КIэлэцIыкIухэм япсауныгъэ икъэухъумэн, цIыфхэр агъапцIэзэ банкхэм чIыфэхэр къаIязыгъэхыхэрэм апэшIуекIогъэным, ны мылъкум, кIэлэегъаджэхэм, нэмыкIхэм афэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэхэм гъатхэм иапэрэ мазэ кIуачIэ яIэ хъугъэ.

КIэлэцIыкIухэм аращэн фитыжьыхэп

Спирт зыхэмытэу, ау зыгъэчэфыхэрэ шъонхэр, «энергетиккIэ» заджэхэрэри ахэтхэу, зыныбжь имыкъугъэхэм аращэн фимытыжьхэу къызщиIорэ хэбзэгъэуцугъэр кIуачIэ зиIэ хъугъэхэм ащыщ. НахьыпэкIэ мыщ фэдэ закон зиIагъэр шъолъыр заул ныIэп, джы шIокI имыIэу зэкIэми агъэцэкIэн фае.
Джащ фэдэу газ зыхэт товарэу щынагъо къэзытыхэрэр, гущыIэм пае, зажигалкэхэм арагъахъохэрэр, кIэлэцIыкIухэм аращэнхэ фитыжьхэп. Сыда пIомэ, ахэр «токсикоманием» щагъэфедэх.
Ны мылъкур

ЦIыфхэм ямылъку халъхьэзэ подрядчикхэм арагъэ­шIырэ унэхэм «эскроу счет» зыфаIоу банкхэм къащызэIуахыхэрэр агъэфедэнхэм фэгъэхьыгъэ законыр зыщыIэр тIэкIу шIагъэ. Ар подрядчик гъэпцIакIохэм цIыфхэр ащыухъумэгъэнхэм ылъэныкъокIэ зы шIыкI. Унэе псэупIэхэр, «чIылъэ ун» зыфатIохэрэр, язгъэшIыхэрэми а счетхэр агъэфедэнхэу хэбзэгъэуцугъэм фитыныгъэ къареты.
Джы гъэтхапэм и 1-м кIуачIэ зиIэ хъугъэ законым «эскроу счетыр» ыгъэфедэзэ ащ фэдэ унэ язгъэшIы­хэрэм ны мылъкури псэолъэшIыным халъхьэн алъэ­кIынэу къыдэлъытагъ. Ар унэгъо ныбжьыкIэу сабый зиIэхэмкIэ джыри зы къэралыгъо IэпыIэгъу мэхъу.
КIэлэегъаджэхэм атегъэуа­гъэр нахь макIэ хъунэу

Апшъэрэ ыкIи гурыт сэнэхьат зыщарагъэгъотырэ еджапIэхэм якIэлэегъаджэхэм тхылъ (документ) гъэхьа­зырынэу атегъэуагъэр нахь макIэ хъуным фэшI агъэ­хьазырын фаехэм яспискэ гъэнэфагъэ гъэсэныгъэм фэгъэхьыгъэ законым ит хъугъэ. Джы еджапIэхэм япащэхэм спискэм хэмытыр якIэлэегъаджэхэм атырагъэон фитыжьхэп. Гъэтхапэм и 1-м къыщыублагъэу кIуачIэ зиIэ хъугъэ хэбзэгъэуцугъэм ар къыщеIо.
Ащ фэдэ законыр, гурыт еджапIэхэм якIэлэегъаджэ­хэм афэгъэхьыгъэр, нахьыпэкIэ къыдэкIыгъ.
ЧIыфэ къаIымыхынэу…

