Гъэтхапэм и 16-м Къэралыгъо ансамблэу «Ислъамыем» имэфэкI хегъэунэфыкIы. Ансамблэр Адыгеир зэрыгушхорэ купхэм ащыщ, лъэпкъ культурэм чIыпIэшхо щеубыты. УФ-м и Правительствэ ишIухьафтын илауреат, республикэм итын анахь лъапIэу медалэу «Адыгеим и Щытхъузехь» зыфиIорэр, Дунэе Адыгэ Хасэм ищытхъуцIэу «Лъэпкъым ынап», нэмыкIхэри къыфагъэшъошагъэх.

Ижъырэ адыгэ орэд ыкIи мэкъэми 100 фэдиз ирепертуар хэхьэ, артист 52-рэ хэт. CD-диск пчъагъэ къыдигъэ­кIыгъ. Илъэс 33-м къыкIоцI купым ихудожественнэ пэщагъэр Урысыем, Адыгеим, Къэрэщэе-Черкесым, Къэ­бэртэе-Бэлъкъарым янароднэ артистэу, Д. Шостакович ыцIэ зыхьырэ премием, УФ-м и Правительствэ ишIухьафтын ялауреатэу, Зэкъошыныгъэм иорден къызфагъэшъошагъэу Нэхэе Аслъан. Илъэсрэ ныкъорэ хъугъэу купым ихудожественнэ пащэу АР-м искусствэхэмкIэ изаслуженнэ IофышIэшхоу Нэхэе Азэмат «Адыгэ макъэм» ихьакIэщ къедгъэблэгъагъ.
— Непэ «Ислъамыер» зэрызэлъа­шIэрэр ижъырэ орэдыр, мэкъамэр ары. Лъэпкъ къашъор сыд фэдэрэ лъэныкъокIэ шъуирепертуар къыхафэра? Хэта шъуикъашъохэр зыгъэуцурэр?
— ТилъэпкъкIэ адыгэ къашъом ыкIи орэдым мэхьанэшхо яI, ар тикультурэ ибаиныгъэ изы IахьышIу, адыгэм ыгу къигущыIыкIырэ шэн-хабз. Ижъырэ орэдхэм, мэкъамэхэм ямызакъоу, адыгэ къашъохэми игъэкIотыгъэу Iоф адэтэшIэ. «Ислъамыер» зызэхащагъэм щыублагъэу балетмейстерэу Бешкок Мэсхьудэ тыдэлажьэ. «Налмэсым» ихудожественнэ пащэу, УФ-м, Пшызэ шъолъырым, Абхъаз Республикэм язаслуженнэ, АР-м инароднэ артистэу Хъоджэе Аслъан «удж къолэныр» ыгъэуцугъ. Ащ ыужкIэ «Ислъамыем» ибалетмейстер шъхьаIэу, Пшызэ ыкIи АР-м язаслуженнэ артистэу Сихъу Руслъан тикъашъохэр егъэуцу. КъэшъокIо 14 тиI, ахэр нахьыбэ тшIымэ тшIоигъу. Джырэ уахътэм къэшъуакIэхэм ягъэуцун тыдэлажьэ.

— Ижъырэ орэдымрэ къашъомрэ сыдэущтэу зэдиштэхэра?
— ЦIыфхэм лъэшэу якIасэх «Нартмэ ярапсодие», «Айдэмыркъан иорэд», «Къо­кIас», «Сэрмаф» зыфиIохэрэр. «Ныдэлъф мэкъамэхэр» зыфиIорэр произведение куоу щыт. Ащ гущыIэ хэмытэу лъэпкъым къыхэкIыгъэ дежъыу «рарирэу» зыфиIорэ пычыгъохэмкIэ къыдекIоу къиIотыкIыгъ. ОрэдыIохэмрэ оркестрэмрэ зэнэкъокъух къыпшIошIэу орэдыжъхэм анахь мымакIэу тикъашъохэр къытэплъыхэрэм якIасэх. «Си Пакъ» зыфиIорэ орэдым ыкIоцI къашъо къыщытэшIы. Орэдымрэ къашъом­рэ язэпхыныгъэ искусствэ лъагэм дештэ, лъэныкъуитIури лъэпкъыбзэм икъэу­хъумэн фэлажьэх.
