Top.Mail.Ru

Тхьэлъанэу ытыгъэм фэшъыпкъагъ

Image description
Унагъом ихъарзынэщ

Гъобэкъуае фэгъэхьыгъэ тхылъ шIагъоу сичIыпIэгъоу Iэшъынэ Юныс къыдигъэкIыгъэм къуаджэм дэкIыгъэу Хэгъэгу зэошхом хэлэжьагъэхэм лIыблэнагъэу зэрахьагъэр къыщеIуатэ.

Мыщ дэкIи нэбгырэ 340-рэ зэуапIэм кIогъагъэ, къэзы­гъэзэжьыгъэр, хъарзынэщым къызэрэхэнэжьыгъэмкIэ, 134-р ары. Ахэм ащыщ капитанэу Уджыхъу Щамилэ. Ар 1920-рэ илъэсым къуаджэу Гъобэкъуае къыщыхъугъ, къулыкъушIэ унагъо къихъухьагъ. Краснодар иеджапIэхэм ащыщ дэгъоу къызеухым ыуж къалэу Орджоникидзе дэт дзэ училищым чIэхьэгъагъ. Адыгабзэри урысыбзэри дэгъу дэдэу ышIэщтыгъэх. Илъэс 20-м ащ дзэ гъэсэныгъэ иIэ хъугъагъэ.
Дзэ сэнэхьат зэзыгъэгъотыгъэ хъулъфыгъэр пстэумэ анахьэу ихэгъэгу фэшъыпкъэн, къулыкъу фихьыным фэхьазырын фае. Ар нэбгырэ пэпчъ ишъхьафитыныгъэ, имамыр щыIакIэ ыкIи ищынэгъончъагъэ афэшI къыхэохы. Офицер сэнэхьатым ылъапсэр хэгъэгум шIулъэгъурэ шъыпкъагъэрэ афыуиIэныр ары.
1940-рэ илъэсым Уджыхъу Щамилэ дзэ училищыр къызеухым, къулыкъум ащэгъагъ. Iэшъынэ Юныс итхылъ къызэрэщитхыжьыгъэмкIэ, Хэгъэгу зэошхом илъэхъан ар хы ШIуцIэ дзэ купым ия 45-рэ дивизие ия 408-рэ полк ия 663-рэ разведвзвод, нэужым Темыр Кавказ фронтым идзэ ия 48-рэ хэушъхьафыкIыгъэ стрелковэ бригадэ ия 7-рэ ротэ, етIанэ апэрэ Белорусскэ фронтым ихэушъхьафыкIыгъэ Приморскэ дзэм ия 1133-рэ полк ия 9-рэ гвардейскэ дивизие якомандирыгъ. 1943-рэ илъэсым Краснодар краим истаницэу Крымскэ фэзаозэ къауIэгъагъ.
Щамилэ Кавказыр шъхьафит шIыжьыгъэным, Берлин штэгъэным ахэлэжьагъ, Жъогъо Плъыжьым, Александр Невскэм яорденхэр, Хэгъэгу зэошхом иорденэу я II-рэ шъуашэ зиIэр, медальхэу «За отвагу», «За оборону Кавказа», «За освобождение Варшавы», «За взятие Берлина», «За победу над Германией» зыфиIохэрэмкIэ къыхагъэщыгъ, Апшъэрэ дзэ командующэу И.В. Сталиным и Рэзэныгъэ тхылъ щэгъогогъурэ къыфагъэшъо­шагъ.
Уджыхъу Щамилэ 1945-рэ илъэсым капитаным нэсы­гъэу къуаджэм къыгъэзэжьыгъагъ. Янэрэ ятэрэ псаужьыгъэхэп, изакъоу къэнэгъэ янэжъ дэжь къэкIожьыгъагъ. Заом къинэу щилъэгъугъэм, шъобжэу тещэгъагъэхэм апае къэмынэу ар кIэлэ ищыгъэ дахэу къэ­кIожьыгъагъ, лIыгъэу хэлъыр, ихьалэлыгъэ ынэгу къы­чIэщыщтыгъ.
Сянэ, кIэлэегъэджагъэу Iэшъынэ Сэламэт Аслъанбэч ыпхъум, къызэриIотэжьыщтыгъэмкIэ, Уджыхъу Щамилэ 1945-рэ илъэсым илъэсибл еджапIэу Гъобэкъуае дэтыгъэм ипащэу агъэнэфэгъагъ. Зэоуж илъэс къинхэм кIэлэегъаджэхэри кIэлэеджакIохэри мэкIагъэх, фэтагын остыгъэхэмкIэ Iоф ашIэщтыгъ, псы еджапIэм чIэты­гъэп, къафащэщтыгъ.
Щамилэ Шъао ыкъом пэщэ IофшIэным дакIоу урысыбзэмрэ тарихъымрэкIэ ригъаджэщтыгъэх. КIэлэеджа­кIохэм бэдзэ шъуй макъэ ахэмыIукIэу, ашIогъэшIэгъонэу зэредэIущтыгъэхэр иIофшIэгъу кIэлэегъаджэхэм агъэшIагъощтыгъ. ЦIыф хьалэлыгъэу, зэкIэми ынаIэ атетыгъэу сянэ къыIожьыщтыгъ. «Ащ фэдэхэр ары «хьарыф инкIэ зыцIэ атхырэ цIыф», «Тхьэм ицIыф» зыфаIохэрэр» ыIощтыгъ ащ.
1948-рэ илъэсым Джэджэхьаблэ щыщ Хъутхэм япшъашъэу Саныет къыщэгъагъ. 1950-м, янэжъ дунаим зехыжь ужым, Мыекъуапэ IофшIэн къыщырати, ащ кIожьыгъагъэ. Апшъэрэ партийнэ еджапIэр къыухы­гъэу а лъэныкъомкIэ Iоф ышIэщтыгъ. Ишъхьэгъусэрэ ежьыр­рэ сабыищ, пшъэшъитIурэ зы шъаорэ, зэдыряIагъ.
Пшъашъэхэм язырэр Урысыем ыкIи Адыгэ Респуб­ликэм язаслуженнэ артисткэу Уджыхъу (Биданэкъо) Марыет, Мыекъупэ щэпсэу. Мы тхыгъэр Хэгъэгу зэошхом ТекIоныгъэр къызщыдахыгъэр илъэс 80 зэрэхъу­рэм ыкIи Марыет июбилееу жъоныгъуакIэм и 2-м хигъэунэфыкIыщтым афэсэгъэхьы.
Си Родинэ цIыкIоу, сикъуаджэу Гъобэкъуае сырэгушхо. Адыгеим ыцIэ шIукIэ игугъу языгъэшIыгъэ цIыф цIэрыIуабэ, Хэгъэгу зэошхом иветеранхэр, кIэлэегъа­джэхэр, врачхэр, шIэныгъэлэжьхэр, тхакIохэр, журналистхэр, инженерхэр, спортсменхэр, артистхэр ащ къыдэкIыгъэх.
С. М Чэтау-Iэшъын.
Красногвардейскэ район сымэджэщым иветеран, АР-м изаслуженнэ врач, псауныгъэм икъэухъу­мэн и Отличник.