Мэзаем и 15-м Адыгэ ­Республикэм и Къэралыгъо академическэ лъэпкъ ансамблэу «Налмэсым» «Ижъырэ адыгэ къа­шъохэр» зыфиусыгъэ кон­церт программэр ­къытыгъ.

Адыгэ диаспорэм икъашъохэр зыщыгъэфедэгъэ къэгъэ­лъэгъоныр ямышIыкIэу ыгъэ­псыгъ. IофшIэгъакIэм «Нал­мэсыр» шъошэ лъагэм нэсэу ыIэ­тыгъ, ансамблэм иIэпэIэсэныгъэ ар ишыхьат хъугъэ.
Къашъор адыгэ лъэпкъым игъашIэ, ипсэукIэ изы Iахь. «Налмэсым» зэхищэрэ къэгъэлъэгъонхэр цIыф зэхэхьапIэу, хъяр IотапIэу, ныбжьыкIэ гъэсапIэу, цIыф зэфыщытыкIэхэм якъэгъэлъэгъуапIэу, лъэпкъым шIоу ылэжьырэр зэкIэ зэри­хьылIэрэ утыку. Лъэпкъым зэригъэуIугъэ культурэр къашъом ыбзэкIэ къырегъэлъэгъукIы.
Илъэс 200-кIэ узэкIэIэбэжьмэ, лъэпкъым къыхэкIыгъэ ижъырэ къашъохэу «Щырыщ зэфакIу», сэмэркъэу джэгукIэ къашъоу «Къэшъокъуанч», нысэм илэ­гъунэ къыщашIыщтыгъэ «Лэ­гъунэ къашъу» зыфиIохэрэр гъэ­шIэгъон дэдэу гъэпсыгъэх. Ахэр адыгэ шэн-хабзэр къызыхэщырэ къашъох. Хэкурыс адыгэхэм мы къашъохэр агъэфедэжьхэрэп, ау IэкIыбым щы­псэурэ адыгэхэм джы къызнэсыгъэм яджэгухэм къащашIых. Ижъырэ лъэпкъ шIыкIэу, уахътэм къычIинэгъэ къашъохэр Хъо­джэе Аслъан сценэм къытырихьажьыгъэх. Ижъырэ къа­шъохэм щыIэкIакIэ агъоты­жьыгъ.
Зэдырагъаштэзэ къашъор къашIыныр сценэм ишапхъэхэм адиштэрэ шIыкI, ау ащ итарихъ зыфэдэр, лъэпкъым ритыщтыгъэ мэхьанэр къэшъокIо купым ипрограммэ хэбгъэхьаныр ыкIи къэбгъэлъэгъоныр IэшIэхэп.
Лъэпэтетхэр зэращыгъыщтыгъэр, ар бзылъфыгъэхэм зэрагъэфедэщтыгъэр купым икъа­шъохэм къащэлъагъо.
Нысэр къызащэкIэ мэзитIу фэдизрэ лэгъунэм исыщтыгъ. Нысэр къикIыщтыгъэп, нахьыжъхэм алъэхахьэщтыгъэп. Нысэщэ джэгур окIофэ пшъэшъэ лэгъу­нэдисхэм изэщ тырагъэущтыгъ. Джащ тетэу кIалэхэри пчыхьэм къакIохэти, зэхэсхэр ашIы­щтыгъ, къыщышъощтыгъэх, орэдхэр къы­щаIощтыгъ. Къашъор къашIызэ, ныбжьыкIэхэм гущыIэ зэрамыIоми, агу ихъыкIырэр зэха­шIэщтыгъ. ГущыIэм пае, кIалэр пшъашъэм ылъапэ къызытеуцокIэ, ащ ыгу зэрырихьырэр къыреIотыкIы, пшъашъэр къа­шъозэ кIалэм дэжькIэ зигъазэу лъэбэкъу зидзыкIэ, ежьми ыгу зэрэфэгъэзагъэр къыхигъэщыщтыгъ. Ащ нэмыкIэу бзылъфыгъэм ыIапэ уубытыныр къы­ды­хэлъытагъэу лъэпкъым къашъоу иIэр мэкIэ дэд. Ахэм ащыщ «Нэбгырищ сэмэркъэу къа­шъор». Зы кIалэм пшъэшъитIум аIапэ ыIыгъэу къэшъох, ащ ыуж нэмыкI кIалэ пчэгум къызихьэ­кIэ апэрэр пчэгум екIыжьы.
