Адыгэ еджапIэхэм ащылэжьэгъэ апэрэ кIэлэегъаджэхэм ащы­щэу Пэрэныкъо Исмахьилэ итхылъэу «СигукъэкIыжьхэр» зыфиIорэр 2016-рэ илъэсым ­къыдэкIыгъ.

Тхылъыр гъэшIэгъон дэд, тIогъогогъо седжагъ, семызэщэу инэкIубгъохэр джы­ри къызэIусэхых, икIэрыкIэу сарэкIожьы. Советскэ хабзэм иилъэсхэм Адыгеим гъэсэныгъэ Iофыр зэрэщызэхэщэгъа-­
гъэм тхылъыр къытегущыIэ. ЩыIэныгъэ гъогу къинэу ыкIи мыщынэгъончъэу авторым къыкIугъэр мыщ къыщыреIотыкIы, сюжет гъэшIэгъонэу тхылъым ар щыпхырыщыгъ.
СымышIэрэ адыгэ авторым итхылъ арэу сызIэпищэныр, цIыфым ищыIэныгъэ имэхьанэ сыригъэгупшысэныр сшIошъ хъуныеп.

Зы лъэныкъомкIэ, адыгэ еджапIэхэм яшIын, адыгэ къуаджэмэ кIэлэцIыкIухэр зэращырагъаджэхэрэм, а зэпстэумэ ягъэпсын ежь ышъхьэкIэ хэлэжьэгъэ авторыр къиныгъоу зэолIагъэхэм, адрэ лъэныкъомкIэ, ныбжьыкIэхэм щысэ шIагъо афэхъунэу щыт псэемыблэжьыныгъэ зыхэлъыгъэ цIыфым, IофыгъошIум зищыIэныгъэ зэрэпсаоу фэзыгъэхьыгъэм, зилъэпкъ гъунэм нэсэу фэгумэкIыгъэм а лъэхъаныр уанэIу къырегъэуцо.
Сэ мы тхылъыр ясэгъапшэ инджылыз тхакIоу Этель Лилиан Войнич ирома­нэу«Овод» зыфиIорэм ыкIи Николай Островскэм иповестэу «Щылычыр зэрапсыхьагъэр» («Как закалялась сталь») зыцIэм, мыхэм ягеройхэр япшъэрылъ фэкIох, ащкIэ ныбжьыкIэхэр лIыхъужъныгъэм фагъасэх.
«СигукъэкIыжьхэм» сэ лъэш дэдэу сагъэгушIуагъ, зэрэтхыгъэ шапхъэм сыгу къыIэтыгъ. Адыгэхэм афэгъэхьыгъэ тхы­лъэу сызэджагъэхэр пштэхэмэ, Iэдэбныгъэшхо зыхэлъ лъэпкъэу Темыр Кав­казым щыпсэурэм итарихъ мырэу дэгъоу сэ къысфызэIузыхыгъэр, ащ иду­нэееплъыкIэ, изытет сэзыгъэшIагъэр ащ фэдизэу бэ хъурэп.

