Адыгеим ит къуаджэу Гъобэкъуае адыгэ бзылъфыгъэхэм яя II-рэ зэфэс щызэхащагъ. ЛIэшIэгъу зытешIэгъэ тарихъ хъугъэ-шlагъэм зэ­хахьэр епхыгъэу щыт.

Адыгэ хэкур загъэпсым ­адыгэ бзылъфыгъэхэм яапэрэ зэфэс къуаджэу Гъобэкъуае щызэхащэгъагъ. Илъэси 100 тешlагъэу адыгэ бзылъфыгъэхэр мы чылэм щызэрэугъоигъэх. А зэфэсым иунашъоу мэзаем и 8-м 1925-рэ илъэсым къыдэкIыгъэм диштэу адыгэ бзылъфыгъэхэм еджэн-тхэн амалхэр къызIэкIагъэхьанхэм пае бзылъфыгъэхэм я Унэ апэрэу Адыгэ автоном хэкум къыщызэIуахыгъагъ.
Адыгэ Хасэмрэ бзылъфы­гъэхэм я Союзрэ Iофтхьабзэм кlэщакlо фэхъугъэх, зэкlэ къуа­джэхэм къарыкIыгъэ лlыкlохэр мыщ щызэрэугъоигъэх.
«Адыгэ бзылъфы­гъэр лъэпкъым игу­гъапl» — ащ фэдэу зэфэсым еджагъэх. Непэрэ щыlэкlэ-­псэукlэм бзылъфыгъэм чlыпlэу щиубытырэм щегъэжьагъэу, адыгабзэм икъэухъумэн, шэн-хэбзэ зэхэтыкIэхэм ыкIи де­мографием анэсыжьэу ягугъу ашlыгъ.
Зэфэсыр амыублэзэ культурэм и Унэ ичIэхьапIэ дэжь лъэпкъ IэшIагъэхэм, адыгэ тха­кIохэм ятхылъхэм якъэгъэлъэгъон щызэхащагъ. СтIашъу Юсыф ыцIэ зыхьырэ музеим егъэджэн сыхьат ригъэкIокIыгъ. Лъэпкъ мэкъамэхэм якъегъэIон ыкIи лъэпкъ шъуашэхэм якъэгъэлъэгъон зэхащагъ.
Президиумым хэтхэу Адыгэ Хасэм итхьаматэу Лlымыщэкъо Рэмэзан, Теуцожь районым иадминистрацие ипащэу Удыкlэко Адам, УФ-м изаслуженнэ артисткэу, АР-м инароднэ артисткэу, кlэлэцlыкlу театральнэ купэу «Щыгъыжъый» зыфиIорэм ипащэу, Адыгэ Хасэм хэтэу Уджыхъу Мариет, Теуцожь районым инароднэ депутатхэм я Совет ипащэу Пчыхьа­лlыкъо Аюб, Краснодар краим и Адыгэ Хасэ итхьаматэ игуа­дзэу Осмэн Мурат, общест­веннэ зэхахьэу «Адыгэ Рес­публикэм ибзылъфыгъэхэм я Союз» итхьаматэу Вэрэкъо Хьалимэт зэхахьэм ипэублэ сценэм рагъэблэгъагъэх.
