Мы лъэныкъом щылажьэхэрэм игъэкIотыгъэу ащ зытырагъэпсыхьэ. АР-м зекIонымкIэ ыкIи
зыгъэпсэфыпIэ чIыпIэхэмкIэ и Комитет къы­зэритырэмкIэ, илъэс къэс процентитф-блы фэдиз шъолъырым къихьэхэрэм ахэхъо.

Хабзэм ыпашъхьи зекIоным дэлажьэхэрэми ащ пшъэры­лъыкIэхэр къафегъэуцух: цIы­фышъхьэ пчъагъэм изэблэщын уфырикъун, непэрэ шапхъэхэм адиштэу уапэгъокIын фае. Ар къадэхъуа? ЗекIоным щыла­жьэхэрэм сыд фэдэ гумэкIыгъуа яIэхэр? УпчIэхэм яджэуап­хэм талъыхъоу илъэс 30-м къе­хъугъэу шъолъырым изекIон щылэжьэрэ КIыкI Ерстэм гущы­Iэгъу тыфэхъугъ. Илъэс пчъагъэ хъугъэу ащ икуупIэ хэтэу ар мэлажьэ, зекIоным итыгъуаси, инепи дэгъоу ешIэ.
АМ: Ерстэм, гъэмэфэ зекIо лъэхъаным зыфэшъогъэхьазыра? КъакIо зышIоигъохэр щыIэха?
— ЩыIэх. Илъэсыр къызихьагъэм щегъэжьагъэу зекIо куп инэу 12-мэ зыкъытфагъэзэгъах. Iоныгъом нэс ахэр дгъэнэфа­гъэх. Урысыем игупчэ, Воронеж, Ростов-на-Дону, Киров, Смоленск, Тольятти ыкIи нэмыкIхэм ахэр къарэкIых. Бэхэм жъо­ныгъокIэ, мэкъуогъу мэфэкIхэм тяжэ. Уахътэу къэнэжьыгъэр макIэ.

АМ: Анахьэу алъэгъу зышIоигъоу сыда къызкIэлъэIухэрэр?
— Гъунапкъэхэр зэрэзэфэшIыгъэхэм къыхэкIэу кIоцI зе­кIоным зеушъомбгъу. Аужырэ илъэсхэм зекIохэм Адыгеир къы­фызэIуахыгъ. ЫпэрапшIэу къызкIэлъэIухэрэр чIыпIэ дахэу тиIэхэр ядгъэлъэгъунхэр ары. ЕтIанэ, тишэн-хабзэхэр, тикультурэ лъэшэу ашIогъэшIэгъон. Адыгэ шхынхэр якIэсэ дэдэх. ГущыIэм пае, адыгэ къуаем, хьалыжъом яшIыкIэ ятэгъэ­лъэгъу. Ахэм яшIын хэлэжьэнхэр якIэсэ дэд. Мары а куп 12-у зыкъытфэзыгъэзагъэхэм зэкI пIо­ми хъунэу адыгэ шхынхэм ягъэхьазырын къыкIэлъэIухи, афыхэдгъэхьагъ. ШIокI имыIэу зэкIэ зэблагъэхэ ашIоигъор псы фабэхэр ары. ЗекIо лъагъоу афызэхэдгъэуцохэрэм ахэр ахэ­тых. Ащ фэдэ зыгъэпскIыпIэу тиIэр макIэп, ау зекIохэр адизых. Мары джыри мэзищ горэкIэ зы кIэу къызэIуахыщт.
АМ: Непэ зекIоным хэ­хъоныгъэшIухэр ешIых, ау ащ дакIоуи джырэ зекIохэри зэхъокIыгъэх. Сыд фэда непэрэ зекIор?
— Ары, дунаим псынкIэу зызэрэзэрихъокIырэм дакIоу, цIы­фыми зехъожьы. ЫпэкIэ къа­кIохэрэр зы унэм нэбгырихблэу идгъэтIысхьэщтыгъэх, чэтэн гъэ­Iагъэхэм ачIэлъыщтыгъэх, ядгъэшхырэмкIи зэхэдзышхо ашIыщтыгъэп. Джы зыкъытфагъазэмэ, тхьапэ ятэты ящы­кIагъэр къыхахынэу. НэбгыритIу нахьыбэу унэм исынхэу фэежьхэп. Псы фабэр яIэу, къызикI­хэкIэ къызщакIухьащтыр гъунэгъоу, шхапIэр благъэу щытынхэ фае. Ары шъхьаем, Мыекъуапэ пштэмэ, хьакIэщэу дэтыр макIэ: 12 — 15 горэ ныIэп. А тиIэми бэ ачIэбгъэтIысхьашъурэп. Купышхоу къытфакIохэрэр зым чIэгъэфэгъуаех, хьакIэщитIоу бгощынхэ фае мэхъу. Ары па­кIошъ, Шытхьалэ къыщыдгъэуцу­хэрэри къахэкIых. Джащ фэ­ди­зэу зекIуабэ къытфэкIо. ЕтIанэ, пэшIорыгъэшъэу къэкIонымкIэ илъэс, илъэсрэ ныкъорэр иIэу бэмэ хьакIэщхэм зэзэгъыныгъэ­хэр адашIых. Аужырэ илъэсхэм ащ фэдэхэр нахьыбэ хъугъэх. Арышъ, зычIэдгъэсыщтхэмкIэ къины. Тэ зекIо куп инхэр къыт­фэкIох, ахэр нэбгырэ 45-м къы­щежьэ. Арышъ, зэхэубытагъэу зым чIэдгъэфэшъухэрэп. Непэ хьакIэщ 300 фэдиз тиI. Ахэм инэу ахэтыр макIэ. Сэ сшъхьэкIэ зысэуплъэкIум, пшIым къехъурэ унэ зыхэт хьакIэщыр 90-рэ ныIэп. Адрэхэр зэкIэ цIыкIух, хьакIэщышхохэм та­фэныкъу.
