ШIушIэ хыорым ышъхьагъ
«Сэ сипшъэрылъ шъхьаIэр сабыир зэхэсшIыкIыныр, ищынагъохэмрэ игумэкIыгъохэмрэ апэшIуекIонымкIэ сыдэIэпыIэныр, тыкъэзыуцухьэрэ дунаир дэгъукIэ ыштэным тезгъэгушIухьаныр ары», — къыкIегъэтхъы мэхьанэшхо зэратырэ зэнэкъокъоу «Пшызэ ипедагог-психолог–2025-рэ» зыфиIорэм илауреатэу ТIэшъу Фатимэ.
Уегупшысэмэ, зэкIэри псынкIэм фэд: мафэр зэребгъэжьагъэу кIощтэу къыпщэхъу. Пчэдыжь къэс, хабзэ зэрэхъугъэу, поселкэу ПсышIуапэ дэт гурыт еджапIэу N 75-м щыжъот, гушIогъо такъикъхэмкIэ мафэр рагъажьэ. ЕтIани, ащ зэкIэхэри къыхэлажьэх — кIэлэегъаджэхэри, кIэлэеджакIохэри, ны-тыхэри, Iо хэмылъэу, хьакIэхэри.
— КъызэрыкIо Iоф зи тиIэп, зэкIэмэ мэхьанэ ятэты, — къеIуатэ ТIэшъу Фатимэ. Ар ПсышIопэ районым ит поселкэу Шъхьафитым къыщыхъугъ, Хьаджыкъо дэт гурыт еджапIэу N 94-р къыухыгъ. — КIэлэегъаджэхэм, анахьэу психологхэм, пшъэрылъ хьылъэ яI, сыда пIомэ сабый пэпчъ — хэушъхьафыкIыгъ. Шъхьадж иIэкIоцI дунае, ишэн, зэсэгъэ шIыкIэхэр шъхьафых, ахэр зэкIэ къыдэплъытэхэзэ, пшъэдэкIыжьэу Iофым пылъыр зэхапшIэзэ уадэлэжьэн фае.
КIэлэегъаджэхэм Iофым пымылъ зи ахэтырэп, ау ТIэшъум фэдэхэу психологием хэшIыкIышхо фызиIэхэр зырызых. КIэлэцIыкIухэм ягумэкIыгъохэр къыхэбгъэщынхэр зы лъэныкъу, ащ ушъхьагъоу фэхъугъэр бгъэунэфынышъ, уедэIушъуныр ыкIи зэхэпхышъуныр, зэутэлIэгъэ Iофыр гууз фэмыхъузэ идэгъэзыжьын удэлэжьэныр — ащ IэпэIэсэныгъэшхо зыхэлъ IофышI ищыкIагъэр. Фатимэ Заидэ ыпхъум а пстэури къыдилъытэзэ исэнэхьат къыхихыгъэу рэлажьэ. А сэнэхьатыр зэрэгъэшIэгъоныр, кIэлэцIыкIумэ уишIуагъэ ябгъэкIыным фэшI Iофым шIыкIэу пылъыр зэрэгъунэнчъыр IэпэIасэм игущыIэхэм къащыхегъэщы. Къалэу Шъачэ дэт медучилищыр къызэеухым ыуж Шъачэ къэралыгъо университетым кIэлэегъэджэ сэнэхьатыр ТIэшъум щызэригъэгъотыжьыгъ.

— Сэ кIэлэегъэджэ лIэуж ныбжьыкIэм сыщыщ, — къеIуатэ Фатимэ. — Сшэу Шъхьабэ Заур я 75-рэ гурыт еджапIэм Iоф щешIэ, тарихъымрэ обществознаниемрэ арегъэхьы, муниципальнэ зэнэкъокъоу «Анахь дэгъум идэгъужьыр» зыфиIорэм щытекIуагъ. Сшыпхъоу Кобл Заринэ ТIуапсэ дэт гурыт еджапIэу N 5-м иублэпIэ классхэм якIэлэегъадж. Тэ тшIэзэ ащ фэдэ гъогу къыхэтхыгъ, ащ пае зыкIи тыкIэгъожьыгъэп. Тэгугъэ тикIалэхэри тилъэуж къырыкIонхэу.
Советскэ Союзым и ЛIыхъужъэу Малышев Алексей Петр ыкъом ыцIэ зыхьырэ гъэсэныгъэ учреждением илъэс 17 хъугъэ Фатимэ зыщылажьэрэр. А уахътэм къыкIоцI ащ кIэлэегъэджэ-психолог къызэрыкIоу IофшIэныр ригъажьи Краснодар краим испециалист анахь дэгъухэм ащыщ хъугъэ. ТIэшъу Фатимэ методикэу, шIыкIэ-амалэу IофшIэным щигъэфедэхэрэр апэ къалэм къыщыхагъэщыгъэх, Шъачэ икIэлэегъэджэ-психолог анахь дэгъоу къыхахыгъэу ар Краснодар кIуагъэ, ащ ыуж — шъолъырым. Гъэхъагъэ пшIыныр IэшIэхэп, псынкIэуи къыбдэхъурэп, ащ унэсыфэ пэрыохъубэ зэпыпчын фаеу мэхъу.
