ЛIэуж пэпчъ дэкIэжьырэ шъуашэр
Адыгэ культурэм илъэпкъ нэшанэхэр къэзыгъэлъагъорэмэ ащыщ щыгъыныр. Пасэм къыщегъэжьагъэу бзылъфыгъэ шъуашэм игъэкIэрэкIэн адыгэхэр пылъых.
Джырэ уахътэм адыгэ бзылъфыгъэ шъуашэр хъулъфыгъэ шъуашэм фэдэу мафэ къэс зэрахьажьырэп. Ау адыгэ бзылъфыгъэ шъуашэм ипкъыгъо зырызхэр непэрэ уахътэми агъэфедэх.
Адыгеим щыщ модельер IэпэIасэу Мерэм Сабинэ саем идын зэрэпылъым фэшъхьафэу, непэрэ уахътэм диштэщт пкъыгъохэр ешIых. Ащ фэдэх тыжьын чыIум ехьыщырэу джэнабгъэм ридэхэрэр, дышъэ идагъэкIэ гъэкIэрэкIэгъэ Iалъмэкъжъыехэр, жьыф хэдыкIыгъэхэр, тыжьынкIэ гъэкIэрэкIэгъэ бгырыпххэр, нэмыкIхэри.
Мерэм Сабинэ илъэси 6 нахь ымыныбжьэу дэн-бзэныр ригъэжьагъ. Янэ ылъэныкъокIэ лIакъом хэт бзылъфыгъэхэр дэкIо Iазэхэу щытыгъэх. Анахьэу емызэщэу дэным ишъэфхэр къыIэкIэзылъхьагъэр янэжъэу Хьаниф ары. Лъэпкъ хъишъэм адыгэ бзылъфыгъэм иIахьэу хэлъыр зэрэгъунэнчъэр ныжъым ащ къыгуригъэIуагъ. Ижъырэ бзылъфыгъэ фэпакIэм хэшIыкI куу фызиIэ ныжъым тхыпхъэ-
хэр, дышъэ е тыжьын IуданэкIэ шъуашэм зэрэхэбдыкIыщтыр къыригъэлъэгъугъ. Янэ ибзыхьаф пыупкIафэхэм пшъэшъэжъыем иапэрэ нысхъэпэ джанэхэр ахидыкIыгъ, ары пакIошъ, хьэ пырацэми шъуашэ фидыгъ.
КIэлэцIыкIухэмрэ зыныбжь икъугъэхэмрэ ятворчествэ зызщырагъэушъомбгъурэ Мыекъопэ гупчэм щызэхащэгъэ кружокэу дэн-бзэным зыщыфагъасэрэм икIэщакIоу Елена Сопинам апэрэ лъэбэкъухэр Сабинэ ригъэшIыгъэх.
АКъУ-м экономикэмкIэ ифакультет къызэриухыгъэм къыщымыуцоу, джырэкIэ МКъТУ-м ифакультетэу «Технология изделий легкой промышленности» зыфиIорэм ия 5-рэ курсым щеджэ.
Сабинэ ипщыпIэ тызэрэчIахьэу лъэпкъ шъуашэм идунэе зэмылIэужыгъо тыхищагъ. Шъуашэхэр непэрэ уахътэм дештэх, нысэщэ джэгум зыщалъэнхэм тегъэпсыхьагъэх. Ахэм тилъэпкъ тамыгъэ къахэщы, дышъэидагъэхэмкIэ, щыгъыжъыехэмкIэ гъэкIэрэкIагъэх. Адыгэ саехэр джыри илъэсишъэ пчъагъэкIэ адыгэ нысэ пэпчъ зэрэзыщилъэщтым гур къыдещае.
Нысэ джанэхэр пэсэрэ саем пэблэгъэхэ ижъырэ дыкIэр ащыгъэфедагъ, дышъэидагъэу телъхэри, шъагъэхэри пэсэрэ шIыкIэх. Непэрэ мафэми саем гупшысэ купкI мыухыжь къыпкъырыкIын зэрилъэкIыщтыр IэшIагъэхэм къащигъэлъэгъуагъ.
IэпэIасэм ежь иIофшIапIэ къызэIуихынэу зэрэхъугъэм сыкIэупчIагъ.
— Сезыгъэджэгъэ сянэ-сятэхэм агу хэсымыгъэкIынэу, экономистэу сылэжьэнэу IофшIапIэ сыIухьагъ ыкIи мазэрэ сылэжьагъ. Ау сыгу зыфэмыкIорэ IофшIэным сызэрэрымылэжьэшъущтыр къызгурыIуагъ. Гупсэфыгъо къысэзымытырэ дэн-бзэным сыфежьагъ. 2020-рэ илъэсым ателье къызэIусхыгъ. Непэ лъэпкъ шъуашэу сыдырэм сыкъырашIэжьэу зэрэхъугъэм сегъэгушIо. ЩыIэныгъэ закъоу уиIэм угу зыфэкIорэ IофшIэныр щыбгъэцэкIэн фае, — къеIуатэ Сабинэ.
