ЫгукIэ шIоигъом фэкIон зылъэкIэу, зилъагъо пхырызыщырэр хэтми лъэш. Джа зырызхэм ащы­щыгъ Жэнэ-Айтэ­чы­къо Нэфсэт.

ОрэдыIуагъ, артисткагъ, сце­нэр идунэе нэфыгъ. Нэфсэт зымышIэрэ адыгэ щыIэп сшIошIы, сыда пIомэ ащ ищыIэныгъэ зэрэщытэу адыгэ лъэпкъ искусствэм — орэдым, театрэм пытэу япхыгъагъ. Илъэгъо хэхыгъэ ин пхырищыгъ адыгэ искусствэм, цIыфхэм агухэми къарынагъ.
Жэнэ Нэфсэт ымакъэ, ироль зэфэшъхьафыбэу театрэм къыщишIыгъэхэр семыжэгъахэу, зыр зым ыуж итэу нэм къыкIэуцо­жьых. Ары, гъэшIэ дахэ къыгъэ­шIагъ, лъэгъо нэф къыгъэнагъ.
«Нэфсэт» зытIокIэ, бэ гум къыщыдэоежьырэр: зэ ащ орэдыр кIырегъэщы, зэ гушIо Iупэу иIофшIэгъухэм ахэт, зэ мэфэкI Iофтхьэбзэ иным гум нэсыпэу «Ным игущыIэ» гучIэ макъэкIэ къыщеджэ, зэ ишъхьэгъусэу Айтэчыкъо Мыхьамодэрэ ежьыр­рэ еужьырхэу, чэф нэгухэу Адыгэ драмтеатрэм макIох.

Актрисэ ин хъущт пшъэшъэ­жъыер 1940-рэ илъэсым гъэтха­пэм и 21-м Теуцожь районым итыгъэ къуаджэу, псыхъоу Пшызэ инэпкъ кIэрысыгъэ Едэпсыкъуае (хычIэгъ хъугъэ) къыщы­хъугъ. Къуаджэр зы бгъумкIэ мэзым, адрэмкIэ уцкъэшхъо шхъуантIэм къаухъурэищтыгъ. Жанэхэм яунагъо псыхъом пэмычыжьэу бгышъхьэм тесыгъ, ащ ихьатыркIэ Iэгъо-блэгъур зэ­кIэ Iэгум илъым фэдэу плъэгъущтыгъ.
Къэхъу пэтырэ пшъэшъэ еджа­кIом гъэмафэр лъэшэу икIэсагъ, шъыпкъэ, ятэу Хьумэр пшъэшъи 4-ри жьэу къыгъэтэджыти, Iоф зэфэшъхьафхэм аIуигъэуцощтыгъэх: щагу пхъэнкIыныр, гыкIэн-­тхьакIэныр, хэтэрыкIхэр пчэдыжьыпэм (анахьэу помидорыр) къэугъоигъэныр, янэ деIэнхэр агъэцакIэщтыгъ. Ауми, нэдэплъы­пIэ зэрагъотэу зэшыпхъухэр псым чъэщтыгъэх, япшъыгъи псын­кIэу ащ атырихыжьыщтыгъ.
Нэфсэт икъуаджэу Едэпсы­къуае дэтыгъэ еджапIэм ще­джагъ, сыдигъуи фэбагъэ хэ­лъэу икIэлэегъэджагъэхэм ацIэ къыриIощтыгъ: Набэкъохэу Чэмал Хьамзэт ыкъор, ащ ишъхьэгъу-
сэу Нуриет Мыхьамодэ ыпхъур, Хъунэго Думалыч Исхьакъ ­ыкъор, Бэрзэдж Софье, ЦIыкIу Сэламэт, Юрий Александрович ыкIи ягуащэу Прасковья Гри­горьевна Зыковхэр. Нэфсэт еджэныр къыфэпсынкIагъ, икIэсагъ, ащ готэу еджапIэм ихудожественнэ самодеятельность — хорым хэтыгъ ыкIи изакъоуи орэд къыIощтыгъ. Художественнэ фильмэу «Молодая гвардия» хэтыгъэ орэдэу «Песня о краснодонцах» икIасэ хъугъэу къыIощтыгъ, еджэкIуагъ лирическэ орэдэу «Си Мэдин» кIыригъэщы зэхъуми, драмкружокми пшъэшъэ чан сэнаущыр хэлажьэ­щтыгъ, пэсэ дэдэу, ыгукIэ искусствэм зылъищэ хъугъагъэ.