АМ: ЗекIохэм зызэрэзэ­ра­­хъокIырэм зекIозещэ­хэр диштэнхэ фае. Зи­къэбар аIотэрэ шъолъырым хэшIыкIышхо фыряIэн, къаIорэм шъып­къагъэ хэлъын фае. Непэрэ зе­кIозещэхэр сыд фэдэха? Зыдэлэжьэжьха?
— Шъыпкъэ къэпIуагъэр, не­пэрэ зекIоу къытфакIохэрэм зе­кIозещэм нахьи нахьыбэ ашIэу къычIэкIы, Iушых. Узы­фаер ахэм афэпIотэшъунэу щы­тэп. Тэри зекIозещэхэм ягъэхьазырын непэ лъэшэу ты­пылъ. ЯтIонэрэ илъэс хъугъэу зекIоным щылажьэ зышIоигъо­хэм АдыгеимкIэ шIэныгъэу аIэ­кIэлъхэр къызщагъэшъыпкъэ­жьырэ ушэтыныр аты. Мы илъэ­сым къыщегъэжьагъэу ар умыкIугъэу, къэралыгъо реест­рэм зекIозещэу ухамытхагъэу Iоф пшIэн уфитыжьэп. АР-м зе­кIонымкIэ ыкIи зыгъэпсэфыпIэ чIыпIэхэмкIэ и Комитет зэ­хищэгъэ аттестационэ купым сы­хэт. Непэрэ мафэм ехъулIэу нэбгырэ 66-мэ зекIомэ адэлэ­жьэнхэу фитыныгъэ яI. Ахэр ушэтынхэм апхырыкIыгъэх.
АМ: Ащ ишIуагъэ къэлъэгъуагъа?
— Къэлъэгъуагъ. Тицыхьэ зы­телъэу, дэгъоу зыфатIощтыгъэхэми щыкIагъэхэр яIэхэу къычIэкIыгъ. ЕтIанэ Адыгеим щыщ зекIозещэ къодыехэп тиушэтынхэм къякIуалIэхэрэр. Краснодар ыкIи Ставрополь крайхэм яехэу, хьакIэхэр рес­публикэм къэзыщэхэрэми тэ тишъолъыр аттестациер щакIу. Ари тэрэзэу сэлъытэ. Арышъ, Адыгеим зекIоным мафэ къэс хахъохэр щешIых. ГущыIэм пае, къушъхьэм гъогоу щытиIэхэм афэдэ зыми иIэп. Мары мы кIымафэм ос шIукIае къесыгъ. Ау гъогухэр игъом атхъугъэх, ар пэрыохъу зыми фэхъугъэп. Мы къэблэгъэрэ уахътэми зе­кIуабэ Адыгеим къэкIонэу щыт. ЖъоныгъуакIэм и 1-м къыщегъэжьагъэу и 10-м нэс Мые­къуапи, къушъхьэлъэ чIыналъэм ит хьакIэщхэми зы чIыпIэ нэкI яIэп, зэкIэри зэбгырахыгъ. Къыт­факIорэр бэ зэрэхъугъэм къыхэкIкIэ гъэтхапэм къэкIощтхэм пэшIорыгъэшъэу хьакIэщхэм зэзэгъыныгъэхэр адашIых. ДжырэкIэ ар шапхъэ. ЫпэкIэ къызэрэсIуагъэу, хьакIэщэу тиIэ­хэм нэбгырэ шъэрышъэ горэ ачIафэщтыгъэмэ дэгъу дэдагъ. Агъэуцурэр бэми икъурэп.
АМ: Илъэс 30-м къехъугъэу шъолъырым изекIон ухэтэу олажьэ. О уиеплъыкIэкIэ ащ инеущ сыд фэда?
— «Ар мыщ фэдэщт» пIоу теубытагъэу къэпIошъущтэп. Дунаим техъухьэрэм тепхыгъ. Ау ащ емылъытыгъэу хахъохэр тэ­шIых. НэмыкI къэралыгъохэм арыс адыгэу къытфакIохэрэр мы аужырэ илъэсхэм нахь макIэ хъугъэми, ар зэтеуцожьынэу тыщэгугъы. Ау непэкIэ зе­кIор бэ. ЛъэхъаныкIэм зытетэгъэпсыхьэ, тэлажьэ.
Анцокъо Ирин.
Сурэтхэр: АМ.