«Уахътэм темыплъэу Iоф тшIагъэ»

МэфэкIым ипэгъокIэу хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ къулыкъухэм зыщахэтыгъэ илъэсхэр зыгу къэзгъэкIыжьыгъэхэм ащыщ хэбзэухъумакIохэм ятарихъ зыцIэ пытэу хэуцуагъэу, милицием иполковникэу, Дунэе полицейскэ ассоциацием и Адыгэ шъолъыр къутамэ ипрезидентэу ШъэуапцIэкъо Сэфэр. Къулыкъур зихьыгъэ илъэс 35-м фэдизыр ищыIэныгъэ иохътэ анахь дэгъоу къекIугъэхэм ар ахелъытэ.
Исэнэхьат шIу зэрилъэгъущтыгъэр, емызэщыжьэу ар зэригъэцакIэщтыгъэр къыIотэжьырэ къэбархэм дэгъоу къахэщы. Непэ Iоф зышIэрэ ныбжьыкIэхэм зафигъазэзэ ареIо:
ШъуиIофшIэн шIу шъулъэгъу, шъугу етыгъэу зэрифэшъуашэу ар жъугъэцакIэ. Тэ тилъэхъан уахътэм теплъыгъэп. Участковэу сызыщэтым, чэщым сыхьатыр тIу мыхъоу сыгъолъыжьыгъэу къэсшIэжьырэп. Ащ пае къэмынэу пчэдыжьым 8-м IофышIэм сыщыIагъ. Къэралыгъо автоинспекцием сызыщэIэми къытфагъэуцугъэ пшъэрылъыр сымыгъэцакIэу унэм сыкIожьыщтыгъэп, сыхьатыр плIы хъоу нэф къыттешъыхьэу къыхэкIыщтыгъ. Ар къыбдэхъуным пае лъэш дэдэу уисэнэхьат шIу плъэгъун фае.
Ежь Сэфэр Щэбанэ ыкъор Тэхъутэмыкъое районэу къызщыхъугъэм къызэрыкIо IофышIэу лъэс-патруль къулыкъум IофшIэныр щыригъэжьэгъагъ. Нэужым подразделение зэфэшъхьафыбэмэ ащылэжьэнэу хъугъэ: ешъуагъэхэр зыдащэщтыгъэхэм, участковэхэм, уголовнэ-лъыхъоным, гъогу-патруль къулыкъум, общественнэ щынэгъончъагъэр къэухъумэгъэным. Тыди щытхъу хэлъэу зыкъыщигъэлъэгъон ылъэкIыгъ.
— Цыхьэ къысфашIи, сIэ къыралъхьэгъэ Iофыр зэкIэ амалэу сиIэм елъытыгъэу згъэцэкIагъэ. Ар къыздэхъунымкIэ зишIуагъэ къысэкIыщтыгъэр гулъытэ чанэу схэлъыгъэр ыкIи слъэгъугъэр зэрэсщымыгъупшэщтыгъэр ары, — еIо С. ШъэуапцIэкъом.
БлэкIыгъэ лъэхъаным бзэджэшIагъэу зэрахьэщтыгъэхэр автомобильхэм ящэрэхъхэр, ахэт апчхэр, арыт магнитофонхэр, унагъохэм е хъызмэтшIапIэхэм ябылымхэр зэратыгъущтыгъэхэм епхыгъэх, укIын Iофхэри къыхафэщтыгъэх. Сэфэр иIофшIэгъухэр сэмэркъэухэзэ, Шерлок ХолмскIэ еджэщтыгъэх. Мэлхэр унагъо горэм шIуатыгъугъэу зы пчэдыжь горэм ащ къеупчIых: «Сыд Шерлок, мэлхэр зытыгъугъэр къэбгъотыгъа?». Охътабэ темышIэу ар зышIагъэр ыгъэунэфыгъ. Чэщым машинэу блэкIыщтыгъэхэм ащыщ гуцаф фишIи лъыплъагъ, ащ ипчъэ тетыгъэ тамыгъэр ыкIи аужырэ цифрэхэу 22-р дэгъоу «ышъхьэ тыритхагъ», тыгъуакIохэр къычIигъэщынхэмкIэ ар икъугъ.
— Дежурствэм сыщыIэ зыхъукIэ зы чIыпIэ сисыщтыгъэп, ренэу мотоциклэм сытесэу къэсчъыхьэщтыгъ. Чэщым зекIорэ машинэхэр къэзгъэуцухэти, рулым Iусым, ащ къыдисхэм, ацIэхэр стхыщтыгъэх. БзэджэшIагъэ рахъухьагъэми, ащ къыгъэуцущтыгъэх е нэмыкI хъугъэ-шIагъэ хъугъэми а тхыгъэхэр къысшъхьапэжьыщтыгъэх. Зэрэ къэралыгъоу щыIугъэ гухэкI къэбарэу милицием хэт нэбгыри 4-р гъогум зэрэтыраукIыхьагъэхэр ащ фэдэу къызэIутхыгъ. Мы Iофым бэ фэгъэзэгъагъэр: Москва лъыплъэщтыгъ, прокуратурэр, уголовнэ-лъыхъоныр. ЕплъыкIиплIэу ахэслъхьагъэхэм ащыщэу ятIонэрэр тефэгъагъ. Ащ дэжьым мы бзэджашIэхэм зэрахьэгъэ нэмыкI укIыгъэ Iофхэри къыщычIэщыгъагъэх, — къеIотэжьы ШъэуапцIэкъо Сэфэр.