А зэкIэ ыужым къышъхьапэ­жьыгъ икIэсэ сэнэхьатым фэкIонымкIэ. Джыри къоджэ еджапIэм щеджэщтыгъ пшъашъэм IокIэ-­шIыкIэ гъэнэфагъэхэр къыхэщы зэ­хъум, игъорыгъоу а зэкIэ къы­хэкIыжьыгъ. Лъэшэу икIэ­сагъ артисткэу Лейла Абашидзе ыкIи зыфигъадэу Нэфсэт зыкъигъэлъэ­гъоныр ишэныгъ. Пионер анахь чанхэм ащыщыгъ, дэгъу дэдэу еджэщтыгъ, район слетхэм, нэмыкIхэм ахэлажьэщтыгъ. Район гупчэу километрэ 18-кIэ апэчы­жьэ Пэнэжьыкъуае шыкузэкIэткIэ зэращэгъагъэхэр щыгъупшэщтыгъэп, IэшIу-IэшIоу ыгу къыдэоежьыщтыгъ. Жанэхэм яунэ цIыф кIопIагъ, ахэм орэдыр зи­кIасэхэр ахэтыгъ, Нэфсэт къелъэIухэти, къырагъаIощтыгъ, ежьми игушIогъошхуагъ.
Пшъашъэм яти, яни, инани IофшIэкIуагъэх, хъупхъагъэх. Тым пшъэшъи 4-р ригъэджэн, унагъори ригъэкъун фэягъ. Пэ­нэжьыкъое райпотребсоюзым, къоджэ колхозым япащэу, Едэ­псыкъое сельпом ащ Iоф ащи­шIагъ. Нэфсэт янэ — Галина Ивановнар — цIыф шъэбэ Iэ­дэ­быгъ, поэзиер лъэшэу икIасэу, ежьыри нэдэплъыпIэ зигъотыкIэ тхэщтыгъ. «Ным ишэн пхъум ибзыпхъ» аIоба, пшъэшъи 4-ми гукIэгъур ахэлъыгъ, япIожьын имыщыкIагъэу, фэныкъом сыдигъуи деIэщтыгъэх.
Ары, зэоуж илъэсхэр къиныгъэх, зэошхор заухым Нэфсэт илъэси 6 ыныбжьыгъ. 1947 — 1948-рэ илъэсхэр гъуй-сыигъэх. Ау сыд фэдизэу щыIакIэр хьы­лъагъэми, цIыфхэр пытэу зэрэIыгъыгъэх, зэфэгумэкIыжьыгъэх.
Уахътэр кIощтыгъ. Нэфсэт къоджэ еджапIэм икласси 8 къыухи, Адыгэ педучилищым чIэхьагъ, дэгъу дэдэу щеджагъ, ныбджэгъубэ иIэ хъугъэ, кIэлэ­егъэджэ дэгъухэми рагъэджагъ. Ежь пшъашъэми зиштагъ: ыгуи ышъуи ахэхъуагъ, диплом плъыжь­кIэ училищыр къыухыгъ. Училищым музыкэмкIэ щезыгъа­джэщтыгъэхэ Иван Стефанович Василенкэм мэкъэ лъэкIыхьэгъэ дахэ зэриIэм гу лъитагъ, ар ыухъумэнэу къыриIогъагъ. Учили­щым чIэсыфэкIи шъолъыр Iоф­тхьабзэхэм ахэлажьэу хъугъэ, щыIагъ Ростов-на-Дону, ащ щы­Iэгъэ кинорежиссерэу Сергей Герасимовым къыриIогъагъ: «О артисткэ ухъун фае, Москва еджакIо укъэкIон фае».
