«Орэдыжъыр жъамэм фэд»
ГущыIэжъ.

Мэлылъфэгъум и 16-м мы илъэсым гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу Т. КIэра­щэм ыцIэ зыхьырэм проектэу «Адыгэ орэдым итарихъ» изы Iахьэу «Орэдым ихьакIэщ» зыфиIорэр щызэхащагъ. Ащ кIэщакIо фэхъугъэх институтым IорIуатэмкIэ иотдел иIофышIэ шъхьаIэу, филологие шIэныгъэ­хэмкIэ кандидатэу Нэхэе Саидэ, АР-м искусствэ­хэмкIэ изаслуженнэ IофышIэу, ансамблэу «Ислъамыем» ихудо­жественнэ пащэу Нэхэе Азэмат.
Зигъо Iофтхьабзэм гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ рес­публикэ институтым ишIэныгъэ­лэжьхэр, хэкужъым къэзыгъэзэ­жьыгъэ тилъэпкъэгъухэр, лъэпкъым итарихъ зышIогъэшIэгъон­хэр хэлэжьагъэх.
ХьакIэщыр къызэIуихыгъ ыкIи зэрищагъ институтым ипащэ игуадзэу, филологие шIэны­гъэ­хэмкIэ докторэу Биданэкъо Ма­рзият.

Iофтхьабзэр тарихъ орэдымкIэ къызэIуихыгъ АР-м и Къэралыгъо орэдыIо-къэшъокIо ан­самблэу «Ислъамыем» «Аб­дзэхэ зекIо орэд» зыфиIорэмкIэ.
Ащ къыкIэлъыкIоу, темэу «Адыгэ IорIуатэм лIыхъужъ-тарихъ орэдхэм чIыпIэу щаубытырэр» зыфиIорэ къиIотыкIын кIэкI къышIыгъ институтым ишIэ­ныгъэлэжьэу Нэхэе Саидэ.
Адыгэ лъэпкъым ыпсэр орэдыжъхэр арэу зэрэщытыр бэшIагъэ цIыф Iушхэм зыкIагъэтхъыгъэр. БлэкIыгъэ зэман чы­жьэм щаусыгъэ орэдыжъхэу, псэпытэ-бэгъашIэхэу, зие лъэпкъым бэу угъоигъэхэу гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ рес­публикэ институтэу Т. КIэращэм ыцIэ зыхьырэм зэрэчIэлъхэр, ахэр саугъэт папкIэу зэрэщытхэр Саидэ къыIуагъ, а тхылъхэр къыгъэлъэгъуагъэх.
Орэдыжъхэу лъэпкъым ыгу, ыпсэ тешIыкIыгъэхэр, щэч хэлъэп тарихъ гъозэпIэ-плъэпIэ инхэу зэрэщытхэм. Ар къыда­лъытэзэ нэбгырабэ къэгущы­Iагъ.
Урысые Федерацием изаслуженнэ артисткэу, Адыгэ, Ингуш республикэхэм янароднэ артисткэу ХъокIо Сусаннэ «Айдэмыркъан илъэпкъ ыпсэ фэбэ­нэгъэ лIыхъужъ» зыфиIорэ гущыIэр къышIыгъ. Ащ къыкIэ­лъыкIоу «Айдэмыркъан иорэд» артистхэу Дэр Абир, Дзыбэ Руслъан, Щымырзэ Къыз­бэч кIырагъэщыгъ.

Гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу Т. КIэращэм ыцIэ зыхьырэм ипащэ игуадзэу Биданэкъо Марзият «Хьатхымэ я КъокIасэ иорэд пылъ тарихъыр» зыфиIорэ къиIотыкIыныр къышIыгъ. «Ислъамыем» хэтхэм IэпэIэ­сэныгъэ ин ахэлъэу «Хьатхымэ я КъокIасэ иорэд» агъэ­жъынчыгъ.

ЛIыхъужъ орэдхэм ятарихъ лъигъэкIотагъ институтым IорIуа­тэмкIэ иотдел ипащэу Цуекъо Нэфсэт.
«Къоджэбэрдыкъо Мыхьамэт адыгэм илIыхъужъ цIэрыIу» зыфиIорэр ащ къыриIотыкIыгъ. Мы орэдыри «Ислъамыем» хэтэу АР-м инароднэ артистэу, Къэбэртэе-Бэлъкъарым иза­служеннэ артистэу Къумыкъу Щамсудин ыгъэжъынчыгъ.
ХьакIэщым хэлэжьагъ ыкIи къыщыгущыIагъ филологие шIэныгъэхэмкIэ докторэу, инсти­тутым иIорIотэ отдел иIофышIэ шъхьаIэу Къуекъо Асфар. ­«Адыгэ орэдым къыкIэлъыкIожьырэ къэбархэр» зыфиIорэ къиIотыкIыныр къышIыгъ, Iор­Iуатэм инэшанэхэр кIигъэтхъыгъэх. Ащ пыдзагъэу, Iофтхьа­бзэм хэлажьэхэрэр «Абдзэхэ икIыжь орэдым» едэIугъэх.
Адыгэ Республикэм изаслуженнэ журналистэу, Адыгэ къэ­ралыгъо телерадиокомпанием иIофышIэу ТIэшъу Светланэ проектэу «Лъапсэ» зыфиIорэм щиугъоигъэ къэбархэр, ащкIэ лIыхъужъ орэдхэр Iэпы­Iэгъу къы­зэрэфэхъугъэхэр къы­Iотагъ.
Институтым IорIуатэмкIэ иот­дел иIофышIэу Нэгэрэкъо Казбек «Черкесием иаслъанкIэ» зэджэгъэхэ дзэ пащэу Тыгъу­жъыкъо Къызбэч фэгъэхьыгъэ гущыIэр къышIыгъ. Лъэпкъ лIы­хъужъым фэгъэхьыгъэ орэдым зэхахьэм хэлэжьагъэхэр «Ислъамыем» ригъэдэIугъэх.
Адыгэ орэдым итарихъ изы Iахь фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэм хэлэжьагъ зэлъашIэрэ артистэу, щытхъуцIабэ къэзылэжьыгъэу, шъхьэкIафэ зыфашIырэ Зыхьэ Заурбый.
ЗэхэгущыIэ-зэкIэдэIукIым тетэу, тынчэу, зэкIэупкIагъэу «Орэдым ихьакIэщкIэ» зэджэгъэхэ Iофтхьабзэр кIуагъэ. Ары, улъэпкъымэ, уитарихъ лъэпсэ кууи, уишэн-хэбзэшIухэри, гум къикIэу, псэм Iэзэгъу фэхъухэрэ адыгэ орэдым итарихъи пшIэнхэ фае. Ащ паекIэ зытефэрэ пэпчъ зышIуигъэIофэу улэумэ, адыгэ лъэпкъыр нахь псэпы­тэ-лъэпытэ зэрэхъущтыр нафэ.
Мамырыкъо Нуриет.
Адыгэ Республикэм изаслуженнэ журналист.
Сурэтхэр: Iэшъынэ Аслъан.