтхэм анаIэ нахь атырагъэты.
Мы гъэIорышIапIэм щылажьэхэрэм дэкIыгъо IофшIэнхэр рагъэкIокIыгъэх, Хэгъэгу зэошхом фэгъэхьыгъэ саугъэтхэу шъолъырым итхэр къаплъыхьагъэх.
Хэгъэгу зэошхом фэгъэхьыгъэу Адыгеим зэкIэмкIи саугъэти 175-рэ ит, мыхэм ащыщэу 65-р заом хэкIодагъэхэр зыщызэдычIалъхьагъэхэр арых, 16-р – зырызэу зыщагъэтIылъыжьыгъэхэр, 94-р нэпэеплъ саугъэтых.
ТекIоныгъэм и Мафэ ехъулIэу Хэ­гъэгу зэошхом щыфэхыгъэ дзэкIолIхэм афэгъэ­хьыгъэ саугъэтхэмрэ мемориальнэ комплексхэмрэ агъэцэкIэжьых, теплъэшIу афашIыжьы ыкIи къапэIулъ шъолъырхэр зэтырагъэпсыхьажьых. Ащ фэдэ пшъэ­рылъ муниципалитетмэ япащэмэ зэкIэмэ афашIыгъ. Хабзэ зэрэхъугъэу, волонтерхэри, общественнэ организациехэм ялIыкIохэри мы IофшIэным чанэу къыхэ­лажьэх. Мары, Красногвардейскэ рай­оным щыIэ мемориальнэ комплексым дэжь кIэлэцIыкIу джэгупIитIу ыкIи зыгъэ­псэфыпIэ чIыпIэ ащашIынэу рахъухьэ, джащ фэдэу лъэсгъогур плиткэмкIэ агъэ­пкIэщт. А Iофхэм апае лъэпкъ проектэу «ЩыIэныгъэм пае инфраструктурэр» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу сомэ миллиони 3,8-рэ къафатIупщыгъ. IофшIэнхэр жъоныгъуакIэм ыкIэхэм анэс аухынхэу афагъэнэфагъ. Ащ ыпэкIэ поселкэу Родниковэм дзэкIолIхэм ясаугъэтэу дэтыр агъэцэкIэжьыгъагъ. ИкIыгъэ илъэсым мы лъэныкъом тегъэпсыхьэгъэ федеральнэ программэу «Хэгъэгум икъэухъумэн зищыIэныгъэ фэзытыгъэхэм яшIэжь егъэ­шIэрэу къэгъэнэгъэныр» зыфиIоу 2019 — 2024-рэ илъэсхэм ателъытагъэмкIэ саугъэти 8 агъэцэкIэжьыгъ.
«Мы IофшIэныр джыри лъэкIуатэ — ащ нахь зеушъомбгъу Хэгъэгум иухъумакIо и Илъэс ыкIи Хэгъэгу зэошхом ТекIоныгъэр къызыщыдахыгъэр илъэс 80 зыщыхъу­рэм ехъулIэу. А саугъэт пстэури ТекIоныгъэ къыдэзыхыгъэхэм лIыгъэу зэрахьагъэм илъэпкъ шIэжь инэпэеплъых», — къащитхыгъ исоциальнэ нэкIубгъохэм АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат.