КIэлэцIыкIухэр, тхакIоу, усакIоу Хьакъунэ-Хъуажъ Заремэ шъощ пае тхылъ гъэшIэгъон къыдигъэкIыгъ. Ащ зэреджагъэр «Сабыигъор тхъагъо». Тхылъыр нэкIубгъуи 112-рэ, ипчъагъэкIэ 200 мэхъу.

Заремэ кIэлэцIыкIухэм апае тхылъ зэфэшъхьафхэр илъэс зэкIэлъыкIохэм къыдигъэкIыгъэх: «Ныбджэгъу къыс­фэхъу», «ШкIэмафэрэ иныбджэгъухэм­рэ». Ахэм джыри зы тхылъыкIэ къызэрахэхъуагъэм лъэшэу тегъэгушIо. Мы тхылъыр ыпэкIэ къыдэкIыгъэхэм атекIы. Ар едзыгъо-едзыгъоу зэтеутыгъ: «ШIуфаIохэр», «Шъхьащытхъужьхэр», «IурыIупчъэхэр», «ЗэгъэшIужьхэр», «Къэбзэныгъэм иIумэтхэр», «ЛъытакIэхэр». Едзыгъо пэпчъ шъхьэу фишIыгъэмкIэ къэошIэ авторыр кIэлэцIыкIухэм язэхэшIыкI пэблэгъэ дэдэу зэрегупшысэрэр. Едзыгъо пэпчъ къыщыIогъэ гупшысэм шъхьэ иI ыкIи ахэр нахьыбэрэмкIэ сатыриплI зэрэхъурэр. ГущыIэм пае, едзы­гъоу «ШIуфаIохэр» зыфиIорэм мырэущтэу къыщеIо: «Ахъмэ­ты шыр псы регъашъо /Джарэу лъэшэу ар егъашIо/ ЗыкIи зэщэу Ахъмэт щысэп/ Ащ тырехы ятэ щысэ!». Мы едзыгъом авторым анахьэу ынаIэ зытыригъэтыгъэр адыгэхэм ыпэкIэ цIыфхэм цIэу аусыщтыгъэхэр непэ нахь макIэу аусы зэрэхъу­гъэр ары. А цIэхэр сатыриплIы­мэ ахэгъэщагъэу къеIо: Тэтэршъау, Къэ­сэй, Орзэмэс, Ерэджыб, Аслъанхъан, Зулихъ, Зулим, МыIумин, МыIуминат, Минсур, нэмыкIхэри.
ЯтIонэрэ едзыгъоу «Шъхьащытхъужьхэм» пкъыгъо зэфэшъхьафи 130-мэ ацIэ къыщыреIо. Ахэм ащыщ «Чэт шIуцIэр» зыфиIорэр: «Чэт шIуцIэр мэкъакъэ/ Къэс­кIэцIыгъэ къакъэм/ фэдэ матэм исэп/ Шъуеплъ зэрэфыжьыбзэм!». Джащ фэдэу пкъыгъо пэпчъ шIуагъэу, дэха­гъэу зэрихьэрэм кIэлэцIыкIухэр нэIуасэ фешIых.

КъыкIэлъыкIорэ едзыгъор «IурыIупчъэ­хэр». Ащ шъхьэхэр яIэу IурыIупчъэ 98-рэ хэхьэ. Къыхэзгъэщы сшIоигъу Iуры­Iупчъэу тхылъхэм ащагъэфедагъэхэр япчъагъэкIэ зэрэмыбэр. А лъэныкъом­кIэ укъикIын зыхъукIэ, адыгэ макъэхэм, гущыIэхэм якъыкIэIотыкIыжьынкIэ Заремэ Iофышхо зэшIуихыгъ. Пкъыгъо зэфэшъхьафхэр къыгъэгущыIагъэх. А сатыриплIыхэр кIэлэцIыкIухэмкIэ лъэш дэдэу Iэрыфэгъу хъущтых мэкъэ къэIонымкIэ. КIэлэцIыкIу IыгъыпIэхэм ащыбгъэфедэщтымэ, шIогъэшхо къыхьынэу щыт. ГущыIэм пае, «ПхъэнкIыпхъэр»: «ЦIыхъ-сыхъ», «цIыхъ-сыхъ», «цIыхъ-сыхъ», / МэпхъанкIэ пхъэнкIыпхъэр. / «ЦIыхъ-сыхъ», «цIыхъ-сыхъ», «цIыхъ-сыхъ», / Игъусэ зэпыт хъупхъэм».
«ЗэгъэшIужьхэр» зыфиIорэ едзыгъор анахьэу зыфэгъэхьыгъэхэр кIэлэцIыкIу­хэм шэн-зекIуакIэу къахафэхэрэр ары. КIэлэцIыкIухэм азыфагу зэмызэгъыныгъэ горэ къихъухьагъэмэ, ахэм ядэхашIэзэ зэрегъэшIужьых, зэгурыIоныгъэ, зэдегъэштэныгъэ азыфагу релъхьэ, цIыф зэхэтыкIэ дахэм, ныбджэгъуныгъэм афегъасэх. «Сэщ фэдэ ныбджэгъу уищы­кIагъа?» зыфиIорэ сатыриплIым мырэущтэу къы­щеIо: «Сэщ фэдэ ныб­джэгъу уищыкIагъа? / Ащыгъум гъэцакI къыосIуа­гъэр / Сэ зысымыгъэгусэным пае / Зы Iулъхьэр тIу къыздэпшIын фае!».
«Къэбзэныгъэм иIумэтхэр» зыфиIо­рэм дэгъоу къыреIотыкIы пкъышъолым узэ­рэдэзекIон фаер. Къэбзэныгъэм ехьылIагъэу бгъэфедэн плъэкIыщт пкъыгъохэм ацIэ къыреIо. ГущыIэм пае, «Лэныстэр» зыфиIорэ сатыриплIым мырэущтэу къы­щеIо: «Гохьэп Iэбжъэнэ кIыхьэшхор / ДэгъэшIыгъ ащ лэныстэшхор. / ИIоф ешIэ ащ фэIазэу, / IэпкIэ-лъапкIэхэр икIасэх».
«ЛъытакIэхэр» япчъагъэкIэ 9 зэрэхъу­рэр. Зэрэнафэу, лъытакIэхэр зыхэт джэгукIэхэр кIэлэцIыкIухэм лъэшэу якIасэх. СатыриплI хъурэ «Тэри тэхъу нэбгырибл!» зыфиIорэм мырэущтэу къыщеIо: «Зы, тIу, щы, плIы, тфы, хы, блы / Матэм къизгъотагъ кIэнкIибл. / Зы, тIу, щы, плIы, тфы, хы, блы / Тэри тэхъу нэбгырибл!».
Адыгабзэм хэт макъэхэм, гущыIэхэм якъэIон къин къащыхъоу нэбгырабэмэ тарехьылIэ. Ащ фэдэхэм тыкъяджэ Хьакъунэ-Хъуажъ Заремэ итхылъэу «Сабы­игъор тхъагъо» зыфиIорэм нэIуасэ зыфашIынэу.
Адыгабзэр адыгэ лъэпкъым ыбзэ гъэшIуагъ. Арышъ, ащ иIушыгъи, ичаныгъи, икъэбзагъи, идэхагъи чIэтынэ хъущтэп!
КIэсэбэжъ Нэфсэт.