Непэ дунэе щыгъын дизайным анахьэу къыхагъэщырэр зыми фэмыдэу, ямышIыкIэу, зыщызылъэрэм тегъэпсыхьагъэу дыгъэныр ары. Уахътэм къыдэкIорэ гупшысакIэхэр зыхищэхэзэ, адыгэ шъуашэм лIэуж пэпчъ дэкIэжьын кIуачIэ хэлъ, зэшIокI иI.
ШъуашэхэмкIэ IэпэIасэм къыгъэлъагъомэ шIоигъомкIэ сеупчIыгъ. сыкIэупчIагъ.
— Адыгэ бзылъфыгъэм иIэпэIэсагъэу зэрэдунаеу щагъэшIэгъуагъэр шIугъэм, дэхагъэм ятамыгъэу лъэпкъ щыIакIэм зэрэхэтыр, ащ инурэ сыд фэдэ лъэхъани лъэпкъым зэрэшъхьарытыр сиIэшIагъэхэмкIэ къэсIотэнэу сыфай. Джынэс сыздэлэжьэгъэ шъошэ зэгъэуIугъэхэм ар апхырысщыгъэу къысшIошIы. ТапэкIэ згъэхьазырыщт коллекциехэм а гупшысэр ахэслъхьаным сыпылъыщт. Адыгэ нысэм лъэпкъ саер ары щыгъынэу щытыр. СиIэшIэгъэ нысэ джанэхэр зыщалъэхэмэ, гушхоныгъэ къысхелъхьэ, — еIо Сабинэ.
Адыгэ культурэм фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэхэм IэпэIасэр чанэу ахэлажьэ. Адыгэ культурэм ифестивалэу Тэхъутэмыкъое районым бэмышIэу щыкIуагъэм Сабинэ ыдыгъэ шъуашэхэр къыщигъэлъэгъуагъэх.
ХэушъхьафыкIыгъэ шъуашэ IэпэIасэм иIэшIагъэхэм ахэтымэ сшIогъэшIэгъоныгъ.
— СиI хэушъхьафыкIыгъэ шъуаши. Дэнэ джанэу ыбгъуитIукIэ бзыухэр зыхэдыкIыгъэхэр ары. ЫчIэгъ дэдэ гур зэфэдитIоу зэгосыупкIыгъ, джанэр зызыщалъэкIэ, гур псаоу зэщизы мэхъу, ащ къыпкъырыкIырэ бзыуитIум «яунагъо» бзыущыр цIыкIухэр къебыбыкIых. Ащ иIэгъуапэхэри щыгъыжъые тхыпхъэхэмкIэ гъэкIэрэкIагъэх, ахэр унагъом иухъумакIох. ШэкIэу зыхэшIыкIыгъэр данэ, ар адыгэхэм якIасэу агъэфедэщтыгъ. Мы шъуашэм кIэу къыгъэлъагъорэр нахьыпэм адыгэхэм ямыIэгъэ бзыу сурэтхэр ары.
Ащ нэмыкIэу, сишъуашэмэ ащыплъэгъущт плIэIутедзэр шъэгъэ кIэпсэжъыехэмкIэ, тхыпхъэ дахэхэмкIэ гъэкIэрэкIагъэу. Ащ пыдэгъэ кIыцэхэм гъучI гъэщыгъэ цIыкIухэр апыдагъэх. Шъуашэм игъусэх адыгэ тыжьын бгырыпхыр, бгъэгум теплъхьащт бгъэрышIэхэр, пэIухъожъыехэр, шъхьэтехъохэр.
— Адыгэ лъэпкъым итарихъ, ишэн-хабзэхэм гукIэ зафэбгъазэмэ, бзылъфыгъэм ищыIэкIэ-псэукIэ, IэпэIасэм ишIыкIэшIухэр нахь куоу зэбгъашIэхэ пшIоигъоу зэгъэпшэнхэр ошIых. Дышъэ хэдыкIыныр адыгэ бзылъфыгъэм ылъ хэлъэу къэхъу. Лъэпкъым икультурэ зэрэбаир, зэрэдахэр зэрэдунаеу зэлъязгъэшIэнэу сыфай. Лъэшэу сырэгушхо IэкIыб хэгъэгум къытфырашIыкIэу къытфытеохэ хъумэ. Адыгэхэм ядышъэидэн, бзэн-дэныр лъэпкъым илIэужыкIэ едгъэшIэным сыдэлажьэ сшIоигъу. Сыгу къеорэр, сыхьат 24-у чэщ-зымафэм илъыр зэрэсфэмыхъурэр ары, — къыIуагъ Сабинэ.
Лъэпкъым ыцIэ зыIэтырэ шъуашэхэр зым нахьи нахь хьалэмэтэу гъэпсыгъэх. IэпэIасэм игулъытэ зынэсырэр умыгъэшIэгъон плъэкIырэп. Зэманхэм къахэхыгъэ тарихъ хъугъэ-шIагъэхэр ищысэтехыпIэу непэ лъэпкъыр зэрыгъозэщт искусствэ лъагэм иIэшIагъэхэр ыIэ къычIэкIых.
Лъэпшъыкъо Фатим.