Мы дунейм IэщIагъэ куэд тетщ, дэтхэнэми гъащIэм ущыхуэныкъуэщ. Ауэ цIыху къэс езым къыхихыжын хуейщ гукъыдэж зыхуиIэ, гурэ псэкIэ къыхиха лэжьыгъэр.

Мыжей Маргаритэ курыт еджапIэр фIы дыдэу къиухыу щIэныгъэ гъуэгур хишын щыхъум, куэдрэ гупсысакъым. Инжыджышхуэ жылагъуэм щыпсэу, къуа­жэдэс сабийхэм щIэныгъэрэ гъэсэныгъэ нэсрэ яхэлъу къэтэджыным хэлъхьэныгъэшхуэ хуэзыщIа Бэчхэ Германбийрэ Светланэрэ я унагъуэ дахэм къихъухьа пщащэр зэрысабийрэ зыщIэхъуэпса IэщIагъэм Къэрэшей-Черкес къэрал университетым щыхуеджащ. Абы лъандэрэ илъэс 30 мэхъури, зыщалъхуа къуажэм дэт, Дер Станислав и цIэр зезыхьэ курыт еджапIэм щолажьэ. Ар щIэблэм щIэныгъэ ябгъэдэлъхьэным, анэдэлъхубзэм пщIэ хуащIу, абы и къулеи­гъэр цIыкIухэм зыхащIэным зи къарури зэманри щхьэузыхь хуэзыщI егъэджакIуэ нэхъусащ.
— Бзэр — лъэпкъымкIэ мыхьэнэрэ пщIэшхуэрэ зиIэщ. Абы къыхэкIыу, сабийхэмрэ къыхэсха IэщIагъэмрэ яхузиIэ фIылъагъуныгъэр къэзгъэсэбэпкIэрэ, анэдэлъхубзэр хъумэным си гъащIэ Iуэхур тезухуащ. ЖысIэнщи, апхуэдэ гукъыдэжыр къызэзытар си адэ-анэращ, адыгэбзэмкIэ сезыгъэджа Псэунхэ Мариещ. Си адэшхуэри, си адэ-анэри егъэджакIуэу щытащ. Абыхэм я лъэу­жьым сэ пысщащ, — дыхегъэгъуазэ Маргаритэ.
Гудзакъэ зиIэ, и лэжьыгъэм и пIалъэр фIыуэ зыщIэ, и IэщIагъэм къыхуи­гъэщIащ зыхужаIэм хуэдэщ Маргаритэ. Абы и лэжьэкIэр зылъэгъуам жиIэфынущ Iуэху зехьэкIэ дахэ, щIэныгъэшхуэ зэ­рыбгъэдэлъыр, сыт щыгъуи Iуэхур щIэ гуэркIэ игъэнщIыну зэрыхущIэкъур. ЦIыхум езым бгъэдэлъымкIэщ къызэ­рыбдэгуэшэфынур. Абы щыгъуэми и псэм щыщ Iыхьэ нэгъуэщIым лъызы­гъэсыфыр и гупсысэр лъагэу, и зэхэщIыкIыр куууэ, и псэр къулейуэ къэгъуэ­гурыкIуэращ. Апхуэдэ цIыхуу къалъытэу гупым яхэтщ Маргаритэ.
Ар егъэджакIуэ гумызагъэу зэрыщытыр лэжьэн зэрыщIидзэу наIуэ хъуащ. И щIэныгъэм хигъахъуэм, и зэхэщIыкIым зиубгъуурэ, ар хъуащ зэманыщIэм къе­зэгъ гъэсэкIэм, егъэджэкIэм хуэIэзэ лэжьакIуэ. Адыгэбзэмрэ анэдэлъхубзэм­рэкIэ езыгъаджэ бзылъхугъэм и ехъу­лIэныгъэхэм хигъахъуэу, цIыкIухэмрэ и лэжьэгъухэмрэ пщIэ къыхуащIу, куэдым я дежкIэ щапхъэу къокIуэкI. И дерсхэр зэманым декIуу, купщIафIэу, гъэсэныгъэ, щэнхабзэ мыхьэнэ куу хэлъу къызэрегъэпэщ, Iэмал зэхуэмыдэхэр зэрихьэурэ сабийхэр зыхуригъаджэм дрегъэхьэх.
