Хы ШIуцIэ Iушъом щыпсэурэ шапсыгъэмэ яобщественнэ парламент мы илъэсымкIэ апэрэ зэхэсыгъо иIагъ, зыгъэгумэкIыхэрэ Iофыгъо зэфэшъхьафыбэ щызэхафыгъ.

Хасэм исессие пэпчъ зытегущыIэхэрэ Iофыгъохэм афэ­шъхьафэу, пIэлъэ гъэнэфагъэм организацием Iофэу ышIагъэм зэфэхьысыжьхэр щыфашIых.
Зэхэсыгъом имэхьанэ зы­къырагъэIэтыным пае чIыпIэ хэ­бзэ къулыкъухэм ялIыкIохэр къырагъэблагъэх — къэлэ ыкIи район администрациехэр, де­путатхэр, къоджэ псэупIэхэм япащэхэр. Iо хэмылъэу, ащ шIуагъэ къеты. ЗэIухыгъэ зэдэгущыIэгъур общественникхэми хабзэм илIыкIохэми къашъхьапэ: къэралыгъомрэ обществэмрэ зэдэлэжьэнхэмкIэ ар анахь Iэрыфэгъу шIыкIэу къыхахыгъ — гумэкIыгъор къаIэтырэ къодыеп, бгъуитIуми зызэхахыжьы.

Пшызэ игубернатор и Грантэу «Шапсыгъэхэр. Лъэпкъ шэн-хабзэхэмрэ культурэмрэ якъэу­хъумэн» зыфиIорэм ипшъэрылъхэм зыщатегущыIэгъэхэ апэрэ сессиеу Адыгэ Хасэм зэхи­щагъэм хэлэжьагъэх Шъачэ и Къэлэ ЗэIукIэ итхьаматэу Виктор Филоновыр, ПсышIопэ рай­оным иадминистрацие ипащэу Максим Ермолаевыр, ТIопсэ муниципальнэ шъолъырым ипащэ игуадзэу Ацумыжъ Анатолий, Шъачэ иадминистрацие общественнэ зэхахьэхэм адэлэжьэгъэнымкIэ игъэIорышIапIэ ипащэу Ильгам Аслановыр, нэмыкIхэри.
Зэхэсыгъор къызэIуихызэ, Хасэм итхьаматэу КIакIыхъу Мэджыдэ адыгэ ИлъэсыкIэмкIэ ичIыгогъухэм къафэгушIуагъ, псауныгъэ пытэ, щыIэкIэшIу яIэнэу, яунагъохэм рэхьатныгъэ арылъынэу афэлъэIуагъ. Ор­ганизацием ыцIэкIэ Рэзэныгъэ тхылъэу фагъэшъошагъэр ритыжьыгъ дин ыкIи общественнэ IофышIэшхоу, агъэлъэпIэрэ на­хьыжъэу бэмышIэу зыныбжь илъэс 75-рэ хъугъэ Шъхьэлэхъо Батмызэ.
Илъэсым Iофэу ашIагъэр сессием щызэфахьысыжьыгъ, къыкIэлъыкIорэм ашIэщтхэр агъэнэфагъэх. Адыгэ Хасэм, гъэзетэу «Шапсыгъэм», Шапсыгъэ мысатыу фондэу «Фыщт» зыцIэу культурэм ыкIи соци­альнэ Iофыгъохэм хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэным дэлажьэрэм иIофшIэн фэгъэхьыгъэ къэба-
рым едэIугъэх.

