Top.Mail.Ru

Заом къикIэу

Image description

Кушъу Айтэч Къадырбэч ыкъор Теуцожь районым ит къуаджэу Очэпщые 1918-рэ илъэсым къыщы­хъугъ. Хэгъэгу зэошхом хэлэжьагъ, рядовоигъ.

Нэмыцхэм гъэрэу аубытыгъагъ. 1943 — 1945-рэ илъэсхэм дзэкIолIхэм апае фашистхэм агъэпсыгъэгъэ концлагерэу Австрием, Ментхаузен дэтыгъэм дэсыгъ. ЗэкIэмкIи ащ дзэкIолI мин 300 фэдиз щаукIыгъагъ. Гранитыр къызыщычIахырэм дзэкIолI гъэрхэм Iоф щарагъашIэщтыгъ.
1945-рэ илъэсым иублапIэ концлагерым къыщыкIэзыIэжьыгъэ дзэкIолI купым Кушъу Айтэч ахэтыгъ. Ау къаубыты­гъагъэх. Шъобж хьылъэхэр Айтэч тыращэгъагъэх. ИлъэситIум концлагерым дэсыфэ къиныбэ ылъэгъугъ, уз зэфэ­шъхьафхэр хихыгъэх. Чехословакием икъалэу Табор дэтыгъэ госпиталым тыгъэгъазэм и 14-м 1945-рэ илъэсым идунай щихъожьыгъ.
Янэрэ ятэрэ афакIоу къытхыгъэ ­письмэр гум нэсы, тидзэкIолIхэу нэмыц­хэм аубытыгъагъэхэм хьазабэу арагъэ­щэчыгъэм ар ишыхьат. Кушъу Айтэч иписьмэ АР-м и Лъэпкъ музей 2007-рэ илъэсым къезытыжьыгъэр ипхъорэлъфэгъоу ХьакIмэфэ Р. Ар зэрэщытэу къыхэтэуты.
1945-рэ илъэсым ишышъхьэIу мазэ Кушъу Айтэч мы письмэр ытхыгъагъ. МэзиплI тешIагъэу, Чехословакием, къалэу Табор исымэджэщ идунай щи­хъожьыгъ.

«ЗгъэлъапIэрэ ны-тыхэр, сэлам шъосэхы! Сызэрэпсаум­кIэ макъэ шъосэгъэIу, ау сипсауныгъэ изытет дэи, Чехословакием, къалэу Табор сымэджэщэу дэтым сычIэлъ. Уз хьылъэхэр сиIэх. ГущыIэм пае, сыгу мэу­зы, слъакъохэм ревматизмэр къахэхьагъ. СакIыб, сцагэхэр концлагерым сычIэсыфэ зэхаутыгъэх. ИлъэситIум концлагерым къиныбэ щыслъэгъугъ ыкIи ахэм узхэр ахэсхыгъэх. Мэзэ зытIущ горэм джыри сымэджэщым сычIэлъыщтын фае, нахьыжьэу сыкъычIагъэкIыщтэп. Сызхэтыгъэхэм ащыщэу псаоу къэнагъи, щымыIэжьи къэсIонэу сшIэрэп. ЯтIонэрэу мыр къэсэтхы, ситхыгъэ­хэр къыжъунэсыхэми сшIэрэп».