— Илъэс 33-м къыкIоцI купым художественнэ пащэу иIэгъэ Нэхэе Аслъан ытхыгъэ орэдхэм «Ислъамыер» лъэгапIэу зынагъэсыгъэм джыри хэгъэхъогъэным фэшI сыд фэдэ Iоф­тхьабзэхэр зешъухьагъэха?
— Уахътэр лъэкIуатэ, лъэхъаным зызэблехъу, ащ тыкъыдекIоу тыдэлъэ­бэкъоным тыпылъ. ЛIэужыкIэми тышIогъэшIэгъоныным фэшI сценэм къытепсэрэ нэфынэр, декорациер хьалэмэтэу тэгъэпсых. Лъэпкъым ишэн-хабзэхэр тымыгъэкIодэу, орэдымрэ къашъомрэ ямэхьанэ лIэужыкIэм лъыдгъэIэсын фае. СурэтышI-модельерхэр шъошакIэхэм яэскизхэм адэлажьэх.
— 2024-рэ илъэсым гъэтхапэм и 31-м щыублагъэу Росконцертым дэшъушIыгъэ зэзэгъыныгъэмкIэ Урысыем икъалэхэм шъуикъэгъэлъэгъонхэр ащыкIуагъэх. Илъэс IофшIэным сыда анахьэу къыхэбгъэунэфыкIыщтыр?
— Илъэс IофшIэгъум лъэшэу сигъэ­рэзагъ. Тикъэгъэлъэгъонхэм цIыфыбэ яплъыгъ. Итхъухьагъэр зэкIэ къыд­дэхъугъэу сэлъытэ. Пензэ, Самарэ ыкIи нэмыкI къэлабэмэ тащыIагъ. Оркестрэр тигъусэу орэд къызэры­тIо­рэр, тыкъызэрэшъорэр къытэплъыгъэ­хэм агъэшIэгъуагъ. Къамылым, Iэпэпщынэм, шыкIэпщынэм, адыгэ пщынэм къарагъаIорэм цIыфхэр ыумэхъыгъэх. Лъэпкъ кIэным икъэухъумэн тызэрыфэ­лажьэрэр къэдгъэшъыпкъэжьыгъ. Сятэ къыугупшысыгъэ жанрэм фэдэ дунаим темытэу, ар адыгэ лъэпкъым зэриIэм гушхуагъэ къытхелъхьэ.
— Ансамблэм хэт орэдыIохэм зэхъо­кIыныгъэ горэ афэхъугъа, мэкъакIэхэр къыхэхьагъа?
— ОрэдыIо пэрытхэу Къумыкъу Щамсудинэ, Шъымырзэ Казбек, Эльдарэ Айдамыр къагоуцуагъэх нахь ныбжьыкIэхэу ижъырэ орэдхэм якъэIонкIэ IэпэIэ­сэныгъэ къызIэкIэзыгъэхьагъэхэу Тыгъужъ Асиет, Нэгъой Азэ, Уджыхъу Руслъан, Дзыбэ Руслъан, Тхьаркъохъо Азэмат, Дэкъщэкъо Динарэ, СтIашъу Сулимэ, Дэр Абир, Нэхэе Зэйнаб. Купым орэдыIохэри къэшъуакIохэри нахьыбэу иIэнхэм тыфэбанэ. МэкъакIэхэр лъэшэу тищыкIагъэх, ащ пае ныбжьыкIитIу тэгъасэ.
— Адыгэ фольклорым, ижъырэ орэдыжъхэм шъуадэлажьа?
— Нарт эпосым къыхэхыгъэ орэдхэу Саусэрыкъо, Пэтэрэз афэгъэхьыгъэхэр, «Мэкъуаомэ яорэд», Кавказ заоу адыгэ лъэпкъым къиныгъуабэ къыфэзыхьыгъэри тирепертуар хэт. Джащ фэдэу Айдэмыркъан, Къоджэбэрдыкъо Мыхьамэт, нэмыкI лIыхъужъхэм афэгъэхьыгъэхэр, «Сэрмафэр», «Гощэгъэгъым игъыбз», «Си Мэмэт», «Си Пакъ», фэшъхьафхэри. Мы уахътэм кушъэ орэдищ къэтIэтыжьыгъэу тадэлажьэ. Кушъэ орэдищ стхыгъэ, ар мэкъищмэ къаIощт. Фольклорым удэмылажьэмэ, орэдыжъхэр тыдэ къи­кIыжьыщтха?