КIакIыхъу Мэджыдэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, икIыгъэ илъэсыр псынкIагъэп, ау хъугъэ-шIагъэхэмкIэ баигъэ. Аужырэ зэ­фэсым щаштэгъэгъэ унашъохэм ягъэцэкIэн нахьыбэрэмкIэ зыдэлэжьагъэхэр. Къиныгъохэр къызпыкIыгъэхэр щыIэх, гущы­Iэм пае, чIыгу-мылъку зэфы­щытыкIэхэм афэгъэхьыгъэ уп­чIэхэр, чIыпIэрысхэм яшIои­гъоныгъэхэр къыдэзылъытэрэ хэбзэгъэуцугъэхэр гъэцэкIэгъэн­хэр, ау федеральнэ амалхэр къыхэмыхьэхэу зэшIохыгъуае хъухэрэр. Ащ фэдэ Iофмэ охътабэрэ кIуачIэрэ атекIуадэ, ушъхьагъу зэфэшъхьафхэм ­къахэкIэу жъажъэу лъэкIуатэх. ГъэцэкIагъэхэм ащыщ ТIопсэ районым иобщественнэ организациеу «Адыгэ Хасэр» хабзэм тетэу ягъэтхыгъэныр, ащ ипащэр Хасэм итхьаматэ игуадзэу, Агуе щыщэу Шъхьэлэхъо Сэфэр. Парламентариехэм яеплъыкIэкIэ, гъунэгъу муниципали­тетым уставым елъытыгъэу щылэжьэрэ общественникхэм яIофхэр зэшIуахынхэмкIэ лъэ­бэкъушIоу ар щыт. Урысые Фе­дерацием и Къэралыгъо
Думэ идепутатэу Константин Затулиныр яIэпыIэгъоу хы ШIуцIэ Iушъом щыпсэурэ шапсы­гъэмэ ягумэкIыгъохэмрэ непэ язытетрэ лъэпкъ экспертизэ шIыгъэнымкIэ Iофыр зэхафыгъ. А проектым мэхьанэшхо зэриIэр хагъэунэфыкIыгъ шIэныгъэхэмкIэ Урысые Академием исубтропическэ научнэ Гупчэ иIофышIэхэу, тарихъ шIэныгъэмкIэ докторхэу Александр Садовоимрэ Марина Белозеровамрэ, джащ фэдэу тарихъ шIэны­гъэхэмкIэ кандидатэу Полина Куринских. ШIэныгъэлэжьхэр зэхэсыгъом хэлэжьагъэх, Хасэм хэтхэм къафаIотагъ пэшIоры­гъэшъ лъэпкъ-социологическэ ушэтынэу ашIыгъэхэм къагъэлъэгъуагъэхэр, ахэр тарихъым, бзэм, культурэм, непэрэ гумэкIыгъоу ыкIи гугъапIэу шъо­лъырым ичIыдэлъф лъэпкъмэ яIэхэм афэгъэхьыгъагъэх.
Шапсыгъэхэр джырэ уахътэм анахь зыгъэгумэкIыхэрэр шъхьэ­ихыгъэу къаIотагъ об­щественникхэу ЛIыф Хъалидэ (Шэ­хэкIэй), Гербо Салбый (Къэ­лэжъ) ыкIи нэмыкIхэм. КъаIэтыгъэ упчIэхэм зэкIэми —
чIыгум, чIыдэлъф лъэпкъым
щыщ­хэр ижъырэ уахътэм къы­щегъэжьагъэу зыщыпсэурэ шъо­лъырхэм япхыгъэх, ныдэлъфыбзэр, шэн-хабзэхэр къэухъу­мэгъэнхэр, псэупIэмэ социальнэ-экономическэ хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэныр — щыIэныгъэ мэхьанэшхо зэряIэр къэгущы­Iагъэхэм къыкIагъэтхъыгъ..
Адыгэ быракъым и Мафэ ыкIи ТекIоныгъэм и Мафэ зэ­рэхагъэунэфыкIыщтым зэхэщэн Iофыгъохэм сессием хэла­жьэ­хэрэр атегущыIагъэх.
Урысые дзэ-тарихъ обществэм и Шъэчэ чIыпIэ къута­мэрэ Адыгэ Хасэмрэ илъэс пчъагъэ хъугъэу зэрэзэдэла­жьэхэрэм къатегущыIагъ организацием ипащэу Владимир Астафьевыр. Тарихъым икъэ­гъэнэжьын, лъыхъокIо Iоф­шIэн­хэм, ячIыгогъухэм лIыхъужъныгъэу зэрахьагъэхэр къыхэгъэщыжьыгъэнхэм ыкIи лIэужхэм ягъэшIэжьыгъэнхэм афэгъэ­хьыгъэ IофшIэныр зэрэзэда­гъэцакIэрэр ащ къыхигъэщыгъ, общественникхэу зыфэразэхэм ацIэхэр къыриIуагъ. Ахэм ащыщых М. КIакIыхъур, Хь. Бгъанэр, Р. Бердиевыр, Р. ЛIыфыр, джащ фэдэу гъэзетэу «Ша­псыгъэр», нэмыкIхэри.
Сессием ихьэкIэ лъапIэхэу Виктор Филоновымрэ Максим Ермолаевымрэ къызэгущыIэхэм, парламентариехэм зэраразэхэр, гражданскэ пытагъэ къызхагъафэзэ Iофэу апэ къиу­цохэрэр чанэу зэрэзэшIуахы­хэрэр къыхагъэщыгъ, илъэс пчъагъэхэм Адыгэ Хасэмрэ шъолъыр ыкIи муниципальнэ къулыкъушIэхэмрэ дэгъоу зэ­рэзэдэлажьэхэрэр къыкIагъэтхъыгъ.
Ныбэ Анзор.
Сурэтхэр авторым иех.