ЗытегущыIагъэхэр
«Шэн-хабзэхэм адиштэрэ ­унагъу: непэрэ гумэкlыгъохэр ыкlи еплъыкlэхэр» зыфиIорэм фэ­гъэхьыгъэу къэгущыIагъ философие шlэныгъэхэмкlэ докторэу, гуманитар ушэтынхэмкlэ Адыгэ республикэ институтэу Кlэрэщэ Тембот ыцlэ зыхьырэм иlофышlэу Шъаукъо Асфар. «Адыгэ ныбжьыкlэхэм непэрэ мафэм яеплъыкlэ-гупшысакlэхэр зэрэзэхъокlыхэрэр» зыфиIорэ докладым къеджагъ тарихъ шlэ­ныгъэхэмкlэ кандида­тэу, МКъТУ-м идоцентэу Кобл Зурет. «Ныдэлъфыбзэр лъэпкъ зэха­шlэм ылъапс» зыфиIорэ доклад къышIыгъ АКъУ-м адыгэ филологиемкlэ икафедрэ ипащэу, филологие шlэныгъэхэмкlэ кан­дидатэу, доцентэу Хьамыр­зэкъо Нурет. «Ислъам диным уасэу унагъом фишlырэр: Къур­lаным укъыпкъырыкlымэ бзылъфыгъэм еплъыкlэу фыриlэр» зыфиIорэм имэхьанэ Адыгэ Республикэм ыкlи Пшызэ шъо­лъыр ащыпсэу­рэ быслъымэнхэм ядин Дэлэ­жьапIэ имуфтий игуадзэу Хъущт Азэмат къафи­Iотагъ. «Шэн-хабзэхэр ныбжьыкlэхэм япlуныгъэ шапхъэх» зы­фиIорэм АР-м ибзылъфы­гъэхэм я Союз хэтэу Къохъужъ Саидэ къеджагъ. «Адыгэ джэгухэм язэхэщэн» зыфиIорэм къытегущыIагъ УФ-м ыкlи АР-м язаслуженнэ тренерэу, Дунэе Адыгэ Хасэм игъэцэкlэкlо куп хэтэу, АР-м иобщественнэ зэхахьэу «Адыгэ Хасэм» итхьаматэ игуадзэу Хъот Юныс. Къуаджэу Нэчэрэзые ицIыф гъэшIуагъэу Хъот Светланэ гуа­щэмрэ нысэмрэ язэфыщытыкIэ къыриIотыкIыгъ.
Iофтхьабзэр зэрэкIуагъэр
ИжъыкIэ зигъо Iофыгъохэм хэкIыпIэу афэхъущтхэм адыгэ­хэр зыщатегущыIэщтыгъэхэр, неущырэ мафэмкIэ пшъэрылъхэр зыщагъэнафэщтыгъэхэр Хасэр ары. ЩыIэныгъэр зы чIыпIэ итэп, зызэблихъузэ, игъорыгъоу лъэкIуатэ, ау лъэпкъым итарихъ шIэжь, икультурнэ кIэн къызэтегъэнэгъэнхэм, ныбжьыкIэхэр тэрэзэу пIугъэнхэм яIофыгъохэм язэшIохынкIэ Адыгэ Хасэм имэхьанэ къэнэжьы.
Пшъэрылъхэм ащыщых ­лъэпкъ культурэм зегъэужьыжьыгъэныр, уахътэм хэкIокIэгъэ шэн-­хабзэхэр щыIэныгъэм къыхэ­щэжьыгъэнхэр. Тыкъэзыу­цу­хьэ­рэ дунаир типшъэшъэ ныбжьыкIэхэм нахьышIоу къагу­рыIоным, ялъэныкъо гупсэ агъэ­лъэпIэным, унагъо ашIэным, лъэпкъ тарихъыр, шэн-хабзэхэр зэрагъашIэхэзэ, Iэдэбныгъэ ахэ­лъэу щыIэныгъэм еплъыкIэу фыряIэм зегъэушъомбгъугъэным, гупшысэу ахэлъыр нахьы­шIоу агъэфедэным зэхахьэр къыфэджагъ.
Республикэм ибзылъфыгъэ­хэм я Союз итхьаматэу Вэрэкъо Хьалимэт Апэрэ зэфэсым тари­хъэу пылъыр къыIотагъ. Адыгеим ибзылъфыгъэхэм я Союз IофшIэнэу ригъэкIокIырэм къытегущыIагъ.
— Аужырэ илъэсипшIхэм унагъом уасэу фашIырэм на­хьышIум ылъэныкъокIэ зызэрихъокIыгъ. Унагъор лъэпкъым ылъапс, ащ къеухъумэх агъэлъэ­пIэрэ шэн-хабзэхэр.
