Лъэпкъ культурэм фэлажьэх
Культурэм и Унэу къуаджэхэм адэтхэр цIыф кIуапIэх. Ахэм гъэцэкIэжьынэу арашIылIагъэхэм яшIуагъэкIэ непэ щыIэкIакIэ агъотыжьыгъэу, уахътэм диштэу мэлажьэх.
Къат Теуцожь ыцIэ зыхьырэ культурэм и Унэу Гъобэкъуае дэтыр 2022-рэ илъэсым зэтырагъэпсыхьагъ, ащ хэт къоджэ тхылъеджапIэри дагъэкIэжьыгъ. Ар модельнэ зэрашIыщтыр къыдалъыти, иинагъэ зырагъэушъомбгъугъ. Лъэпкъ проектэу «Культурэм» иамалкIэ ащ ыкIоцI непэрэ шапхъэхэм адиштэу зэтырагъэпсыхьагъ. Культурэм и Унэ ипащэу Тхьаркъохъо Дарет гущыIэгъу тыфэ-хъугъ.
Непэ къоджэ псэупIэм икультурнэ щыIакIэ мы учреждением чанэу егъэпсы ыкIи культурэм и Унэ анахь пэрытхэм ахалъытэ. IофшIэным ищыкIэгъэ амалыкIэхэр къызфагъэфедэзэ кIэлэцIыкIумэ адэлэжьэрэ кружок 17 щэлажьэ. Мы уахътэм ахэм нэбгырэ 200 фэдиз къякIуалIэ.
КоллективитIумэ «народнэ» цIэр ахьы — орэдыIо ансамблэу «Лащын», лъэпкъ драматическэ купэу «Гунэс» зыфиIохэрэм, тIумэ «щысэтехыпIэкIэ» яджэх — кIэлэцIыкIу къэшъокIо купэу «Къуаджэм инэфылъхэр», кIэлэцIыкIу нысхъэпэ театрэу «Пшыс» зыфиIохэрэм. Спортыр шIу алъэгъоу ныбжьыкIэхэр пIугъэнхэм иIофыгъуи ахэр дэлажьэх. Ащ фэшI мыщ шашкэ-шахмат клубхэр щызэхащагъэх. Тхьаркъохъо Дарет къызэриIуагъэмкIэ, кIэлэкIабэ къызэкIуалIэрэр теннис цIыкIур ары. Мыщ фытегъэпсыхьэгъэ спорт Iэмэ-псымэхэр зэлъашIэрэ спортсменэу, Гъобэкъуае щыщэу Хъот Юныс шIухьафтынэу къаритыгъ.
Нахь къахэщыхэрэм ащыщых ансамблэу «Лащынэр» (зыгъасэхэрэр Тхьаркъохъо Асет), кIэлэцIыкIу къэшъокIо купэу «Къуаджэм инэфылъхэр» (Шъынэхъо Аслъанчэрый), лъэпкъ драматическэ купэу «Гунэс» (Теуцожь Фатим), мы купым икъуапэу «Жъуагъо» зыфиIорэр (СтIашъу Дианэ), нысхъэпэ театрэу «Пшысэр» (Еутых Марет), ащ икъуапэу «Смешарики» (Тхьаркъохъо Саид).
Мы учреждением иIофышIэхэм районым ит культурэм иунэхэм зэпхыныгъэ адыряI, шъолъырым щызэхащэрэ Iофтхьабзэхэм чанэу ахэлажьэх.
Адыгэ Республикэм культурэмкIэ и Министерствэ зэхищэгъэ зэнэкъокъу-фестивальхэу «Дышъэ тандж», «ДжэгуакIо», «Iэпэщысэу искусствэ хъугъэхэр», «Хвастовня», «Адыгэ пшъашъ» зыфиIохэрэр, нэмыкIхэр культурэм и Унэ щырагъэкIокIыгъэх. Хэгъэгу зэошхом ТекIоныгъэр къызщыдахыгъэр илъэс 80 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэ проект зэфэшъхьафхэм мыгъэ Iоф зэрыдашIэщтыр пащэм хигъэунэфыкIыгъ.