— Сыд фэдэ лъэпкъ къашъоха къэ­шъушIыхэрэр?
— «Ислъамый», «Къызбэч удж», «Си Пакъ», «Зыгъэлъатэр», «Абхъаз къа­шъор», «Къолэн къашъор», «ЗэфакIор», «Си Мэмэт» зыфиIохэрэр тиIэх. Джыри къэшъуакIэхэр тапэкIэ тэгъэнафэх, къызэкIоу жъымрэ кIэмрэ щыпхырытщыщтых.
— Сыд фэдэ гупшыса шъуиIэхэр? Ижъырэ адыгэ тематикэм шъутекIыщта?
— ЫпэрапшIэу пшъэрылъэу зыфэдгъэ­уцужьырэр хэукъоныгъэ хэтымышIыхьэу ижъырэ къэшъуакIэм, гъэпсыкIэм, пэсэрэ къэIуакIэм, къэIукIэм атетэу Iоф тшIэ­ныр ары. Шъыпкъэ, непэ кIэ горэ хэмыгъэхьан плъэкIыщтэп, дунаир зэхъо­кIы, ау къекIоу, егъэлыегъащэу щымытэу ар гъэпсыгъэн фае. Тыхэмыукъоным пае шIэныгъэлэжьхэр упчIэжьэгъу тэшIых, лъэпкъ хъарзынэщым тыщэлъыхъо. Къо­джэ орэдхэм щыIэныгъакIэ яттыным тыдэлажьэ.
— УФ-м культурэмкIэ и Министерствэрэ Росконцертымрэ кIэщакIо зы­фэхъугъэхэ фестиваль-ермэлыкъэу «Сделано в России» зыфиIоу Зэхэт Араб Эмиратхэм щыкIуагъэм шъухэлэжьагъ. ЗэхэщакIохэм сыд фэдэ пшъэрылъа яIагъэр?
— «Ислъамыер» дунаим щашIэ, тилъэп­къэгъоу IэкIыб щыIэхэм алъэIэсы. Фестиваль-ермэлыкъым изэхэщакIохэм япшъэрылъыгъэр Урысыем щыпсэурэ лъэпкъхэм якультурэ зэфэшъхьаф цIыф­хэм ягъэшIэгъэныр, лъэпкъ орэдхэмкIэ, Iэпэщысэ шIыгъэхэмкIэ лъэпкъ культурэ лъагэм ишапхъэхэр къэгъэлъэгъогъэнхэр ары. ЦIыфхэм ар зэрэзэхэтыр лъэшэу ашIогъэшIэгъон. Адыгэ лъэпкъ орэдымрэ къашъомрэ типрограммэ зэрэзэдыхэтхэр лъэшэу агу рихьыгъ.
— ПроектыкIэ горэ шъогъэхьазыра?
— Мэлылъфэгъум и 19 — 25-м Рос­концертым дэтшIыгъэ зэзэгъыныгъэмкIэ Урысыем ыкIи Кавказым якъалэхэм концертхэр къащыттыщтых.
Анахь проектышхоу мы уахътэм тыз­дэлажьэрэр «Къоджэ орэдхэр» зыфиIорэр ары. Мэкъэмэ Iэмэ-псымэхэмкIэ тиоркестрэ зедгъэушъомбгъунэу АР-м культурэмкIэ и Министерствэ зыкъытфигъэзагъ. Къэбарым лъэшэу тигъэгу­шIуагъ, ар зэрэдгъэцэкIэщтым непэ теусэ.
— ШъуимэфэкI фэгъэхьыгъэ концертэу «Сила песни, энергия танца» зыфиIорэр сыд фэдэщта? Ащ еплъыщтхэм сыда кIэу къяжэрэр?
— ШъошакIэм илъэу къэдгъэхьазэрыгъэ къэгъэлъэгъоныр гъэшIэгъоныщт.
Орэдым къашъор игъусэу къэшIыгъохэр къэдгъэлъэгъощтых. ОрэдыIохэм адиштэу лъэпкъ къашъохэр ансамблэм къышIыщтых. Искусствэр зышIогъэшIэгъонхэр пчыхьэзэхахьэм еплъынхэу къетэгъэблагъэх.
Лъэпшъыкъо Фатим.
Сурэтхэр: «Ислъамыем ихъарзынэщ».