1957-рэ илъэсым Адыгеим иныбжьыкIэ куп еджакIо Москва ГИТИС-м агъэкIуагъ: КIыкI Юр, Хъут Юсыф, Айтэчыкъо Мыхьамод, ХъокIо Сэчнэт, нэмыкIхэри ыкIи Жэнэ Нэфсэт — ащ музыкальнэ искусствэм зыфигъэсэн имурадыгъ, чIэхьагъ, ще­джагъ. КIэлэегъэджэ дэгъухэр иIагъэх, шIэныгъэкIэ къетэщтыгъэх. Нэфсэт насыпми зэригъэ­жагъэп, Еджэркъуае щыщ кIэлэ дахэу адыгэ купэу театрэм фа­гъасэхэрэм ахэтыгъэр пэ­бла­гъэ мэхъу. Илъэси 3 еджэгъур кIуагъэу нэбгыритIур къэзэ­рэ­щагъ, апэрэ сабыйри — пшъэшъэ цIыкIур, Москва къыщыхъугъ, ащ ыуж шъэожъыйи яIэ хъугъэ, ахэр еджагъэх, унагъохэр яIэу мэ­псэух, Нэфсэт ипхъорэлъф ыкIи къорэлъф нэбгыритIур къылъэгъугъ, ыкуашъо тесыгъэх, ау Айтэчыкъо Мыхьамодэ пасэу идунае ыбгынагъ, гастролым щыIэу ыгу къэуцугъ… Жэнэ-Айтэ­чыкъо Нэфсэт иунэгъо дышъэ ылъапсэ кIэзыгъ, бэ кIэхэкIы­гъэр, ыпсэ къыпызыгъэкIэжьыгъэр итворческэ IофшIэнышху ары.

Институтыр дэгъу дэдэкIэ къыухи зэшъхьэгъусэхэм Адыге­им къызагъэзэжьыгъэр 1962-рэ илъэсыр ары. Айтэчыкъом хэку драмтеатрэм IофшIэныр щыригъэжьэгъагъ, ау хэкум Нэфсэт исэнэхьаткIэ — музыкальнэ комедиемкIэ IофшIапIэ иIагъэп, джащыгъум зэшъхьэгъусэхэр зэ­гурыIохи, IофшIапIэкIэ край театрэм опереттэмкIэ зигъэзагъ, коллективым псынкIэу щыщ хъугъэ, роль зэфэшъхьафхэри ­илъэс заулэм дэгъоу ащ къыщи­шIыгъ.
Нэужым, Адыгэ концертнэ-­эст­раднэ бюрор зызэхащэм, мыщ хэхьагъэх Ленинград къи­кIыжьыгъэхэу Шъэожъ Розэ, Сэ­мэгу Гощнагъо, Хэшх Казбек, КIыкI Зульхьаджэ ыкIи компози­торэу Тхьабысым Умарэ. Джащыгъум Нэфсэти макъэ рагъэ­Iугъ къэкIожьынэу ыкIи къыгъэзэжьи, мы IофшIапIэм Iухьагъ.
