ЦIыфхэу зищыIэныгъэкIэ лъым щыкIэхэу щынагъо зышъхьарытыгъэхэм дэгъоу зэхашIыкIы донорым имэхьанэ. ГупыкIэу, зэхэшIыкIэу, гукIэгъоу ахэм ахэлъым ишIуагъэкIэ щыIэныгъабэ къызэтырагъанэ. Зыщыщ амышIэрэ донорым бэрэ «тхьауегъэпсэу» гущыIэхэр фаIохэу зэхэтэхы. Джащ фэд непэ зигугъу къэсшIыщт Мыекъуапэ щыпсэурэ ТIэшъухэм яунагъо. Мыхэм лъытыныр алъ хэлъ хъугъэ.

ЗэкIэ къызщежьагъэр унагъом ышъхьэу ТIэшъу Юр ары. Мыщ «СССР-м идонор гъэшIуагъ» зыфиIорэ щытхъуцIэр къыфагъэшъошагъ. ГухэкI нахь мышIэми, ащ идунай ыхъожьыгъ, ау хэбзэшIоу рихьы­жьагъэр ыпхъухэм лъагъэкIотагъ.
ТIэшъу Людмили мы щытхъуцIэр къы­лэжьыгъ. Илъэс 35-рэ хъугъэ ащ псауныгъэр къэухъумэгъэным исистемэ хэтэу Iоф зишIэрэр. Мы уахътэ унэе IэзапIэу «Экспресс-мед-диагностика» зыфиIорэм Iоф щешIэ.
— Мыекъопэ медицинэ училищыр 1990-рэ илъэсым къызэсэухым респуб­ликэ сымэджэщым иреанимационнэ отделение Iоф щысшIэнэу сыIухьагъ. Анахь сымэджэ хьылъэхэр ащ чIэлъых, лъыбэ зыкIэкIыгъэхэр, къауIагъэхэр, гъогу хъугъэ-шIагъэхэм ахэфагъэхэр. Ахэм зэкIэми лъыр ахэткIэн фаеу хъущтыгъ ыкIи зэпымыоу ащ ыуж титыгъ. А зэпстэур синэрылъэгъугъ, цIыфым ищыIэныгъэкIэ донор лъым мэхьанэ зэриIэр дэгъоу къызгурыIуагъ. Отделением Iоф щызышIэхэрэм зы мафэ горэм лъытыным тызырагъэблагъэм, семыхъы­рэхъышэу сыкIуагъ, етIани джащ фэдэу къытэджагъэх. Джаузэ шэн сфэхъугъ ыкIи нэмыкI зекIуакIэ къызэрэхэсымыхышъущтыр гъэнэфэгъагъэ, сятэ ащкIэ щысэтехыпIэу сиIагъ. Ар емызэщыжьэу фэлъэкIыфэ сымаджэхэм адеIагъ, нэбгырабэхэм занкIэу илъ ахагъахъоу къы­хэкIыгъ. Ащ лъэу «а I-рэ купым резус отрицательнэ» зыфаIорэм фэд иIагъэр, гъотыгъуаеу щытыгъ. Сятэ Хэгъэгу зэ­ошхом хэлэжьагъ, Венгрием щыкIогъэ зэпэуцужьхэм ахэтыгъ, — къыхигъэ­щыгъ Людмилэ.
ТигущыIэгъу донор щытхъуцIэр къыфагъэшъошагъ нахь мышIэми, джыри илъ ящыкIагъэ зыхъукIэ къыфытеохэшъ макIо, ар ареты. Лъэу «А(||) купэу Rh +» зыфиIорэр ары иIэр. ГъэшIэгъоныр, а купым тефэми, лъым изэхэлъыкIэкIэ емыкIумэ сымаджэм хакIэнэу хъурэп. Людмилэ бэрэ зыкъыфагъэзэнэу зыкIэхъурэр илъ гъотыгъое фенотип горэу щыт. Краснодар краим щыпсэухэрэм IэпыIэгъу ящыкIагъэу кIоу къыхэкIыгъ, сымэджэщым чIэ­лъыгъэ бзылъфыгъэ горэм пае донор нэбгырабэ заугъоим, Людмилэ илъ закъу екIугъэр. Ащ занкIэу лъыр ритыгъ. Джащ фэдэу ыгу къэкIыжьыхэрэм ащыщ адэбз узхэм зыщяIэзэхэрэ республикэ диспансе­рым зигемоглобин лъэшэу ехыгъэ хъулъфыгъэми ишIуагъэ зэрэригъэкIыгъа­гъэр.

