Мэкъумэщ хъызмэтыр мылъку къэкIуапIэу къы­хэзыхыгъэхэм заушъомбгъуным фэшI грантхэр ятыгъэнхэм фытегъэ­псыхьэгъэ къэралыгъо программэм къыдыхэ­лъы­тагъэу блэкIыгъэ илъэсым ахъщэ Iэпы­Iэгъу къызэратыгъэхэм ащыщ Красногвардейскэ районым щыщ НэшIуцIэкъо Айтэч. Цумпэрэ мэз маткIорэ ар зыпы­лъыр.

— Сомэ миллионитIурэ мин 600-м ехъурэ къытатыгъ, — къеIуатэ ащ. — Программэм ишапхъэхэм къызэрадэлъыта­гъэм тетэу, тэри сомэ мин 600 хэдгъэхъуагъ. АщкIэ мэз маткIом (ежевика) икъэгъэкIын ыуж тихьагъ. АхъщэмкIэ мэткIо куа­шэхэр зыщыдгъэтIысхьащтыр дгъэхьазырыгъ. Непэ щыIэх компаниехэр а IофшIэнхэр зэшIуахыхэу. Ащ фэдэ къэдгъоти, ищыкIагъэр зэкIэ едгъэгъэ­псыгъ. ЕтIанэ, «капельнэ» зыфаIорэ шIыкIэм тетэу псыр акIэдгъэ­хъонэу тшIыгъэ. Ари грантым къыхэтхыгъ. Мы къэралыгъо IэпыIэгъур лъэшэу къызэрэт­шъхьэпагъэр къыхэзгъэщымэ сшIоигъу. Ары мыхъугъэмэ, арэущтэу зытыушъомбгъуныр къин къытщыхъущтыгъагъ.
Ежевикэ лъэпкъэу ыгъэтIыс­хьащтыр ежь ыпэ ащ ыуж ихьэ­гъэ фермерхэм яупчIыжьызэ къыхихыгъ. Урысыем къыщаугу­пшысыгъэу «натческIэ» зэджа­гъэхэм фэдэ Краснодар краим щызэригъэгъоти, гектаритIумэ атыригъэтIысхьагъ. ЧIыгоу ыгъэ­хьазырыгъэм щыщэу джыри соткэ 40 къафэнагъэшъ, нэ­мыкI лъэпкъ ащ хагъэтIысхьанышъ ауплъэкIущтэу ары Айтэч къызэриIуагъэр.

А зэпстэур гъэрекIо, бжыхьэр ары зызэшIуахыгъэр. Мэз маткIом апэрэ илъэсым зыпари къыкIахъорэп, арышъ, мыгъэ ущыгугъынэу щытэп. ЯшIушIэх, чIыгъэшIухэмкIэ ягугъух, къэ­кIорэ илъэсым къыпыхъонэу ригъэжьэнэу мэгугъэх.
— Цумпэ, маткIохэм уяшIу­шIэныр зэкIэ IофшIэнхэм анахь лъапIэу къыдэкIы, — еIо Айтэч.
Ащ ыпэкIэ, илъэсипшI фэдизкIэ узэкIэIэбэжьмэ, ригъэжьагъэу цумпэ къегъэкIы. Районым­кIэ апэу ар бэу къэзы­гъэ­кIынэу ыуж ихьэгъагъэхэм ащыщ. Гектарищ селоу Новосевастопольскэм дэжькIэ щагъэтIысхьэгъагъ.
«Мармелад» зыцIэ цумпэ лъэпкъкIэ рагъэжьэгъагъ. Ащ бэу маткIо къытыщтыгъ, изы гектар тонни 6 — 7. Ау ащ итеплъэкIэ узIэпищэщтыгъэп, бэ­дзэршIыпIэм чIыпIэ ин щиубытыщтыгъэп. Ащ фэшI лъэп­къыри, чIыпIэу къызщагъэкIырэри зэ­блахъугъагъэх.
— Тызэкощыжьым гектаррэ ныкъорэ икIэрыкIэу дгъэтIыс­хьажьыгъагъ, хэдгъахъозэ гектари 6,5-м нэдгъэсыгъ. Тицумпэ, джа зэрэшъулъэгъоу, зэкIэ шъоф зэIухыгъэм къыщытэ­гъэ­кIы, фэбапIэ тиIэп, — ыIуагъ Айтэч.
Цумпэм, маткIом анэмыкIэу бжыхьэсэ коц гектари 140-рэ фэдиз мыгъэ Iуахыжьынэу яI, тыгъэгъэзэ гектари 150-рэ халъ­хьанэу агъэхьазыры. Ахэр къыз­щагъэкIырэ хьасэхэри маткIо-­цумпэхэм аголъых.
Айтэч къызэриIуагъэмкIэ, чIыгухэр ежьхэм яунаех. Ащ фэшI электричествэри аращэлIагъ. Джы цумпэмрэ ежеви­кэмрэ псыр зэракIигъэхъощтыр бэкIэ нахь IэшIэх ыкIи пыут хъугъэу еIо.
— Джыри цумпэми маткIоми ахэдгъэхъонэу тыфай, — еIо Айтэч. — Ахэм анэмыкIэу
го­лубикэ дгъэтIысхьан гухэлъ тиI. Ар мыхэм афэдэу тичIыгухэм занкIэу ахэбгъэтIысхьэмэ къэ­кIыщтэп, «кислотность» бэу ищы­кIагъ. Ащ фэшI Адыгеим ичIыгухэм а мэткIо лъэпкъыр шIыкIэ зэфэшъхьафхэмкIэ ащагъэтIысхьэ. ТэркIэ нахь IэшIэх хъущтыр къыхэтхымэ, ыуж ти­хьащт.
ХЪУТ Нэфсэт.