— ЦIыфмэ зэраIоу, Тхьэм лъэныкъуищ икIасэр, — щхызэ къеIуатэ Фатимэ, гъэтхапэм и 8-м ехъулIэу икIэлэеджакIохэм къыратыгъэ къэгъэгъэ Iарамхэр зэригъафэхэзэ. — 2013 — 2024-рэ илъэсхэм — краим ирайонхэм ыкIи икъалэхэм якIэлэегъэджэ IэпэIасэхэр зыхэлэжьэгъэхэ зэнэкъокъухэм защысыушэтыгъ, джырэкIэ зэхащагъэм лауреат сыщыхъугъ. УиIэпэIэсэныгъэ хэзыгъэхъорэ еджапIэу сэ ар сэлъытэ, уасэ зыфэошIыжьы, практическэ IофшIэнхэм, гукъэкIхэм, авторскэ егъэжьапIэхэм зэфэхьысыжь афыуегъэшIы, уиIофшIэгъухэм яшIыкIэхэми уащегъэгъуазэ.
ЛъэныкъуитIум — «педагог-психолог» ыкIи «педагог-психолог ныбжьыкIэр» зыфиIохэрэм кIэлэегъэджэ 53-мэ текIоныгъэ къащыдахы ашIоигъуагъ. Гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ краим и Министерствэ, Урысыем и Профсоюзхэм яшъолъыр организацие, гъэсэныгъэм хэхъоныгъэ егъэшIыгъэнымкIэ краим и Институт зэнэкъокъур зэхащагъ, ащ иапэрэ едзыгъо заочнэ шIыкIэм тетэу аублэгъагъ. IофшIагъэхэу апэрэм щыпхырыкIыгъэхэм авторскэ мастер-классхэр зэхащэнхэу щытыгъ, ащ фэдэ Iофтхьабзэхэр ТIэшъу Фатими ригъэкIокIыгъэх.
— КIэлэегъэджэ психологым иIофшIэн кIэлэцIыкIу закъохэр арэп зыфытегъэпсыхьагъэр, арэу бэмэ къащэхъуми, — къыкIегъэтхъы ащ. — КIэлэеджакIомэ узэрадэлажьэрэм фэшъхьафэу, бгъэрэхьатыщтхэми, зэпэуцу Iофыгъо хьылъэр «бгъэушъэбыжьыщтми», ны-тыхэр къыхэдгъэлажьэхэу мэхъу. Джащ фэдэу психологическэ IэпыIэгъур кIэлэегъаджэхэми ящыкIагъэу загъорэ къыхэкIы. Мафэ къэс агъэцэкIэрэ Iофым гуузэу ыкIи гумэкIыгъоу къыкIэлъыкIорэр гъунэнчъ, къиныгъоу зэуалIэхэрэр психологым атырихын елъэкIы. А темэр нахь куоу зэгъэшIэгъэн фаеу сэлъытэ.
— Фатимэ Заидэ ыпхъур илъэс пчъагъэхэм ыгу етыгъэу, творческэ амалхэр къызфигъэфедэзэ, IэпэIэсэныгъэшхо хэлъэу иIоф егъэцакIэ, кIэлэцIыкIухэм дахэу ахэт, — къыхегъэщы къалэу Шъачэ иадминистрацие гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ игъэIорышIапIэ ишъолъыр отделэу ПсышIуапэ дэтым ипащэу Анастасия Гнусаревам. — Ар кIэлэеджакIохэми, ны-тыхэми, кIэлэегъэджэ купми яIэпыIэгъушIу хъугъэ, къиныгъохэр зэпичыхэзэ, кIэлэеджакIохэм хэхъоныгъэхэр арегъэшIых. Зэнэкъокъоу краим зэхищагъэм лауреатыцIэу къыщыфагъэшъошагъэр къылэжьыгъэ шъыпкъ, мафэ къэс щытхъу пылъэу Iофэу ышIэрэм ар къыкIэкIуагъ. ТIэшъу Фатимэ иIофшIэгъухэмкIэ, гъэсэныгъэм илъэгапIэхэм анэсы зышIоигъохэмкIэ щысэтехыпI.
Ныбэ Анзор.
Сурэтхэр: ТIэшъу Фатимэ ихъарзынэщ.