— Лъэшэу тызщыгушIукIырэ модельнэ тхылъеджапIэр непэрэ уахътэм дештэ. ТехнологиякIэхэр рахьылIагъэх, компьютернэ, мультимедийнэ псэуалъэхэр чIагъэуцуагъэх, конференциехэр зыщырекIокIыщт чIыпIэр шъхьафэу агъэпсыгъ. ТхылъыкIэхэри ащэфыгъэх, зэкIэмкIи мин 12 фэдиз мэкIайхэм атет. А пчъагъэм щыщэу мини 3-р кIэ. Ахэр модельнэ тхылъеджапIэм игъэпсын къыдыхэлъытагъэу зэрагъэгъотыгъэх, — къеIуатэ Тхьаркъохъо Дарет.
Нысхъэпэ театрэхэу «Пшысэ» ыкIи «Смешарики» зыфиIохэрэм яIофшIэни зыщыдгъэгъозагъ.
— Нысхъэпэ театрэм, нэмыкIхэм афэмыдэу, IофшIэныбэ пылъ. Пшысэу къэдгъэлъэгъощтым исценарий зэхэтэгъэуцо, ащ хэт нысхъапэ пэпчъ игущыIэхэр зэтэгъафэ. Ащ ыуж нысхъапэхэм ыкIи декорациехэм яшIын ты— фежьэ, кIэлэцIыкIухэм яперсонажхэм ягущыIэхэр зэрагъашIэ, — къеIуатэ кружокым изэхэщакIоу Еутых Марет.
Адыгабзэм изэгъэшIэн джырэ уахътэм тIэкIу Iэпэдэлэл зэрыхъугъэр къуаджэм дэсхэми хагъэунэфыкIы. КIэлэцIыкIухэм мэкъэ Iужъухэм якъэIон къин къазэрэщыхъурэр пащэм къытфиIотагъ.
— Тинысхъапэхэр IэпэзакъокIэ пIыгъын плъэкIыщтхэп. Ышъхьэ, ыIэхэр ыгъэсысынхэм пае IэпыIэгъур зэрагъэфедэщтым Iоф дэтэшIэ. ЗэкIэмэ анахь къиныр гущыIэхэр къаIозэ нысхъапэр агъэIорышIэныр ары. Декорациеу пшысэм ищыкIагъэхэр тэгъэхьазыры,— къыIуагъ нысхъэпэ театрэм изэхэщакIоу Тхьаркъохъо Саидэ.
Нарт къэбархэм къахэхыгъэу «Саусэрыкъо укI хасэм зэрэкIогъагъэр» зыфиIорэ къэгъэлъэгъоным нысхъэпэ театрэр дэлажьэу тызщыкIуагъэм тытефагъ. Нысхъапэу хэлэжьэщт пэпчъ ишэн къыриIотыкIэу, ищыгъыни итепли зэфэмыдэу кIэлэцIыкIухэм аIыгъых. Къагъэлъагъорэм диштэу нысхъапэмэ адыгэ саер, цыер ащыгъ. Iоф псынкIэп зыпылъхэр, ау тилъэпкъ икультурэ, ихъишъэ ныбжыкIэхэм зэралъагъэIэсырэм гухахъо хагъуатэ.
— Тызщылэжьэрэ культурэм и Унэ ыцIэ зыхьырэ Урысыем инароднэ сурэтышIэу, тхакIоу Къат Теуцожь ыныбжь мыгъэ илъэс 80 зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэ тэгъэхьазыры. Теуцожь лъэшэу тырэгушхо, ащ иIэшIагъэхэм афэгъэхьыгъэ проектым тыдэлажьэ.
СурэтышIым икъуаджэ шIулъэгъоу фыриIэр къизыгъэлъэгъукIырэ IэшIэгъи 140-рэ унэм идэпкъхэм дахэу ягъэкIугъ. Лъэпкъ искусствэм фэшъыпкъэ сурэтышI цIэрыIом культурэм и Унэ ыцIэ зэрихьырэм къуаджэу Гъобэкъуае зэрэрыгушхорэр тыдэкIи хэолъэгъукIы.