ТигущыIэгъу гукъэкIыжь дахэу иIэхэм ащыщ я 22-рэ Олимпийскэ джэгунхэу Москва щыкIуагъэхэм общественнэ рэхьатныгъэр къыщызыухъумагъэхэм зэрахэтыгъэр ыкIи ащ ипшъэрылъхэр дэгъоу зэригъэцэкIагъэхэм афэшI Олимпиадэм имедаль къыфагъэшъошагъ.
КъулыкъушIэу ущыт зыхъукIэ спортымкIэ IэпэIэсэныгъэ пхэлъын фае. Уипсауныгъэ псыхьэгъэным зыкъэухъумэжьынымкIэ, бзэджашIэхэм апэуцужьыгъэнымкIэ ишIуагъэ къэкIо. Сэфэр СССР-м самбэмкIэ ыкIи дзюдомкIэ спортым имастер. Милицием иеджапIэу Саратов дэтым щеджэ зэхъум ащ чIэсхэр самбэм фигъасэщтыгъэх, командэхэр зэнэкъокъухэм афигъэхьазырыщтыгъэх.
— ХэбзэухъумэкIо къулыкъухэм уахэты зыхъукIэ уикъарыукIи, уипытагъэкIи уакъыхэщын фае. Ухьазырыныгъэ дэгъу уиIэ зыхъукIэ чIыпIэ къиныбэхэм уакъырыкIын плъэкIыщт. Чэчэным сыщыIэзэ щэхэр зыухыгъэ боевикыр сымыукIэу къэсыубытын, зэкIоцIыспхэн слъэкIыгъагъ. Ащ ыIыгъыгъэ шъэжъые гъэшIэгъонэу Америкэм къыщашIыгъэр къытесхыгъагъ, джы къызнэсыгъэми ар нэпэеплъэу сиI. Нэужым а кIалэр боевикхэм къахэкIыжьи, федеральнэ кIуачIэхэм къагохьажьи, къулыкъур Чэчэным щихьыгъ, — къыIуагъ полковникэу ШъэуапцIэкъом.
Чэчэным щыкIогъэ зэпэуцужьхэм ахэлажьэзэ илъэсищым ехъурэ ветераныр ащ къэтыгъ. Апэ ОМОН-м икуп икомандирэу (1996-рэ илъэсым) дзэ пшъэрылъхэр ыгъэцэкIагъэх, апэрэу зы уIагъи атемыщагъэу, чIэнагъи ямыIэу отрядым хэтхэр къыщэжьынхэ ылъэкIыгъ. ЯтIонэрэу 2004-рэ илъэсым командировкэ зэкIом, Шалинскэ РОВД-м общественнэ щынэгъончъэнымкIэ милицием ипащэу Iоф щишIагъ. Чэчэным итыгъэ райотдел 20-м мыр иIофшIэнкIэ ауж къинэщтыгъ, мэзищым къыкIоцI Сэфэр ащ пэрытныгъэ ригъэубытын ылъэкIыгъ.
ТигущыIэгъу илъэс пчъагъэм IофшIэнэу ышIагъэм хабзэми осэшIу къыфишIыгъ. Бгъэхалъхьэ ыкIи орден пчъагъэу иIэхэм анахь шъхьаIэу ылъытэрэр «За отвагу» зыфиIорэр ары. Джащ фэдэу Ахмат Кадыровым и Орден урысые офицерхэм ашышэу апэу зэратыгъэр ШъэуапцIэкъо Сэфэр. Мыр Чэчэн Республикэм икъэралыгъо тын анахь лъапI, Чэчэным и ЛIыхъужъхэм афагъэшъуашэ.
Хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ къулыкъухэм яветеран мэфэ реным удэгущыIагъэми, уемызэщынэу къэбар гъэшIэгъоныбэ къеIуатэ. Ау уахътэу тимыIэм къыхэкIыкIэ бэрэ тедэIунэу хъугъэп. Непэрэ мэфэкIымкIэ ыгу къыдеIэу иIофшIэгъугъэхэм, нахьыжъэу щысэшIу зытырахыщтыгъэхэм афэгушIо, псауныгъэ яIэу, насыпыр къябэкIэу, мамыр щыIакIэ яIэу псэунхэу афэлъаIо. НыбжьыкIэу езыгъэжьэгъакIэхэм гъэхъагъэхэр ашIынхэу, шъыпкъагъэ ахэлъэу къулыкъур ахьынэу афеIо.
Iэшъынэ Сусан.