ТIопсэ шъолъырым хэхьэрэ къуаджэу Агуе апэрэу чъыгэе-иныжъым и Мафэ щыхагъэунэфыкIыгъ.

Экологическэ фондэу «Хы къабзэхэр» зыфиIорэр, ТIопсэ балкернэ терминалыр ыкIи ТIопсэ муниципальнэ шъолъырым иадминистрацие зэгъусэхэу мэфэкIышхор зэхащагъ, ар чIыопсым исаугъэт хъугъэ чъыгэе чъыгышхоу ижъырэ лъэхъаным къыщыублагъэу непэ къызынэсыгъэм хы ШIуцIэ Iушъом щыпсэурэ адыгэмэ агъэлъэпIэрэ тхьэлъэIупIэу яIагъэм дэжь щыкIуагъ.
Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх Адыгэ Хасэм илIыкIохэр, нахьыжъхэр, краим ичIыопс шъолъырхэу хэушъхьафыкIыгъэу къагъэгъунэхэрэм ягъэIорышIапIэ иIофышIэхэр, экологхэр, гуфакIохэр, кIэлэеджакIохэр, студентхэр, къуаджэ-псэупIэхэм адэсхэр. ТIуапсэ дэт эколого-биологическэ Гупчэм икъулыкъушIэхэм кIэлэцIыкIухэм апае гъэсэныгъэ программэ гъэшIэгъон къагъэхьазырыгъ, хьакIэмэ апашъхьэкIэ ансамблэу «Шапсыгъэ инэфылъэхэр» зыфиIорэмрэ къуаджэу Агуй-Шапсыгъэ лъэпкъ Iэмэ-псымэхэмкIэ икупэу «Непэрэ Кавказыр» зыцIэмрэ зыкъашIыгъ.
— Зыфэдэ къэмыхъугъэ чъыг шIа­гъор къызэтегъэнэжьыгъэным пае проектэу «Чъыгэе-иныжъыр» зэхагъэуцуагъ. ЧIыопсым исаугъэт епхыгъэ IофшIэнхэр зэраухыгъэм изэфэхьысыжь хъугъэ мэфэкIыр. Ащ изэхэщакIомэ къызэ­рэхагъэ­щыгъэмкIэ, мы чIыпIэм, джащ фэдэу тыкъэзыуцухьэрэ дунаим икъэ­ухъумэн зэкIэми анаIэ тырадзэным Iофтхьабзэр фэIорышIэ, — къыщыкIагъэтхъыгъ шъолъыр администрацием.
Специалистхэм яшIошIкIэ, агуе чъыгаем, зэфэшъхьафэу къызэралъытэрэмкIэ, илъэс 500-м къыщегъэжьагъэу 780-м нэс ыныбжьыщт. Иныжъым илъэгагъэ фэдиз — метрэ 20, шъхьапэр метрэ 40 мэхъу. IофшIэнэу агъэцакIэрэм къыды­хэлъытагъэу дендрологхэм чъыг гъурбыр аукъэбзыгъ ыкIи хъагъэхэмкIэ зэфа­шIыгъ, хьацIэ-пIацIэхэм амышхыным пае уцхэр щафагъ, чъыг лъапсэм дэжь чIыгъэшIухэр халъхьагъэх… Чъыгым ихъу­рэягъэкIэ къашIыхьагъ, еплъынэу къы­Iухьэхэрэр благъэу емыкIолIэнхэм ыкIи ащ ылъапсэхэр амыутэнхэм афэшI.

Лъэпкъым ичъыг лъапIэ икъэухъумэн епхыгъэ Iофтхьабзэмэ чанэу адэлажьэх Адыгэ Хасэм иобщественникхэмэр Агуй-Шапсыгъэ щыпсэурэ нахьыжъхэмрэ, ахэм мы чъыг шIагъом фэгъэхьыгъэ хъарзынэщ къэбархэр аугъои, фондэу «Хы къабзэхэр» зыфиIорэм игъусэхэу чъыгаер зыдэщыт чIыпIэм изытет лъэплъэх, спонсорыр — ТIопсэ балкернэ терминалыр ары. Мы организацием илIыкIомэ яшIоигъоныгъэкIэ ащ къыдырагъэштагъ Урысые программэу «Чъыгхэр — чIыопс псаум исаугъэтых» зыфиIорэм, гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ респуб­ликэ институтым, ТIуапсэ дэт тарихъ-краеведческэ музеим яIофышIэхэм (гущыIэм пае, зэлъашIэрэ шIэныгъэлэжь-этнографэу ТIэшъу Мэдинэ ихъарзынэщ тхыгъэхэр агъэфедагъэх) Краснодар краим икъэралыгъо къулыкъухэм тхылъ заулэ афагъэ­хьыгъ, Урысыем ныбжьышхо зиIэ чъыгы­жъэу итхэм я Лъэпкъ реестрэ мы чъыг-иныжъыр зэрэхэтыр (N 717-рэ) къэзыушыхьытырэ табличкэ щагъэуцуным кIэ­лъэIухэу. Тхылъхэм джащ фэдэу къащыраIотыкIыгъ чIыпIэрыс лъэпкъхэмкIэ ащ мэхьанэу иIэр, ядин ыкIи якультурнэ щыIакIэ зэрепхыгъэр. ЗэдеIэжьхэзэ, гукъэкIыр агъэцэкIэн алъэкIыгъ.
Ныбэ Анзор.
Сурэтыр ТIопсэ администрацием ий.