— Си дерсхэр сабийхэм яфIэгъэщIэгъуэну, яфIэтыншу зэрезгъэкIуэкIыным сыхущIокъу. Абы папщIэ зэманым декIу технологиер къызогъэсэбэп. Апхуэдэ бгъэдыхьэкIэхэмрэ классщIыб лэжьыгъэ­хэмрэ сабийхэр адыгэбзэр джыным нэхъ къыхуегъэуш. Сыт щыгъуи си гум илъщ анэдэлъхубзэр пIурылъмэ, бгъэлъапIэмэ, лъэпкъри зэрыпсэунур, зэрымыкIуэдыжынур, щIэблэр лъэпкъыпсэу гъэсэным мыхьэнэшхуэ иIэу зэрыщытыр. А псалъэ­хэр си тегъэщIапIэу щIэблэм я пащхьэ соувэ, — жеIэ егъэджакIуэм.
Маргаритэ и дерсхэр купщIафIэу, гукъинэжу зэрыщытым и щыхьэтщ абы и еджакIуэхэр щIыналъэ, хэгъуэгу зэхьэзэхуэхэм, конференцхэм, олимпиадэхэм, зэпеуэхэм зэрыхэлэжьыхьыр, фIыуэ зыкъызэрыщагъэлъагъуэр. Апхуэдэу ахэр хэтащ адыгэбзэмкIэ олимпиадэхэм, «Джэгурэш» КВН-м, адыгэбзэкIэ сочиненэ тхынымкIэ «Ди нэхъыжьхэм я бзэкIэ» («Язык предков») къэралыбэ зэпеуэм, «ЩыIащ зауэ…» еджапIэ къэ­хутэныгъэ проектхэм я къэралыбэ зэхьэзэхуэм, «ТекIуэныгъэм и бзэр» Кавказым щыпсэу лъэпкъхэм я бзэмкIэ усэ къеджэнымкIэ зэпеуэм, нэгъуэщIхэми икIи увыпIэ зэхуэмыдэхэр къахьащ, призер хъуахэщ. КлассщIыб лэжьыгъэми гулъытэ лей хуэзыщIхэм ящыщщ мы егъэджакIуэр.
И гъэсэн цIыкIухэм яхуэдэу, Маргарити и IэщIагъэмкIэ, и лэжьыгъэмкIэ иIэ лъэкIыныгъэхэмрэ бгъэдэлъ зэфIэкI­хэмрэ къыщигъэлъагъуэу зэпеуэ, зэхыхьэ зэхуэмыдэхэм холэжьыхь. Апхуэдэхэм ящыщ зыуэ, 2024 гъэм «Адыгэбзэмрэ анэдэлъхубзэмрэкIэ егъэджакIуэ нэ­хъыфI» Урысейпсо зэпеуэм зыкъыщигъэлъэгъуащ икIи муниципальнэ Iыхьэм щытекIуэри, хэгъуэгу зэхьэзэхуэм етIуа­нэ щыхъуащ.
КъинэмыщIауэ, илъэс зэхуэмыдэхэм екIуэкIа, «Воспитать человека» зи фIэщыгъэцIэ педагогическэ лэжьакIуэхэм я Урысейпсо зэпеуэм и хэгъуэгу Iыхьэми бжьыпэр щиубыдащ, «За нравственный подвиг учителя», «С песней по жизни» фестиваль-зэпеуэм, лъэпкъ хабзэхэмрэ унагъуэ щIэинхэмрэ яхьэлIауэ методикэ зэхэгъэувэныгъэмкIэ педагогхэм я Урысейпсо зэпеуэхэм я призер хъуащ.
Маргаритэ еджапIэм зэрыщылэжьа илъэс 30-м къриубыдэу классищ къыщIи­гъэкIащ. Нобэ абы и пащхьэ къи­тIыс­хьэжахэщ и гъэсэнхэу щытахэм я бынхэр.