Ащ дакIоу бзылъфыгъэр унэгъо джэныкъом иухъумакIу, арышъ, непэрэ зэфэсыр игъо дэдэу сэлъытэ, — къыIуагъ Вэрэкъо Хьалимэт.
— Ныдэлъфыбзэр зыIэ илъ адыгэ бзылъфыгъэм ипшъэрылъхэр ины, пшъэдэкIыжьэу ыхьырэри ащ нахьыбэжь. Бзэр къы­зэтегъэнэгъэным, тикIэлакIэхэм ар ашIэным тыпылъ. Проектэу АКъУ-м иIэхэм яшIуагъэкIэ адыгэ хабзэмрэ адыгабзэмрэ къэухъумэгъэнхэм ыкIи хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэным фэIоры­шIэрэ Iофтхьабзэхэр зэхэтэщэх. Уахътэм къыгъэуцугъэ пшъэ­рылъхэр гъэцэкIэгъэнхэм, тикультурэ нахь зыкъыIэтыным апае ныдэлъфыбзэр дгъэлъэпIэн, ащ къытырэ амалхэр дгъэфедэнхэ фае, — къыIуагъ Хьамырзэкъо Нурет.
— Адыгэ бзылъфыгъэхэм яя II-рэ зэфэс изэхэсыгъо Мые­къуапэ ибзылъфыгъэхэм я Союз илIыкIохэр хэлэжьагъ. Уасэ зы­фэтшIырэ шэн-зэхэтыкIэхэм, унэгъо хабзэхэм бзылъфыгъэр якъежьапIэу зэрыщытыр непэ анахьэу зыхэтшIагъ. ТапэкIэ зэхэтщэщт Iофтхьабзэхэм ащыд­гъэцэкIэщтых непэ зэфэсым щаухэсыгъэхэр, — къыIуагъ къалэу Мыекъуапэ ибзылъфыгъэхэм я Союз ипащэу Марианна Михайловскаям.
Зэфэсым икlэух щаштэгъэ резолюцием къекIолIагъэхэм дырагъэштагъ.
Ащ къыдыхалъытагъэх пIу­ныгъэмкIэ адыгагъэр, диныр, адыгэ культурэр къызфэгъэфе­дэгъэнхэр, демографем ылъэныкъокIэ Iофхэм язытет ахэгъэ­хъогъэным ыкIи республикэм икIыжьыхэрэм япчъагъэ на­хьышIу шIыгъэныр, адыгабзэм икъызэтегъэнэнрэ икъэухъу­мэнрэ афэIорышIэщт мультимедийнэ къэкIуапIэхэм ягъэпсын, къэбарлъыгъэIэс амалхэу ны­дэлъфыбзэкIэ Iоф зышIэхэ-
рэм IэпыIэгъу ягъэгъотыгъэныр, егъэ­джэн-методическэ IэпыIэгъухэм ягъэхьазырын. Респуб­ликэм ипащэхэм зафагъазэзэ еджапIэхэм бзитIукIэ зэращырагъэджэщтхэ программэхэр пхыращынхэу. Бзэм, унэгъо ха­бзэм, шэн-зэхэтыкIэхэм якъэу­хъумэнкIэ бзылъфыгъэм имэхьанэ къыдыхэлъытэгъэныр ыкIи къуаджэм ибзылъфыгъэхэм IэпыIэгъу ягъэгъотыгъэн зэрэфаер резолюцием къыщыхагъэ­щыгъ. Джащ фэдэу унэгъо зэ­кIужьым ибаиныгъэ алъызы­гъэIэсыщт общественнэ институтхэм язэхэщэнкIэ чIыпIэ хэ­бзэ къулыкъухэр IэпыIэгъу хъунхэр къыщыдэлъытагъэх.
Лъэпшъыкъо Фатим.