— Бэхэм сагъэмысэу къысаIо: «Сыда лъытыныр зэрэуищыкIагъэр? Тхьапша ахъщэу къыуатырэр?». ЫпкIэ мыщ зэрэхэмылъыр, сыгукIэ сыфаеу IэпыIэгъу сызэ­рафэхъурэр, шъхьафит лъытыным сызэрэхэлажьэрэр агурэсэгъаIо. Сымэджабэхэм ящыIэныгъэ къэнэным фэшI лъы ахакIэн фаеу зэрэхъурэр, ар тицIыфыгъэ къыхьынэу зэрэщытыр бэхэм къагурыIорэп. Мылъкушхо мыщ къыхэкIэу щытэп, ау сэ сызнэсыгъэ лъэгапIэм ди­штэу илъэсым зэ ахъщэ тын къысфатIупщы, — хигъэунэфыкIыгъ ТIэшъу Людмилэ.
ПстэумкIи лъы литрэ пчъагъэу ытыгъэмкIэ тигущыIэгъу теупчIыгъ, ау гъэ­нэфэгъэ дэдэу ар къыIонэу ышIэрэп. Зэтыгъом лъы миллилитрэ 450-рэ уцогъу 30-рэ ыкIи шъхьафэу плазмэ миллилитрэ 800-р уцогъу 15 фэдизрэ ащ ыты­гъэу къытиIуагъ.
— Лъытыныр къысэхьылъэкIэу къы­хэкIыгъэп. Ащ ыуж зыгъэпсэфыгъо мафэхэри къытатых нахь мышIэми, а мэфэ дэдэм IофышIэм сыкъэкIожьэуи хъугъэ. Къыхэзгъэщымэ сшIоигъор, щыIэныгъэр къызэрэбгъэнэжьырэм имыза­къоу, лъытыныр псауныгъэмкIэ дэгъу, о плъы зегъэкъабзэ, нахь чан охъу, уитеплъэ къэкIэжьы, — еIо Людмилэ.
ТIэшъухэм яунагъо лъытыныр щылъыз­гъэкIотагъэхэм ащыщ Людмилэ ышыпхъу нахьыжъэу Иринэ. Ар джыри донор гъэ­шIуагъэм нэмысыгъэми, зэрэфэлъэкIэу цIыфхэм ишIуагъэ арегъэкIы.
— ОшIэ-дэмышIэу лъытыным сыпыхьанэу хъугъэ. Мафэ горэм лъыр ящыкIагъэу Людэ къыфытеуагъэх. Сэри ежьми лъы купэу тиIэр зэфэдэти, «некIо тызэдэгъакIу, ори уишIуагъэ ябгъэкIыщт» зеIом ыуж сихьагъ. 2018-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу донор сыхъугъ, ау сэ зэрэсшIоигъом фэдэу, сызIут IофшIапIэм елъытыгъэу, бэрэ сыкIонэу хъурэп. Фэныкъуагъэ щыIэу къызыщысаIорэм сэкIо, — къыIуагъ Иринэ.
Ныбжь, сэнэхьат ыкIи еплъыкIэ зэфэшъхьафхэр зиIэхэр донор хъунхэ алъэкIы, ау ахэр зы зэзыпхыхэрэр — нэмыкI цIыфым ищыIэныгъэ къагъэнэжьынымкIэ IэпыIэгъу фэхъугъэныр. Джащ фэд ТIэшъухэм яунагъо, иIахьыл гупсэхэм ащыщ сымаджэ къэхъуи, лъытын шIушIэныр Юрэ къыщежьи, ибынхэм лъагъэкIотагъ. ЯшIушIагъэ къыкIимычэу, япсауныгъэ къыхьэу джыри илъэсыбэрэ лъыр атынэу афэтэIо.
Iэшъынэ Сусан.