Заом къикIэу
Георгий Кузьмин Степан ыкъор Красноярскэ краим 1922-рэ илъэсым къыщыхъугъ. Илъэс 19 ыныбжьэу Хэгъэгу зэошхор къызежьэм, Дзэ Плъыжьым хэхьагъ. Майорыгъ, артиллерие полкым итопографическэ взвод икомандирыгъ.
Георгий Кузьмин Белоруссием, ТыгъэкъокIыпIэ Пруссием, Польшэм яшъхьафитыныгъэ афэбэнагъ. Жъогъо Плъыжьым иорден, Хэгъэгу зэошхом иорденэу я II-рэ шъуашэ зиIэр, медальхэу «За боевые заслуги», «За взятие Кенигсберга» къыфагъэшъошагъэх. Дзэм къызхэкIыжьым, 1946-рэ илъэсым къыщыублагъэу Мыекъуапэ дэсыгъ, заводэу «Промсвязым» инженерэу щылэжьагъ.
Кузьминхэм яунагъо идокументхэр 2008-рэ илъэсым АР-м и Лъэпкъ музей къезыхьылIэжьыгъэхэр Георгий ыпхъухэу Светланэрэ Любовьрэ.
Георгий Кузьмин игукъэкIыжьхэм къахэхыгъ.
«ЗэкIэми фронтым тыкIощтыгъ. НахьыбэрэмкIэ илъэс 18 — 19 тыныбжьыгъэр. ЩыIэныгъэр тэркIэ къежьэгъэ къодыягъ. ШIулъэгъуныгъэ шъыпкъэм, Хэгъэгум ихахъо фэлэжьэщт IофшIэным яуахътэу ар тэркIэ щытыгъ. Тэ Хэгъэгур къэтыухъумэнэу тыкIощтыгъ. Училищым сычIэсыфэ Дзэ Плъыжьым ианахь мэфэ къинхэр кIуагъэх. Ныбжь зиIэхэу тэщ нахьыжъхэр нахь щынапхэхэу сахаплъэщтыгъ. Ахэм янервэхэр нахь зэщыкъогъагъэх. Заом ТекIоныгъэр къыщыдэзыхыгъэхэр япшIэнэрэ классыр къэзыухыгъэ къодые кIалэхэр арэу джынэс къысщэхъу. Младшэ офицерэу ахэр зашIыхэм, дзэм иморальнэ зытет, ыпсэ нахь зыкъыIэтыгъагъ. ЗэуапIэми ныбжьыкIэхэр нахь щыпытагъэх, рядовойхэм анэсыжьэу. Училищым апэрэ мафэу тызчIэфагъэм къыщыублагъэу взводхэм якомандирхэм якурсхэр тагъэкIугъэх. Чэщ-зымафэм сыхьат 12 — 14-рэ теджэщтыгъ. Лъэш дэдэу тызэрэпшъырэм къыхэкIэу тащыщхэр щтыргъукIым зэрэхэтхэу, ашъхьэ шхончым рагъэкIызэ чъыещтыгъэх. ШэкIогъум и 7-м Томскэ мэфэкI парадэу щыкIуагъэм зэкIэ училищхэр хагъэлэжьагъэх: Томскэ артучилищыр, Ленинградскэ зенитно-артиллерийскэ училищыр, связым и Академие, нэмыкIхэри. ЧъыIэшхуагъ. Дзэ сатырым тызэрэхэтэу чъыIэм тыкъыгъашъощтыгъ. ЧъыIэм тигъэщтыщтыгъ. Хьэпсэдэс бушлатхэр тэры ныIэп зыщыгъыгъэхэр. ЦIыфэу парадым еплъынэу къэкIуагъэхэм къагурыIощтыгъэп дзэу тызщыщыр. СэмэркъэушIылэу къытхэтыгъэхэм шъэфыдзэхэм тащыщэу араIощтыгъ. ЗэкIэмэ анахь сыгу къинагъэр тиротэ щэджэгъуашхэм зэращэгъагъэр ары.
Къэбаскъэ зэрызыгъэ кузэкIэт шхапIэм Iутыгъ. Кум исыгъэр IукIыгъагъ. Нэбгырэ заулэ тисатырхэм къахэхъушъути, къэбаскъэхэр апхъотагъэх. НэмыкIхэми кум нэужым зыкъыратэкъулIагъ. Такъикъ заулэкIэ кузэкIэтым зы къэбэскъашъхьэ къинэжьыгъэп, ашхыгъэх. Зэцэгъугъэхэ къэбэскъэ купкIыхэр итэкъухьагъэхэу тыдэкIи щылъыгъэх. Чэщ-зымафэм училищым фэхъунэу щытыгъэ къэбаскъэр зы ротэм хэтхэм такъикъ заулэкIэ ашхыгъ. Зыпкъ къикIыгъэхэр къыхамыгъэщышъухэу мэфитIо зэхэфынхэм ауж итыгъэх, бырсырышхо къикIыгъ».

Джащ фэдэу гъаблэми щынэми апхырыкIыхэзэ тидзэкIолIхэр ТекIоныгъэм фэбэнагъэх. НыбжьыкIэ дэдэу зэуапIэм Iухьагъэхэри апсэ еблэжьыгъэхэп. Ащэчыгъэр ягукъэкIыжьхэм къахэнагъ ыкIи непэ тэ къыднэсыжьыгъэх…
Тэу Замир.