IофшIагъэр хэушъхьафыкIыгъэ тхылъэу зышIырэр — авторым ытхырэр ыкIи зыфитхырэр дэгъоу къыгурэIо, ешIэ, къыриIотыкIырэ зэман псаум ежь ышъхьэ­кIэ хэтыгъ.
Тхылъыр инэп, ау ыкупкIыкIэ Адыгеим гъэсэныгъэр зэрэщагъэпсыгъэм фэгъэхьыгъэ учебник пчъагъэхэм ате­кIощт. Мыр «псыкIэ» зэкIэлъэшъугъэп, Iофыгъо шъыпкъэ закъохэмкIэ тхыгъэ. Ащ седжэ зэхъум лъэш дэдэу згъэшIэгъуагъэр Пэрэныкъо Исмахьилэ илъэс шъэныкъом къыриубытэрэ хъугъэ-шIагъэхэр, ащ дакIоу адыгэ лъэкъуацIэхэу, лIакъохэу гъэсэныгъэ системэр Адыгеим щыгъэуцугъэным хэлэжьагъэхэр зэкIэ зэрэщымыгъупшагъэхэр, хэзыгъэ имыIэу къызэритхыжьыгъэхэр ары.
Мы тхылъым шIур, дэхагъэр, шIэныгъэр къыпфехьых, адыгэ шъыпкъэр зэрэщытын фаем ущегъэгъуазэ, ныбжьы­кIэхэм къызэрашъхьэпэщтым щэч хэ­лъэп. Уасэ шъхьаIэу тхылъым иIэр — обществэм зыгорэ къыщыбдэхъунэу уфаемэ, адыгэ шэн-хабзэхэм уарыпсэунэу щыт. ЦIыфымкIэ ахэр осэнчъэх, сыд фэдэрэ политическэ системэ зиIэ обществэмкIи.
Къоджэ кIэлэегъаджэм, апэрэ лъэгъо­хэщым, ащ ипсэемыблэжь IофшIагъэ фэгъэхьыгъэ къэбарыр тхылъым щыпхырыщыгъ. Сабыйхэм шIулъэгъоу афыриIэм, ахэр ыгъасэхэ зэрэшIоигъом, илъэпкъ зэрэфэшъыпкъэм къахэкIэу, авторым сыд фэдэрэ къиныгъуи зэпечышъу, пытагъэ хэлъэу ипшъэрылъ фэкIо.
Пэрэныкъо Исмахьилэ Адыгеим гъэсэныгъэм зыщегъэушъомбгъугъэным иIахьышхо хилъхьэгъэ къодыеп, иIоф лъызыгъэкIотэщт лIэуж шIагъуи ыпIугъ ыкIи ылэжьыгъ.
Пэрэныкъо Исмахьилэ иунэгъо Iужъу къыхэкIыгъэу сэ нэIуасэ сызфэхъугъэр ыкIи сыздэлэжьагъэр икIалэу Казбек ары. СэркIэ ар цIыфыгъэшхорэ зэфа­гъэрэ зыхэлъхэу, гъэсагъэм ыкIи акъы­лышхо зиIэм ятамыгъэу щыт. Сыд фэ­дэрэ Iофи Казбек ишъыпкъагъэ зэрэрихьылIэрэм, иIофшIакIэ ыкIи игуетыны­гъэ къахэкIэу Адыгеим зекIон къулыкъум епхыгъэ Iэшъхьэтетхэу цыхьэ зы­фашIыхэрэм ясатырэ ар ренэу хагъэуцощтыгъ.
Хьаджыкъо дэт турбазэу «Горная» зыцIэм ипащэу Пэрэныкъо Казбек зыщэт лъэхъаным, охътэ кIэкIым къыкIоцI щэтыр лагерым ычIыпIэкIэ зэпыугъо зимыIэу лэжьэрэ турбазэу хъоо-пщэо номерхэр зыхэтыр ыгъэпсыгъ. Псыр ыкIи фабэр къырищэлIагъэх, котельнэр кIэу ышIыгъ. Пэрэныкъо Казбек зыщы­лэжьэгъэ уахътэр поселкэу Каменномостскэм щыпсэухэрэм шIукIэ джырэ нэс агу къэкIыжьы.
СикIалэу Денис есэIо: «Джары щысэ зытепхынэу щытыр, джары цIыфым ишапхъэу адыгэр зыфэкIон фаер!
УдэгущыIэнкIэ къинэп, зэфагъэ хэлъ, ыгукIэ зэIухыгъ, игущыIэ фэшъыпкъ. Джащ фэд адыгэ пIуныгъэр».
Адыгеим итхакIохэм уасэ афэсшIыныр спшъэ ислъхьажьырэп, ау сицыхьэ пытэ телъэу къэсIон слъэкIыщт: Пэрэныкъо Исмахьилэ итхылъэу «СигукъэкIыжьхэр» зыфиIорэм социальнэ мэхьанэшхоу иIэр, ипатриотизмагъэ къыдэплъытэмэ, литературэм ылъэныкъокIэ Адыгэ Респуб­ликэм и Къэралыгъо премие ащ къытефэ, Адыгеим илитературэ и «дышъэ кIэн» хэхьан фаеу сэлъытэ.
Иван Бормотов.
ТхакIо, педагогикэ шIэныгъэхэмкIэ кандидат.