Мы илъэсым гъатхэр жьэу къызэрэсыгъэм ишIуагъэкIэ республи­кэм ичIыгулэжьхэр бжыхьэсэ лэжьыгъэхэм жьэу яшIушIагъэх, ­тIогъогогъоу минеральнэ чIыгъэшIухэр ахалъхьагъэх.

Мы тхьамафэм кIымафэм къыгъэзэжъыгъ пшIошIэу чъы­Iагъэ, оси къесыгъ, ау лэ­жьыгъэхэм, анахьэу бжыхьэ­сэ коцымрэ хьэмрэ, иягъэ аримыгъэкIыгъэу агъэнафэ, анахь щынагъор къэгъагъ къизыхынэу игъо ифэгъэ рап­сыр ары. Бжыхьасэхэм язытет специалистхэм джы нахь игъэкIотыгъэу ауплъэкIущт. ЗэкIэмкIи республикэм ичIыгулэжьхэм 2025-рэ илъэсым Iуахыжьынэу бжыхьэсэ гектар мини 108,9-м ехъу апхъыгъ.
Мы мафэхэм Шэуджэн районым тыщыIагъ ыкIи ащ иадминистрацие мэкъу-мэщымкIэ иотдел ипащэу ГутIэ Мурат гущыIэгъу тыфэхъугъ. Ащ къызэрэтиIуагъэмкIэ, мы илъэсым районым ичIыгу­лэжьхэм бжыхьэсэ гектар 17310-рэ апхъыгъ, ащ щыщэу коцым — гектар 14200-рэ, хьэм — 1400-рэ, рапсым — 1670-рэ арагъэубытыгъ. Мэфэ ошIухэр къызыфагъэфедэхэзэ чIыгъэшIухэр тIогъогогъо тыратэкъуагъэх, уцыжъхэм, узхэм, цыгъохэм апэшIуекIогъэным фытегъэпсыхьэгъэ IофшIэнхэр ыкIэм факIозэ ом изытет къызэIыхьагъ, ощх-ос зэхэтым ар зэпигъэугъ. Джырэ уахътэм ехъулIэу процент 80-мэ Iоф­шIэнхэр ащыкIуагъэх.
— Бжыхьасэхэм кIымафэр дэгъоу рахыгъ, мы мэфэ чъыIэхэри къямыгоонэу тэгугъэ, уплъэкIунхэр едгъэжьэщт. Коцымрэ хьэмрэ язытет дэгъу, ау рапсыр къэбгъэкIыныр нахь къин. Бжыхьэм лэжьыгъэр чIыгум зыхалъхьэм ауж огъугъэ, ащ лъэшэу иягъэ къэкIуагъ ыкIи гектар 600 кIодыгъэ, гъатхэм ащ изытет нахьышIу хъуным щыгугъыгъэх, ау мы гектархэр ажъожьыгъэх, тыгъэгъазэ апхъыжьынэу агъэнафэ, — еIо тигущыIэгъу.
Ом изытет къызэрэзэкIэкIыжьэу гъэт­­­хасэхэм япхъын аублэщт, ар пшъэрылъ шъхьаIэу джырэкIэ щыт. ПэшIорыгъэшъэу зэрагъэнэфагъэмкIэ, зэкIэмкIи гъэтхэсэ гектар 14998-рэ рагъэкIущт. Ащ щыщэу гектар 858-р апхъыгъах. Агъэнэфэгъэ натрыф гектар 2100-м щыщэу мэкъумэщ-фермер хъызмэтшIапIэхэм гектар 150-рэ тыгъэгъэзэ гектар 11820-м щыщэу гектар 650-р апхъыгъ. А IофшIэныр хъызмэтшIапIэхэм ащыщ­хэм ыкIи пшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Заря» аублагъ. Пынджым гектар 413-рэ, соем — гектари 100, нэшэ-хъыр­быдзхэм — гектар 500, хэтэрыкIхэм — гектари 6 арагъэубытыщт. Непэрэ мафэм ехъулIэу агъэнэфэгъэ картоф гектари 9-м щыщэу 8-р агъэтIысхьэгъах.
Мы аужырэ илъэсхэм тикъэралыгъо санкциехэр къытыралъхьагъэх, ау ащ IофшIэныр зэпигъэурэп, чылапхъэу джы агъэфедэхэрэр зэкIэ Урысыем къыщагъэкIых. Бжыхьэсэ чылапхъэхэр пштэмэ, Шэуджэн районым ихъызмэтшIэпIэ анахь инхэм ахэр къызыщагъэкIырэ чIыпIэхэр яIэх, анахь дэгъухэр ащ щапхъых, зэрифэшъуашэу зыкъэзыгъэлъагъохэрэр нэужым алэжьых. Гъэтхасэхэм ячылапхъэхэм нахь къиныгъо апылъ, сыда пIомэ анахьэу IэкIыбым къыращыхэрэр ары агъэфедэщтыгъэхэр. Джы ахэр Краснодар къыращых, анахь дэгъухэр къыхахых.
Мы аужырэ илъэсхэм къэралыгъо программэ зэфэшъхьафхэм яшIуагъэкIэ бжыхьэсэ ыкIи гъэтхэсэ лэжьыгъэхэм анэмыкIэу Шэуджэн районым цумпэ лъэпкъ зэфэшъхьафхэр къыщагъэкIы хъугъэ. Непэрэ мафэм хъызмэтшIэпIи 6 фэдиз мы культурэхэм якъэгъэкIын чанэу дэлажьэ. Грант ахъщэр къыз­фа­гъэфедэзэ цумпэ гектари 3,5-рэ фэдиз къагъэкIы, мэз маткIом (ежевикэм) гектари 2 еубыты.
Къыхэгъэщыгъэн фае «Агростартап» зыфиIорэ программэм ишIуагъэкIэ мэкъумэщ хъызмэтым зыфэзыгъазэхэрэм япчъагъэ мы аужырэ илъэсхэм нахьыбэ зэрэхъугъэр. Къэралыгъо IэпыIэгъур къызфагъэфедэзэ культурэ зэфэшъхьаф­хэр къагъэкIых, аужырэ шапхъэхэм ади­штэрэ техникэр зэрагъэгъоты.
ДЕЛЭКЪО АНЕТ.