2025-рэ илъэсым игъэтхэ уахътэ щыублагъэу банкым чIыфэ къыIытхын тымылъэкIынэу тэр-тэрэу тшIын амал тиIэ хъугъэ. Ар къэралыгъо фэIо-фашIэхэм япортал щыдгъэпсын, джащ фэдэу ащ щытетхыжьын тлъэкIыщт. ЧIыфэр пштэн умылъэкIынэу зэрэгъэпсыгъэр ыкIи ар зэрэтемыхыжьыгъэр банкым ылъэгъу­мэ уеолIагъэкIи къыуитыщтэп.
2025-рэ илъэсым Iоныгъо мазэм и 1-м щыублагъэу къэралыгъо ыкIи муниципальнэ фэIо-фашIэхэр зыщагъэцакIэхэрэ Гупчэм (МФЦ) уекIуалIэмэ щыбгъэпсын плъэкIынэу хъущт.
Мыщ цIыфхэр агъапцIэзэ ахъщэ чIыфэхэр банкхэм къаIязгъэхыхэрэ бзэджашIэхэм ащиухъумэщтых.
Мыри банкхэм япхыгъ

Рекламэм фэгъэхьыгъэ законыкIэу щыIэ хъугъэри банкхэм чIыфэу къатырэмэ япхыгъ. ЗэкIэми тэлъэгъу банкхэм чIыфэхэр къызэратырэм фэгъэхьыгъэ рек­ламэхэр. Ахэр хэкIыпIэ дэгъухэу, Iэрыфэгъухэу, тыжьыгъошIоу ары къызэрэтаIорэр. Ащ тетэу цIыфхэр кредитым рагъэнэцIхэшъ къаIахы, нэужым къызэраIуа­гъэм фэдэу процентхэр зэрэмымакIэхэр, тыжьыгъо­шIоу зэрэщымытхэр къычIэщыжьы.
Ащ фэшI кредитым шапхъэу пылъ шъыпкъэр, илъэ­сым процентэу техъорэр зыфэдизыр шъхьэихыгъэу рекламэхэм къащыIогъэнхэм е банкхэм яинтернет нэкIубгъохэу ахэр зэрытхэр къызэрэзэIупхыщт ссылкэхэр къатынхэм фэгъэхьыгъэ хэбзэгъэуцугъэ аштагъ. Ащи мы мазэм кIуачIэ иIэ хъугъэ.
«ФинансхэмкIэ амалэу шъуиIэмрэ узэмынэгуягъэу Iофым хэхъухьан ылъэкIыщтымрэ къыдэшъулъытэх» зыфиIорэ гущыIэхэри шIокI имыIэу рекламэхэм ахагъэхьанхэу хэбзэгъэуцугъэм къыдэлъытагъ.
А зэпстэумэ кредитым икъэбар шъыпкъэ цIыфхэм икъоу алъагъэIэсыщт, емыгупшысэхэу аштэрэ чIыфэхэм ащаухъумэщтых.
Фабэр зэпымыоу цIыфхэм аратынэу

КIымэфэ уахътэм фабэр унэхэм къязытырэ системэр нахь цыхьэшIэгъу хъуным, зэпымыоу зэрищыкIагъэм фэдизрэ цIыфхэм ар афэIорышIэным фытегъэпсыхьэгъэ закоными гъэтхэпэ мазэу къихьагъэм кIуачIэ иIэ хъугъэ.
Ащ фабэм икъэтынкIэ пшъэдэкIыжь зыхьырэ къулыкъухэм нахь зарегъэушъомбгъу. Хэбзэгъэуцугъэм къызэрэщиIорэмкIэ, кIымэфэ уахътэм аварие хъугъэмэ, охътэ кIэкIым ар зэрэдагъэзыжьыщт планыр муниципалитетхэми, фабэр къэзытырэ организациехэми пэшIорыгъэшъэу агъэхьазырын фае. Ащ къыздихьыгъэ гумэкIыгъохэр дагъэзыжьыфэхэкIэ фабэр къэзытыщт системэ IэпэчIэгъанэ яIэныр джы шIокI зимыIэ Iоф хъугъэ.
ЦIыфхэм фабэр зэраIэкIэхьащтым яцыхьэ телъыным пае шапхъэу гъэцэкIэгъэн фаехэр гъэнэфагъэу джы хэбзэгъэуцугъэм къыщеIох.
Зыгъэхьазырыгъэр
Хъут Нэфсэт.
Сурэтыр: Iэшъынэ Аслъан.