Нэфсэт орэдымкIэ гъэзагъэу Iофышхо ешIэ: адыгэ орэдыжъхэм зафегъазэ, гастрольхэм макIо, ышIэрэм сыдигъуи ыпсэ хэлъыгъ. Ау мафэ горэм зэ­шъхьэгъусэхэм зы IофшIапIэ зашIынэу рахъухьагъ. 1964-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу Жэ­нэ-Айтэчыкъо Нэфсэт Адыгэ театрэм илъэпкъ труппэ хэтыгъ, ышIэрэм зэкIэми гуетныгъэ афы­риI: радиом орэдхэр щытыретхэх, орэдэу «Си Айтэч», «Апэрэ шIу­лъэгъур», нэмыкIхэр къыкIэлъэIухэзэ къатых, ипластинкэхэр къыдэкIых, общественнэ IофшIэнышхори — Мыекъопэ къэлэ Советым идепутатыгъ — дегъэ­цакIэ, Адыгэ лъэпкъ театрэм ыгъэуцурэ спектаклэ пэпчъ пIо­ми хъунэу рольхэр къаще­шIых. Айтэчыкъохэм яунагъокIэ Адыгэ театрэр яунэ шъыпкъэ хъу­гъагъэ. Нэфсэт режиссерыбэ­мэ Iоф адишIагъ: Шэуджэн Мэ­джыд «ЧIыгум иорэд» зыфиIоу Шъхьаплъэкъо Хьисэ ытхыгъэм Чабэ — звеньевой пэрытым ироль къыщишIыгъ, ишъхьэгъуси спектаклэм хэтыгъ, ясабыитIуи теат­рэм къыщыхъугъэх. Нэфсэт анахь икIасэу къышIыгъэ рольмэ ащыщ Мамый Ерэджыбэ ипьесэу «Мыхьамчэрыекъор, привет!» хэт Килялай пшъэшъэ къежьэгъакIэм ироль. Ахэм къакIэлъы­кIуагъэх нэмыкI IофшIэгъабэр, режиссерэу КIуращынэ Аскэр ыгъэуцугъэхэ «Насыпым игъогу» ыкIи «Шъузабэхэм» Нэфсэт роль инхэр къащишIыгъ, режиссерхэу Нэгъой Инвер ыкIи ХьакIэгъогъу Къэсэй, ТхьакIумэщэ Налбый Iоф адишIагъ, артист сэнэхьатыр ыгукIэ зэрикIасэр къыхэщэу сыд фэдэрэ роли къышIыщтыгъ, иIоф икIэсагъ ыкIи зышъхьасыжьыщтыгъэп. Спектаклэ инхэу «Ревизор», «Иванов» роль гъэнэфа­гъэхэр къащишIыгъ, IэкIыб къэрал тхакIохэм япроизведениехэмкIэ агъэуцугъэхэу «Тартюф», «Кровавая свадьба» зыфиIо­хэрэм Н. Жанэр ахэлэжьагъ. ИлъэсипшI пчъагъэм артисткэм къышIыгъэр зэкIэ зы тхыгъэм ифэщтэп, ау Нэфсэт зэрэартисткэ IэпэIэсагъэр, исэнэхьат гъу­нэнчъэу зэрикIэсагъэр ироль пэпчъ зэрэригъэкъурэм, зэрэ­дэлажьэрэм къаушыхьатыгъ.
Нэфсэт щэIэфэ Адыгэ теат­рэр, Адыгэ радиор, Адыгэ телевидениер ыкIи ихэку дышъэу Адыгеир зыпишIынхэ щыIагъэп: имафэ пэпчъ творческэ Iоф­шIэнкIэ пкIэгъагъэ, иорэд макъэ, иусэ IупкIэ къеджэн, итеатрэ роль зэфэшъхьафыбэхэр къе­тэкъокIыгъэхэу, ахэр зэкIэ гухахъо фэхъоу щыIагъ.
Лъэгъо нэф дахэ щыIэныгъэм щыпхырызыщыгъэ Жэнэ-Айтэ­чыкъо Нэфсэт Iофыр «къыгъэгущыIэщтыгъ», ифэшъошэ шъыпкъэу къэралыгъо щытхъуцIэ ин­хэри — «РСФСР-м изаслуженнэ артистк» ыкIи «АР-м ина­роднэ артистк» зыфиIохэрэр къыфаусыгъэх. Адыгэхэр зэрыс Тыркуеми щыIагъ Нэфсэт, ымакъи, ыцIи щыIугъ, агъэ­шIуагъ, алъытагъ, Болгариеми иорэд щы­жъынчыгъ. ХэмыкIокIэжьын лъэуж нэф Нэфсэт къыгъэнагъ, ащкIэ уехъопсэнэу насыпы­шIуагъ. ЩыIагъэмэ, къызыхъу­гъэр мы гъэтхэ мафэм илъэс 85-рэ хъущтыгъэ, псаум фэдэу ащ ыцIэ непи лъэпкъым реIо.
Мамырыкъо Нуриет.
Сурэтхэр: «Адыгэ макъэм» ихъарзынэщ.