ЕгъэджакIуэм и ехъулIэныгъэшхуэу къелъытэ 2022 гъэм ХьэтIохъущокъуэ Къазий и цIэкIэ щыIэ адыгэбзэмкIэ егъэджакIуэхэм я хэгъуэгу ассоциацэм иригъэкIуэкI «ЕджапIэ къэс этнокласс» проектым ипкъ иту, этнографическэ класс къызэрызэIуихар. Нобэ ар абыхэм я класс унафэщIщ. Проектыр хуэунэтIащ адыгэбзэр цIыкIухэм куууэ ягъэджыным, лъэпкъым и щэнхабзэ щIэинхэр хъумэным. А махуэ дыдэм Ищхъэрэ Кавказым щыцIэрыIуэ еджагъэшхуэ, филолог, фольклорист, черкес мифологием и къэ­хутакIуэ, тхакIуэ Мыжей Михаил
Ис­мэхьил и къуэм и цIэр зезыхьэ адыгэ­бзэмрэ анэдэлъхубзэмрэкIэ пэшри къы­зэIуахауэ щытащ.
Сыт хуэдэ къалэн цIыхум и пщэ къы­дэмыхуэми, къызыхэкIа лъэпкъым и пащхьэ щиIэ хьэкъыр зэи щыгъупщэ хъунукъым. Адыгэ унагъуэр щызыгъэIэ псэкупсэ щIэблэм лъэпкъыбзэмрэ щэнхабзэмрэ щыгъуазэу къыдэгъэкIуэтеин хуейщ. Зыгъаси, хасэм кIуэ, щIыжаIэр аращи, цIыхур зыщыщ лъэпкъым и щыIэкIэм хэту къэгъэтэджыпхъэщ. Адыгэ­бзэмрэ литературэмкIэ я къалэн хуэдэу хъуа а Iуэхур Маргаритэ зэи зыщхьэщихкъым, адыгагъэр зэрахэлъын, лъэпкъым хуэфащэу зэрыщытын хуейр зэи щIалэгъуалэм я щхьэ ирихкъым. Ар зэфIэкIышхуэщ, гулъытэ лей зыхуэщIыпхъэщи, абы щхьэкIэ фIыщIэшхуэ хуэфащэщ.
Маргаритэ зэрыегъэджакIуэм къинэмыщIауэ, къызэгъэпэщакIуэ нэсщ. Ар илъэсиблкIэ еджапIэм и методисту лэжьати, а илъэсхэм наIуэ хъуащ абы адыгэбзэм, лъэпкъ щэнхабзэм, Адыгэ Хабзэм яхуиIэ фIылъагъуныгъэр. А илъэсхэм бзылъхугъэ гуакIуэм гулъытэ хэха хуищIащ ныбжьыщIэхэр хэкупсэ — лъэпкъыпсэу къэгъэхъуным.
Мыжейм гуащIэшхуэ зытригъэкIуадэ егъэджэныгъэ Iуэхур гулъытэншэ зэрымыхъуар къегъэлъагъуэ Къэрэшей-Черкесым и ЦIыхубэ ЗэIущIэм (Парламентым), республикэм егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмрэкIэ и Министерствэм я щIыхь тхылъхэр къызэрыхуагъэфэщам.
Жылагъуэ гъащIэми щыжыджэрщ ар. «Адыгэ Хасэ-Черкесский Парламент» жылагъуэ зэгухьэныгъэм хэтщ, респуб­ликэм и ветеранхэм я зэгухьэныгъэхэм хэлъхьэныгъэ хуещI. Муниципальнэ, хэгъуэгу, федеральнэ, лъэпкъыбэ программэхэмрэ проектхэмрэ зэхэгъэувэным холэжьыхь. Социальнэ зэпыщIэныгъэхэм «Дыгъэ бын» напэкIуэцI адыгэ­бзэкIэ щиIэщ. Усэ тхынми зрепщыт. Абы и Iэдакъэм къыщIэкIащ «Си къуажэ Инжыджышхуэ» усэр.
И дуней тетыкIэкIи, цIыху хэтыкIэкIи, и лэжьыгъэкIи зэкIужу псэу Маргаритэ ехъулIэныгъэрэ гукъыдэжрэ иIэну ди гуапэщ.
ЕЗАУЭ Маринэ.