«ШIоу щыIэр зэкIэ хэлъэу къэхъугъ» зыфаIорэм ащыщ Абрэдж (Цокъэжъыкъомэ япхъу) Сафият.

Ар мэзаем и 14-м 1950-рэ илъэсым Шэуджэн районым ит къуаджэу Хьатыгъужъыкъуае, Цокъэжъыкъо Джумалдин иунагъо къыщыхъугъ, ау тешIагъэ щымыIэу, Мыекъуапэ щыпсэунхэу ны-тыхэм зыкъагъэзагъ. Сафият Мыекъуапэ дэт гурыт еджапIэу N 5-р дэгъоу къыухи, мы илъэс дэдэм Адыгэ къэралыгъо кIэ­лэегъэджэ институтым чIэхьагъ, урысыбзэмрэ урыс литературэмрэкIэ кIэлэегъаджэу 1971-рэ илъэсым къычIэкIыгъ. ЫгукIэ шIоигъоу къыхихыгъэ кIэлэегъэ­джэ сэнэхьатымкIэ Мыекъопэ гурыт еджапIэу N 3-м щыригъаджэщтыгъэх.
1986-рэ илъэсым ишъхьэгъусэ IофшIапIэкIэ ГДР-м, апшъэрэ еджапIэу К. Цеткин ыцIэ зыхьэу къалэу Лейпциг дэтым агъэкIонэу къыраIуагъ. Джащыгъум лIым игъусэу ежьыри кIуагъэ IэкIыб къэралым ыкIи ащ иегъэджэн IофшIэн гурыт еджапIэу N 77-м щылъигъэкIо­тагъ. АпэрэмкIэ, ублэпIэ классхэмкIэ кIэлэ­егъаджэу ригъэжьэгъагъ, ащ ыужым, 1991-рэ илъэсым нэс, апшъэрэ классхэр урысыбзэмрэ литературэмрэкIэ ригъэ­джагъэх.

Илъэситфым къыкIоцI Абрэдж зэшъхьэ­гъусэхэр хъупхъэу, дахэу къэлэжьагъэх, пIалъэр заухым, Адыгеим яIофшIэн щыпадзэжьыгъ, Сафият Адыгэ къэралыгъо университетым Iоф щишIэ мэхъу, зэнэкъокъу шIыкIэм тетэу урыс филологиемкIэ факультетым икафедрэ адыгэ филологиемрэ культурэмрэкIэ кIэлэегъэджэ шъхьаIэу аштэгъагъ ыкIи творческэ гуIэтыпIэ фэхъоу, университетым илъэси 9-рэ Iоф щишIагъ. Ау бзылъфыгъэм ипсауныгъэ къызэщыкъуи, университетым егъэджэн Iофэу щишIэрэр ыгъэтIылъын фаеу хъугъэ. Джащыгъум, ыгукIи ыпсэкIи шIоигъоу, Абрэдж Сафият усэн IофшIэнышхом зыритыгъ.
Сафият еджапIэм щеджэщтыгъ усэхэр ытхыхэу зырегъажьэм. КIэлэегъаджэу еджапIэм Iоф щишIэ зэхъум, урысыбзэмкIэ сыхьатхэм творческэ екIолIэкIэ гъэшIэгъонхэр афишIыщтыгъ; темэу акIурэр нахь гурыIогъошIу афишIэу кIэ­лэеджакIохэм ежь иусэ цIыкIухэр, хырыхыхьэхэр, жабзэр узэнкIыгъэнымкIэ IурыIупчъэхэр арегъашIэх, къарегъаIох, еджакIохэр усакIэм фегъасэх.
