ЩынэгъончъэнымкIэ Федеральнэ къулыкъум и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм макъэ къегъэIу цIыфхэр жъугъэу зыгъэфыкъон зылъэкIыщт Iашэр къэзыугупшысырэм, зышIырэм, къызыIэкIэзыгъахьэрэм ыкIи къезыгъэкIокIырэм Урысыем и Уголовнэ кодекс ия 355-рэ статья диштэу уголовнэ пшъэдэкIыжь рагъэхьын,  илъэси 10-м нэсэу  хьапс тыралъхьан зэралъэкIыщтымкIэ.

«ЦIыфхэр жъугъэу зыгъэфыкъон зылъэкIыщт IашэкIэ» алъытэхэрэр  1999-рэ илъэсым бэдзэогъум и 18-м аштэгъэ Федеральнэ законэу N 183-р зытетэу «Экспорт уплъэкIуным фэгъэхьыгъ» зыфиIорэм  иа 1-рэ статья, къэралыгъо шъэфхэм ахалъытэрэ къэбархэу Урысые Федерацием и Президент 1995-рэ илъэсым шэкIогъум и 30-м ышIыгъэ Указэу N 1203-р зытетымкIэ аухэсыгъэхэм ащыгъэнэфагъ. Ахэм ахэхьэх ядернэ, химическэ, биологическэ ыкIи нэмыкI Iашэхэу цIыфыбэ зэкIодылIэхэрэр.

Ядернэ IашэкIэ алъытэрэр ядернэ щэ-гынхэу, нэмыкI амалхэу  цIыфхэмрэ пыим итехникэрэ жъугъэу зэрагъэфыкъохэрэр ары. Химическэ Iашэу щэнаут зыхэтыр щэ-гын, лагъымэ, бомбэ, ракетэ теплъэ иIэу пыим игъэфыкъонкIэ агъэфедэ.

 Химическэ Iашэм цIыфым инервэ, ыкIышъо иягъэ арегъэкIы, пкъынэ-лынэм щэнаутыр хэхьэ, жьымыгъот къареты ыкIи психикэр зэIегъахьэ. Биологическэ IашэкIэ заджэхэрэр бактериехэр, вирусхэр, риккетсийхэр, грибокхэр ыкIи щэнаутхэр щэ-гынхэм зэрахагъэкIухьэрэр ары. Ащ иягъэкIэ цIыфхэм ыкIи псэушъхьэхэм, къэкIыхэрэм жъугъэу зэпахырэ узхэр къяуалIэ.

Къыхэгъэщыгъэн фае Урысыер дунэе зэзэгъыныгъэу зыкIэтхагъэм къызэрэщыдэлъытагъэу цIыфхэр жъугъэу зыгъэфыкъон зылъэкIыщт Iашэр къэзыугупшысырэм, зышIырэм, къызыIэкIэзыгъахьэрэм ыкIи къезыгъэкIокIырэм Урысыем и Уголовнэ кодекс ия 355-рэ статья диштэу уголовнэ Iоф къызэрэпаIэтырэр. Апэрэ чэзыоу гущыIэр зыфэгъэхьыгъэр мыщ къыкIэлъыкIорэ актхэр ары:

- химическэ Iашэр къыхахын, къыдагъэкIын, агъэфедэн зэрэфимытхэм ыкIи ар гъэкIодыжьыгъэн зэрэфаем  афэгъэхьыгъэ Конвенциер (Париж, 1993-рэ илъэс, щылэ мазэм и 13);

- бактериологическэ (биологическэ) Iашэхэр, щэнаут зыхэлъ Iашэхэр къыхахыхэ, къыдагъэкIыхэ, агъэфедэхэ зэрэмыхъущтхэм ыкIи ахэр гъэкIодыжьыгъэнхэ зэрэфаем афэгъэхьыгъэ Конвенциер (Москва – Лондон – Вашингтон, 1972-рэ илъэс, мэлылъфэгъум и 10).

ЦIыфхэр жъугъэу зэрагъэкIодырэ Iашэм икъыдэгъэкIын хэхьэ лъыхъун ыкIи научнэ-конструктор IофшIэнри. Iашэ къызыIэкIэбгъэхьаным къикIырэр къэпщэфыныр, шIухьафтынэу е чIыфэм ычIыпIэ къыуатыныр, товарым ыкIи щыгъыным ачIыпIэ къэпхъожьыныр, тыгъугъэкIэ ыкIи гъэбылъыгъэкIэ къызIэкIэбгъэхьаныр ары. Iашэр IугъэкIыгъэным къыхеубытэ  ар ащэн-ащэфыныр, атыныр, ахъожьыныр, нэмыкIхэри.

Урысыем щынэгъончъэнымкIэ и Федеральнэ къулыкъу Адыгэ РеспубликэмкIэ и ГъэIорышIапIэ ипресс-къулыкъу.