Хэхэс адыгэхэу IэкIыб къэралыгъохэм ащыпсэухэрэм мы сэмэркъэу къашъор джэгум икIэухым къашIы.
Хъоджэе Аслъан ипроектхэр узыIэпащэу гъэпсыгъэх. «Налмэсым» къышIырэ къэшъуа­кIэхэр цIыфхэм якIасэ мэхъух, ныбжьыкIэхэм джэгухэм къащашIых.
IэпэIасэм къашъохэр ыгъэуцунхэмкIэ шIэныгъэлэжьхэм яупчIыжьы, хъарзынэщхэм ащэ­лъыхъо, шапхъэхэм адиштэу егъэуцух.
Къашъор нэбгырэ 50-м зэди­штэу къагъэлъэгъон фае. Ащ нэмыкIэу къашъо пэпчъ ащыгъыщт саехэмрэ цыехэмрэ купым арегъэдых. Хъарзынэщ­хэм, музейхэм ачIэлъ шъуа­шэ­хэм атехыгъэ эскизым те­хыгъэу арагъэдырэри макIэп.
Урысыем щыпсэурэ лъэпкъ макIэхэм якультурэ кIэн къызэтегъэнэгъэным концертыкIэр фэлажьэ, лIэужыкIэхэр адыгэ хабзэм тетэу пIугъэнхэм, ятарихъ, ялъэпкъ, абзэ яIофыгъо-
хэр къызэлъеубытых.
«Ижъырэ адыгэ къашъохэр» зыфиIорэ къэгъэлъэгъоным адыгэ лъэпкъым икультурэ, ишэн-­хабзэхэм нэIуасэ уафешIы.
— Непэ къытэплъынэу къэ­кIуагъэхэм лъэшэу тафэраз. АпэрэмкIэ, АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат «тхьауегъэ­псэу» есIо сшIоигъу. Сыд фэдэ Iофыгъо етхьыжьагъэми, иIэпыIэгъушхо къытегъэкIы, тыз­кIэлъэIурэр къытфегъэцакIэ. Тэ типшъэрылъыр ижъырэ къашъор къэдгъотыжьыныр, «теIэзэжьыныр», нэужым сценэм къытетхьаныр ары. А къэшъо ямышIыкIэхэр адыгэ лъэпкъым зэриехэр лIэужыкIэм гурыдгъэIон фае. «Къэшъокъуанч» зыфи­Iорэм ипычыгъо цIыкIу горэ «Ожерелье» зыфиIорэм хэтыгъ. Ащ ыужкIэ «Нысэщэ джэгуми» хэдгъэхьагъ. Джы ар къашъоу дгъэуцугъ. Бзылъфыгъэ пхъэ цуакъэр адыгэмэ агъэфедэ­щтыгъ. Ар зэрэтиIэр зэрэдунаеу ядгъэлъэгъу тшIоигъу. Лъэпкъым ишэн-хабзэхэр тымыгъэ­кIодэу лIэужыкIэм лъыдгъэIэсын фае. Тэрмырмэ хэта ар зышIэщтыр? — къыIуагъ купым ихудо­жественнэ пащэу ыкIи ибалетмейстер шъхьаIэу, Урысыем, Абхъазым, Пшызэ шъо­лъырым язаслуженнэ артис­тэу, Адыгеим инароднэ артистэу Хъоджэе Аслъан.
Лъэпшъыкъо Фатим.