Джырэ мафэхэм Адыгеим ищыкIэгъэ IофышIэхэр ежь-ежьырэу апшъэрэ еджэпIитIумэ — Адыгэ къэралыгъо университетым ыкIи Мыекъопэ къэралыгъо технологическэ университетым сэнэхьат зэ-
фэшъхьафхэмкIэ ащагъэхьазырых. Адыгеим щыпсэурэ ныбжьыкIэхэм ямызакъоу, нэмыкI республикэхэм ыкIи къэралыгъохэм къары­кIыгъэхэри джы ахэм бэу ащеджэх.

Непэ тинэплъэгъу зыфэгъэзагъэхэр университетым адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ ифакультет къычIитIупщыхэрэр ары. Лъэпкъ факультетыр 1990-рэ илъэсым къызэIуахыгъ, 2000-рэ илъэсым щегъэжьагъэу ащ ыцIэ зэблахъуи, адыгэ фило­логиемрэ культурэмрэкIэ факультет хъугъэ.
Мы мафэхэм «Адыгэ ма­къэм» ихьакIагъ филологие шIэ­ныгъэхэмкIэ кандидатэу, мы факультетыр 1998-рэ илъэсым къэзыухи, ащ къыщегъэжьагъэу Iоф щызышIэу, игъорыгъоу ишIэныгъи, иамали ахэзыгъэхъуа­гъэу, 2012 — 2016-рэ илъэсхэм факультетым идекан игодзэ Iэ­натIэр зыгъэцэкIагъэу, илъэситIу хъугъэу факультетым иде­канэу Ахъмэт Джульеттэ.
— Факультетым изэхэтыкIэ ыкIи сэнэхьатэу щызэрагъэгъотыхэрэр тшIэмэ тшIоигъуагъ.
— Адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ факультетыр илъэс 20-м шIокIыгъэу мэлажьэ. Ар отделениитIоу гощыгъэ: апэрэр — адыгабзэр, литературэр ыкIи урысыбзэр зыщызэрагъашIэхэ­рэр. Мыщ бакалавриатыр хэт, илъэси 5-рэ щеджэх. ЯтIонэрэр — литературнэ творчествэм икъутам, зэдзэкIакIохэр ыкIи литературэ Iофхэм, творчествэм щафагъасэх.
Тифакультет кафедрищмэ Iоф щашIэ: Адыгэ филологиемкIэ кафедрэр, тарихъымрэ адыгэ культурэмрэкIэ, урысыбзэмкIэ.

— Студентэу тхьапша шъуиIэр, лъэпкъымкIэ ахэр хэтха?
— Мы илъэсымкIэ студент нэбгыри 150-рэ тиIэр (фило­логхэр — 89-рэ, литературнэ творчествэмкIэ — 61-рэ), ахэм ащыщэу нэбгырэ 25-р урысых.
— 2023 — 2024-рэ илъэс­хэм чIэшъутIупщыгъэ­хэм сыда къяпIолIэн плъэкIыщтыр?
— 2023-рэ илъэсым нэбгырэ 22-рэ къычIэттIупщыгъ: 19-р — филологых; 3-р — литераторых; мыхэм ащыщэу нэбгырэ 11-м ясэнэхьаткIэ Iоф ашIэ. 2024-рэ илъэсымкIэ къычIэттIупщыгъэр нэбгырэ 15, ахэм ащыщэу сэнэхьатымкIэ Iоф зышIэрэр нэбгыри 7. — Мы илъэсым студент 35-рэ къэттIупщыщт.
— Джульетта, ыпкIэ хэлъэу еджэхэрэр шъуиIэха, сыд фэдиза ахэм атырэр?
— Сэнэхьатэу «Литературнэ творчествэр» зыфиIорэмкIэ сомэ мин 226511-рэ аты. БакалавриатымкIэ сомэ мини 113408-рэ, ау тэ тистудентхэм янахьыбэр ежь-ежьырэу еджэх, загъэулэужьы.
— ШIэныгъэ бгъотыным пае кIэлэегъэджэ дэгъухэр уиIэнхэ фае, шъуифакультеткIэ тхьапша кIэлэегъаджэу шъуиIэр, ахэр хэтха, шъу­фекъуха?
— Адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ факультетым кIэлэ­егъэджэ 20 фэдиз щэлажьэ, ахэр зипредмет дэгъоу зышIэрэх ыкIи егъэджэкIо дэгъух, нэбгыритIур докторых, адрэхэр кандидатых.
Унэрэкъо Рае филологие шIэныгъэхэмкIэ доктор, Бэгъы­рэкъо Хьазрэти филологие шIэ­ныгъэхэмкIэ доктор. Нахьыбэр филологие шIэныгъэхэмкIэ кандидатых, ахэр: Хьамырзэкъо Нуриет, Хъуажъ Нуриет, Шъхьэлэхъо Рим, Блыпэшъэо Мир, Бгъошэ Зар, Хэшх Файзэт, Цэй Бэла, АкIэгъу Бэла, Шэуджэн Элла, Ламыкъо Бэла, Пщыжъ Асиет, Хьакъунэ Эльза, Ахъмэт Джульеттэ ыкIи ныбжьыкIэхэмкIэ Унэрэкъо Щамсэтрэ Тхьаркъохъо Нэф­сэтрэ.
Цэй Заремэ, КIубэ Нарт — тарихъ шIэныгъэхэмкIэ кандидатых, яIоф егугъух.
— 2025-рэ илъэсым сыда кIэу шъуиIофшIэн къы­хэ­хьагъэр?
— Сэри ащ игугъу къэсшIын симурадыгъ. Мы илъэсым лъэныкъуищкIэ — адыгабзэмкIэ нэбгырэ 15, литературэмкIэ — 10, журналистикэмкIэ нэбгыри 10 дгъэхьазырыщт.
— Зыфеджэхэрэ сэнэ­хьатыр икъоу къаIэкIэ­хьанымкIэ сыд шIыкIэха анахь жъугъэфедэ­хэрэр?
— Щысэ дэгъухэр къафэтэхьых, сыхьат пэпчъ ащ та­къикъи 5 — 6-р етэгъэхьы, етIанэ жэбзэ дахэ зыIулъхэу, бзэр, литературэр ыкIи лите­ратурнэ творчествэр зикIасэхэр тадэжь къетэгъэблагъэх, ахэм зэIукIэгъухэр, зэдэгущыIэгъухэр адытеIэх, ащ изакъоп, ахэм ащыщхэр тиегъэджэн сыхьатхэм къахэлажьэх.
Джащ фэд, бзэр, литературэр, культурэр пытэу зыщызэпхыгъэ хъурэ театрэ постановкэхэм, концерт зэфэшъхьафхэу, адыгабзэр, адыгэ орэдыр зыщыIухэрэм ятэгъэплъых. Ахэм зэкIэми ежьхэм зыкъызэIуахынымкIи яшIуагъэ къэкIо.
— Наукэм студентхэр сыдэущтэу хашъущэ­хэра?
— Апэрэ илъэсныкъо еджэгъум студент пэпчъ иамал ыкIи ыгукIэ нахь зыгъэгумэкIэу ыштэрэр къэлъагъо. Джащыгъум хэти илъэкI къыдалъытэзэ, шIэныгъэлэжь-кIэлэегъаджэхэм яубытылIагъэхэу, цIыкIу-цIыкIоу Iоф ашIэу рагъажьэ. НаукэмкIэ гъэзагъэу Iофышхо ашIэ Унэ­рэкъо Рае, Хьамырзэкъо Ну­риет, Хъуажъ Нуриет, Цэй За­ремэ, нэмыкIхэми узлъащэн ыкIи зыкъыуагъэгъотын афызэшIокIы. Тифакультет щеджа­гъэхэу хъупхъагъэхэм ащыщых джы гуманитар ушэтынхэмкIэ Адыгэ республикэ институтэу Т. КIэращэм ыцIэ зыхьырэм инаучнэ IофышIэхэу (фольклор ыкIи литературэ отделхэм) ащыIэх Нэгъырэкъо Казбек ыкIи Сихъу СултIан. Ахэр купкI зи­Iэхэу тэлъытэ.
— Тхьауегъэпсэу, Джульет­та, тызэрэб­гъэгъозагъэмкIэ, шъуифакультет гъэхъэгъэ инхэр ышIынхэу, шъуиныбжьыкIэхэр адыгэ ­лъэпкъым хьалэлэу фэлэжьэнхэу тышъуфэ­лъаIо.
Мамырыкъо Нуриет.