КIэлэегъэджэ бзылъфыгъэм игуапэу шIум ыкIи дэхагъэм ямэхьанэ къизыIотыкIырэ сыхьатхэр зэхещэх, апшъэрэ классхэм ащеджэрэ еджакIохэм драматическэ кружокыр афызэхещэ, ныбджэгъу шаржхэр афетхых. Мы уахътэм С. Абрэджым поэтическэ кружокэу «Проба пера» («Тхэныр езыгъэжьагъэ­хэм якъэлэм») зэхищагъ. УблэпIэ классхэм яеджакIохэм атегъэпсыхьэгъэ пьесэ цIыкIухэр еджэн темэр иIэу афетхых, ахэр арегъэгъэуцух. Джа уахътэм къыщыкIэдзагъэу тхылъ цIыкIухэр кIэлэцIыкIу усэхэр дэтхэу етхых, ыужыIокIэ мыхэм ащыщхэр усэ сборникхэм адигъэхьажьыгъэх. Университетым Iоф зыщишIэгъэ илъэс пчъагъэми студентхэм игуапэу адэлэжьагъ, гущыIэкIэ дэгъум ыкIи творчествэм апэблагъэ ышIыхэмэ шIоигъоу. Исыхьат пэпчъ художественнэ-практическэ IофшIэнхэм чIыпIэ щыряIагъ.
С. Абрэджым 2005-рэ илъэсым къыщыублагъэу иусэхэр республикэ гъэзетхэу «Адыгэ макъэм», «Советскэ Адыгеим», университетым игъэзет ыкIи кIэлэцIыкIу журналхэу «Жъогъобын», «Родничок Адыгеи» къащыхеутых. 2007-рэ илъэсым Сафият иапэрэ тхылъэу «К своим истокам» къыдэкIыгъ. 2011-рэ илъэсым Адыгэ къэралыгъо университетым къыщыдэкIыгъ поэтическэ-музыкальнэ композициеу «По тропкам детства к выпускному» зыфиIорэр. Ащ къыдэхьагъэх сабыйхэм, ублэпIэ классхэм ащеджэхэрэм ыкIи нахь еджэкIо Iэтахъохэм апаекIэ усэхэр.
Усэн-тхэн сэнаущыгъэ гъэнэфагъэ зыхэлъ Абрэдж Сафият 2012-рэ илъэсым профессиональнэ литераторхэм я Урысые союз АдыгеимкIэ икъутамэ аштагъ.
Уахътэр зы чIыпIэ итэп: ар псынкIэу мачъэ гу лъымытахэу. Сафият къорэлъф цIыкIухэр иIэ хъугъэх, ахэм апае ана­хьэу, адыгабзэр зэримыгъэшIагъэми, ежь жабзэу IулъымкIэ усэхэр етIупщыгъэу ытхыхэу хъугъэ. 2014-рэ илъэсым адыгабзэкIэ апэрэ усэ тхылъ цIыкIур «КIэлэцIыкIу усэхэм ядунай» ыIоу, 2019-рэ илъэсым Сафият икъэлэмыпэ адыгабзэкIэ джыри усэхэр дэтхэу зы сборник «Непэ симэфэкI» ышъхьэу къыдигъэкIыгъэх. Къэбэртае къыщыдэкIырэ кIэлэцIыкIу журналэу «Нур» («Свет») С. Абрэджым иусэхэр къэбэртэябзэм егъэкIугъэхэу къыщытырадзагъэх.
Сафият иусэхэр кIэлэцIыкIу Iыгъы­пIэхэми, еджапIэхэми ащагъэфедэх. Ахэр IупкIэх, чаных, фабэх, зафэх, усакIом иIушыгъэ-IупкIагъэ ащызэхэ­ошIэ, ипоэтическэ гупшысэ псынкIэ гум нэсы.
С. Абрэджым иусэхэм ащыщхэр къа­дэхьагъэх «Сборник произведений литераторов Республики Адыгея» ыIоу Мыекъуапэ, «Качествэм» 2015-м къыщытырадзагъэм, университетым къыдигъэкIыгъэ тхылъэу «Вдохновение» («Псэ тынхэр») ыкIи тхылъэу «Ум и счастье» зыфиIохэрэм. ЫгукIэ игуапэу ыкIи къы­дэхъоу мэусэ Сафият, иусэхэми ини цIыкIуи агъэгушIо, агъэразэ. ГущыIэ фабэр — поэзиер — псэпыгъэкIэжь.
КIэлэцIыкIухэм, ныбжьыкIэхэм зэрилъэкIэу, игуапэу афатхэу, афэгумэкIэу Абрэдж Сафият Джумалдин ыпхъум тыфэгушIо имэфэкI дахэкIэ, ипсауныгъэ къыхахъоу, икъэлэм мыуцэкоу, гъэшIэ тынч иIэнэу тыфэлъаIо.
Мамырыкъо
Нуриет.