Культурэм иунэхэр цIыф кIуапIэ шIыгъэнхэр къэралыгъом пшъэ­рылъ шъхьаIэу зыфи­гъэу­цужьырэмэ ащыщ. Ахэр ащ фэдэ хъунхэми игъэкIотыгъэу дэлажьэ. Лъэпкъ проектэу «Культурэр» ащкIэ зы амалэу къызфегъэфедэ.

Проектым Iоф зишIэрэ илъэ­ситфым къыкIоцI, 2019-м къыщегъэжьагъэу, культурэм и Унэ 50 Адыгеим щагъэцэкIэжьыгъ. Пчъагъэм щыщ Лъэустэнхьаблэ дэтыр. 2022-м ащ гъэкIэ­жьын Iофтхьабзэхэр щыкIуагъэх. Унашъхьэр, шъхьангъупчъэхэр, ыкIоцI, псэуалъэу чIэтхэр — пстэури зэблахъугъэх. Хъоо-­пщаоу, Iэрыфэгъоу, ящыкIагъэр зэрагъотылIэжьэу Iутхэр джы мэлажьэх, цIыфхэми зыщагъэ­псэфы.
— Культурэм и Унэ илъэс 50 ыныбжь. Краснодар псыIыгъыпIэр ашIы зэхъум, комсомольскэ Iоф иныгъэти, Урысыем ишъолъыр зэфэшъхьафхэм къаращыхэти ащ ишIын бэ хагъэлажьэщтыгъэр. Ащ дэжьыр ары культурэм и Унэ загъэуцугъагъэр. Iоф зашIахэкIэ зы­щагъэпсэфыщтыгъ, Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр афызэхащэ­щтыгъ. Джащ къыщегъэжьагъэу зыкIи агъэцэкIэжьыгъагъэп. Арышъ, изэтегъэпсыхьажьын тыфэныкъо дэдагъ, — еIо Лъэу­стэнхьаблэ культурэм и Унэу дэтым ипащэу ЦIыкIу Нэфсэт.

Непэ культурэм иунэ кружок 17 щэлажьэ. Ахэр инхэм ыкIи цIыкIухэм апай: орэд къаIо, къэшъох, къэгъэлъэгъонхэр агъэу­цух. ПстэумкIи нэбгырэ 260-рэ къызэлъаубыты. Лъэустэнхьаблэ икультурнэ щыIэныгъэ ахэр ылъапсэх, сыд фэдэрэ Iофтхьабзи чанэу хэлажьэх.
— Культурэм и Унэ кIоцI щы­редгъэкIокIырэмэ афэшъхьа­фэу, Iофтхьэбзабэ урамхэм ащы­зэхэтэщэ. Сэкъатныгъэ зиIэхэм, сабыибэ зыпIурэ унагъохэм адэжь теблагъэ. Къэлэ псэупIэм ипащи, тичIыпIэ хэбзэихъухьэхэри дэгъоу IэпыIэгъу ащкIэ къытфэхъух. ЦIыфхэми ягуапэ мэхъу. ТырящыкIагъэу, тиIофшIэн агу рихьэу зэхэтэшIэ. Тэри ар тигуап, — еIо тигущыIэгъу.
ЦIыкIу Нэфсэт культурэм и Унэ зыщылажьэрэр 1973-м къыщегъэжьагъ. КIэлэегъэджэ институтыр Мыекъуапэ къыщиу­хыгъэу IофшIэн гъогур методистэу щиублэгъагъ.

— Сэ сыкъызыIохьэм мыщ ипэщагъэр зыгъэпсэфыгъом щыIэгъэ полковникэу Вологодскэр ары. Ыдэжь сычIэхьагъэу «Сыда пцIэр?» ыIуагъ. Ар сэ къысфэIощтэп ыIуи зэрысигъэ­дзэкIыгъ ыкIи «Светочка сызэрэоджэщтыр» ыIуи, IофышIэ сиштэгъагъ. КIэлэцIыкIухэм адэ­лэжьэгъэнымкIэ методистэу сигъэнэфэгъагъ.
АМ: КIэлэегъэджэ ­сэнэхьатым узэрэрымылэжьагъэм уфыкIэ­гъожьырэба?
— Хьау. Арэу щытми, ахэр ары Iоф зыдатшIэрэр, — еIо Нэфсэт.
ЦIыкIу Нэфсэт илъэс 20-м къехъугъэу Лъэустэнхьаблэ культурэм и Унэу дэтым ипащ. 2011-рэ илъэсым IэнатIэм Iу­хьэгъагъ. А уахътэм къыкIоцI чанэу зыкъыгъэлъэгъуагъ. ЦIыф­хэм яшIулъэгъуныгъи къылэ­жьыгъ. Непэ ар Лъэустэнхьэблэ къэлэ псэупIэм ицIыф гъэ­шIуагъ. Мыпшъыжьэу кIэ горэ хилъхьаным пылъ, ежьыми бэмэ защегъэгъуазэ. Творческэ IофышIэ нэбгырибгъоу къыдэлажьэрэми ащкIэ къыдырагъаштэ. Ахэм джыри зы ахигъахъо шIоигъу. Адыгэ лъэпкъ къашъохэмкIэ кIэлэцIыкIу купэу «Нарт» зыфиIоу зэхащагъэм хореограф ищыкIагъ.
— КIэлэцIыкIухэм шъуашэхэри афэтшIыгъах. Джахэм Iоф адэзышIэн джырэкIэ тылъэхъу. Тыщэгугъы ныбжьыкIэ горэ къытфэкIонэу. «Культурэм икъо­джэ IофышI» зыфиIорэ программэм иамал ащкIэ къызфэдгъэфедэ тшIоигъу. НыбжьыкIэу, шIогъэшIэгъонэу, фаблэу къытфыкъокIыгъагъэмэ дэгъугъэ, — еIо тигущыIэгъу.
Сыд фэдэрэ псэупIи фэдэу Лъэустэнхьабли культурэм и Унэ хэмылажьэу зы Iофтхьабзэ щырекIокIырэп. Чанэу зыдэлажьэхрэм ащыщ гурыт еджапIэр. Зэзэгъыныгъэ зэдашIы­гъэу патриотическэ Iофтхьабзэхэр рагъэкIокIых. НыбжьыкIэхэр хэ­купсэхэу пIугъэнхэм мэхьанэшхо раты. Хэгъэгум иухъумакIо и Илъэсэу кIорэм, Хэгъэгу зэошхом ТекIоныгъэ къызщыдахыгъэм ия 80-рэ илъэс ихэгъэунэфыкIын къадыхэлъыта­гъэу ахэр жъугъэу зэхащэх. Илъэс мэшIуаехэм афэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъонхэр культурэм и Унэ чIэхьапIэ щыгъэпсыгъэх.
Анцокъо Ирин.
Сурэтхэр авторым иех.