«Адыгабзэр — синыдэлъфыбз»

Джыри еджапIэм чIэмыхьэгъэ кIэлэцIыкIухэм яжабзэ хэгъэхъогъэным фэIорышIэщт зэхэубытэгъэ егъэджэн- методическэ пособиеу «Адыгабзэр — синыдэлъфыбз» зыфиIорэр къыдэкIыгъ. Ар нэкIубгъо 92-рэ мэхъу.
КIэлэегъэджэ шIэныгъэхэмкIэ кандидатэу, сэнэхьат IэпэIэсэныгъэм хэгъэхъогъэнымкIэ Адыгэ республикэ институтым иIофышIэу КIэсэбэжъ Нэфсэт тхылъым дэлэжьагъ.
Илъэсрэ ныкъорэм къыщегъэжьагъэу илъэси 7-м нэс зыныбжь сабыйхэм яжабзэ хэгъэхъогъэнымкIэ бгъэфедэн плъэкIыщт материалхэр, гулъытэр къэзыгъэущырэ джэгукIэхэр ащ къыдэхьагъэх.
— Сабый цIыкIухэм яжабзэ ичаныгъэ хэгъэхъогъэным пае анахь мэхьанэшхо зиIэмэ ащыщ ныдэлъфыбзэм хэт макъэхэр къыкIэIотыкIыжьынхэр, зэхахыгъэ макъэхэр зыхэт пычыгъохэр, гущыIэхэр тэрэзэу къаIожьыныр. Ащ фэIорышIэх рубрикэ зэфэшъхьафхэр. ГущыIэм пае, «Дэгъоу къедэIу, зэхэпхыгъэр тэрэзэу къэIожь!», «Макъэхэр зэхэмыгъэкIуакI, тэрэзэу къэIожь!» зыфиIохэрэр. Ахэр анахьэу адыгабзэм хэт мэкъэзещэхэм, мэкъэзэрэщэ къызэрыкIохэм, мэкъэ Iужъухэм якъэIуакIэ нэIуасэ фэшIыгъэнхэм фытегъэпсыхьагъэх. Ахэр зэкIэ игъорыгъоу, сабый цIыкIухэм аныбжь къыдэтлъытэзэ зэхэдгъэуцуагъэх, — еIо КIэсэбэжъ Нэфсэт.
ТигущыIэгъу къызэрэтиIуагъэмкIэ, мэкъэпэшIыжь джэгукIэхэм ядэIунхэр ыкIи къыкIаIотыкIыжьынхэр сабый цIыкIухэм лъэшэу якIас. Макъэхэм якъэIонкIэ мэкъэпэшIыжь джэгукIэхэр лъэшэу Iэрыфэгъух.
Ежь Нэфсэт зэхигъэуцогъэ усэ цIыкIухэри тхылъым къыдэхьагъэх. Сабый цIыкIухэр адыгэ IорыIуатэхэм нахь игъэкIотыгъэу нэIуасэ афэшIыгъэнхэр Iофыгъошхоу щыт. Ащ фэдэх псынкIагъэ зыхэлъ джэгукIэхэр. Сабый цIыкIухэу чIым апэрэ лъэбэкъухэр щызыдзыхэрэм ящыIэныгъэ чIыпIэшхо щаубыты лъэтегъэуцо орэдхэм.

— КIэлэпIухэм, ны-тыхэр яIэпыIэгъухэу, мэкъэпэшIыжь джэгукIэхэм, адыгэ IорыIуатэхэм ядэIухэу, тэрэзэу къыкIаIотыкIыжьышъоу сабыйхэр рагъэсэнхэм мэхьанэшхо иI, ыкIи а Iофыгъом егъэджэн-методикэ зэхэубытэгъэ пособиер фэIорышIэ. КIэлэцIыкIухэр нахьыжъ хъухэ къэс яшIэныгъэхэми зэрахахъорэр къыдэлъытагъэу, илъэсиплIым къыщегъэжьагъэу илъэсибл зыныбжьхэм апаи гъэцэкIэнхэр дэтых. Ахэр анахьэу зыфэгъэхьыгъэхэр: мэкъэзещэхэм, мэкъэзэращэхэм, пычыгъохэм, гущыIэхэм, гущыIэухыгъэхэм якъэIон ыкIи якIэджыкIыжьын. Ахэм анэмыкIэу адыгэ IорыIуатэхэм къахэхыгъэхэу, кIэлэцIыкIухэмкIэ гурыIогъошIухэу джэгукIэхэр, лъытакIэхэр, гущыIэжъхэр, хырыхыхьэхэр, IурыIупчъэхэр, пшысэхэр къыдэхьагъэх, — еIо тигущыIэгъу.
Зэрэнафэу, кIэлэцIыкIухэр усэхэм къяджэнхэр лъэшэу якIас, ахэр езбырэу зэрагъэшIэным ренэу фэчэфых. Усэм гущыIэхэр епсыхьэх, кIэлэцIыкIухэм ягулъытэ егъэчаны, тэрэз къэIуакIэм фегъасэх. Жабзэм ихэгъэхъонкIэ ежь Нэфсэт пособием къыщитыгъэхэм анэмыкIэу Хьакъунэ-Хъуажъ Заремэ итхыгъэхэри щигъэфедагъэх.
— Джащ тетэу еджапIэм джыри чIэмыхьэгъэ кIэлэцIыкIухэм яжабзэ ичаныгъэ хэгъэхъогъэным пае анахь мэхьанэшхо зиIэмэ ащыщ зэхахырэ макъэхэр, гущыIэхэр, гущыIэзэгъусэхэр, гущыIэухыгъэхэр тэрэзэу къаIошъоу егъэсэгъэнхэр, гущыIэ пчъагъэу ашIэрэм хэгъэхъогъэныр.
НыбжьыкIэхэу зиныдэлъфыбзэ зышIэхэу, жэбзэ къабзэкIэ гущыIэхэрэр зыплъэгъухэкIэ уарэгушхо. КIэлэцIыкIу IыгъыпIэм, гурыт еджапIэм мы лъэныкъомкIэ IофшIэнышхо зэшIуахыми, ыпэрапшIэу ар унагъом къыщежьэн фае. КIэсэбэжъ Нэфсэт икъорэлъфэу Хьазрэт джыри зэ ар къеушыхьаты. 2022-рэ илъэсым Дунэе зэнэкъокъоу «ЦIыкIужъый» зыфиIорэм ар хэлэжьагъ. Джырэ уахътэм ар Адыгэ къэралыгъо университетым социальнэ технологиехэмкIэ ыкIи зекIонымкIэ ифакультет ия 4-рэ курс щеджэ. Ащ иусэ цIыкIухэу «Тэтэжъ ыжакIэ фыжьы», «Щэмэджыр цако хъугъэ», «Кукуум иорэд», «Къандж», «Тыгъурыгъу», «Бзыущырхэр», «Къощыр цIыкIур», «Цыгъор» зыфиIохэрэр Адыгэ къэралыгъо университетым тхылъэу къыдигъэкIыщтым дэхьанэу къыхахыгъэх.