Top.Mail.Ru

Заом къикIэу

Image description
Лъэпкъ музеир

Георгий Кузьмин Степан ыкъор Красноярскэ краим 1922-рэ илъэсым къыщыхъугъ. Илъэс 19 ыныбжьэу Хэгъэгу зэошхор къызежьэм, Дзэ Плъыжьым хэхьагъ. Майорыгъ, артиллерие полкым итопографическэ взвод икомандирыгъ.

Георгий Кузьмин Белоруссием, ТыгъэкъокIыпIэ Пруссием, Польшэм яшъхьафитыныгъэ афэбэнагъ. Жъогъо Плъыжьым иорден, Хэ­гъэгу зэошхом иорденэу я II-рэ шъуашэ зиIэр, медальхэу «За боевые заслуги», «За взятие Кенигсберга» къыфагъэшъошагъэх. Дзэм къыз­хэкIыжьым, 1946-рэ илъэсым къыщыублагъэу Мыекъуапэ дэсыгъ, заводэу «Промсвязым» инженерэу щылэжьагъ.
Кузьминхэм яунагъо идокументхэр 2008-рэ илъэсым АР-м и Лъэпкъ музей къезыхьылIэжьыгъэхэр Георгий ыпхъухэу Светланэрэ Любовьрэ.
Георгий Кузьмин игукъэкIыжьхэм къахэхыгъ.
«ЗэкIэми фронтым тыкIо­щтыгъ. НахьыбэрэмкIэ илъэс 18 — 19 тыныбжьыгъэр. ЩыIэныгъэр тэркIэ къежьэгъэ къодыягъ. ШIулъэгъуныгъэ шъыпкъэм, Хэгъэгум ихахъо фэлэжьэщт IофшIэным яуахътэу ар тэркIэ щытыгъ. Тэ Хэгъэгур къэ­тыухъумэнэу тыкIощтыгъ. Училищым сычIэсыфэ Дзэ Плъыжьым ианахь мэфэ къинхэр кIуагъэх. Ныбжь зиIэхэу тэщ нахьыжъхэр нахь щынапхэхэу сахаплъэ­щтыгъ. Ахэм янервэхэр нахь зэщыкъогъагъэх. Заом ТекIоныгъэр къыщыдэзы­хыгъэхэр япшIэнэрэ классыр къэзыухыгъэ къодые кIалэхэр арэу джынэс къысщэхъу. Младшэ офицерэу ахэр зашIыхэм, дзэм иморальнэ зытет, ыпсэ нахь зыкъы­Iэтыгъагъ. ЗэуапIэми ныбжьыкIэхэр нахь щыпытагъэх, рядовойхэм анэ­сыжьэу. Училищым апэрэ ма­фэу тызчIэфагъэм къыщыубла­гъэу взводхэм якомандирхэм якурсхэр тагъэкIугъэх. Чэщ-зымафэм сыхьат 12 — 14-рэ теджэщтыгъ. Лъэш дэдэу тызэрэпшъырэм къы­хэкIэу тащыщхэр щтыргъукIым зэрэхэтхэу, ашъхьэ шхончым рагъэкIызэ чъыещтыгъэх. ШэкIогъум и 7-м Томскэ мэфэкI парадэу щыкIуагъэм зэкIэ училищхэр хагъэлэжьагъэх: Томскэ артучилищыр, Ленинградскэ зенитно-артиллерийскэ училищыр, связым и Академие, нэмыкIхэри. ЧъыIэшхуагъ. Дзэ сатырым тызэрэхэтэу чъыIэм тыкъыгъашъощтыгъ. ЧъыIэм тигъэщтыщтыгъ. Хьэпсэдэс бушлатхэр тэры ныIэп зыщыгъыгъэхэр. ЦIыфэу парадым еплъынэу къэкIуагъэхэм къагурыIощтыгъэп дзэу тызщыщыр. СэмэркъэушIылэу къытхэтыгъэхэм шъэфыдзэхэм тащыщэу араIо­щтыгъ. ЗэкIэмэ анахь сыгу къинагъэр тиротэ щэджэгъуашхэм зэращэгъагъэр ары.
Къэбаскъэ зэрызыгъэ кузэкIэт шхапIэм Iутыгъ. Кум исыгъэр IукIыгъагъ. Нэбгырэ заулэ тисатыр­хэм къахэхъушъути, къэбас­къэхэр апхъотагъэх. НэмыкIхэми кум нэ­ужым зыкъыратэкъулIагъ. Такъикъ заулэкIэ кузэкIэтым зы къэбэскъашъхьэ къинэжьыгъэп, ашхыгъэх. Зэцэгъугъэхэ къэбэс­къэ купкIыхэр итэкъухьагъэхэу тыдэкIи щылъыгъэх. Чэщ-зымафэм училищым фэхъунэу щытыгъэ къэбаскъэр зы ротэм хэтхэм такъикъ заулэкIэ ашхыгъ. Зыпкъ къикIыгъэхэр къыхамыгъэщышъухэу мэфи­тIо зэхэфынхэм ауж итыгъэх, бырсырышхо къикIыгъ».

Георгий Кузьминыр джабгъумкIэ щыт.


Джащ фэдэу гъаблэми щынэми апхырыкIыхэзэ тидзэкIолIхэр ТекIоныгъэм фэбэнагъэх. НыбжьыкIэ дэдэу зэуапIэм Iухьагъэхэри апсэ еблэжьыгъэхэп. Ащэчыгъэр ягукъэкIыжьхэм къахэнагъ ыкIи непэ тэ къыднэсыжьыгъэх…
Тэу Замир.