Пэнэхэс культурэм и Унэу дэтым илъэсыкIэм щыIэкIакIэ ригъэжьагъ. 2024-м ыкIэм игъэкIотыгъэ гъэцэкIэжьынхэр щаухыгъэх. ГъэкIэжьыгъэ унэр зэрэплъэгъурэм имызакъоу жьэу чIэтымкIи ар зэхэошIэ.

Лъэпкъ проектэу «Культурэм» къыдыхэлытагъэу гъэцэкIэжьынхэр рекIокIыгъэх. Инженернэ рыкIуапIэхэр, шъхьангъупчъэхэр, пчъэхэр, джэхашъохэр зэблахъугъэх, кIоцI IофшIэнхэр щагъэцэкIагъэх. ПстэумкIи сомэ миллион 17 апэIуагъэхьагъ. Ащ фэшъхьафэу, чIыпIэ бюджетым къыхэхыгъэ мылъкумкIэ IофшIэнымкIэ ищыкIагъэхэр культурнэ псэуалъэм чIагъэуцуагъэх, Iутхэр зэ­рылэжьэщтхэ техникэмкIэ зэтырагъэ­псыхьагъ.
— Культурэм и Унэ 1961-рэ илъэс­хэм адэжь агъэуцугъагъ. Мыщ фэдэу игъэкIотыгъэу зэрагъэцэ­кIэжьырэр апэр. ГъэкIэ­жьын Iоф­шIэнхэм адакIоу чIэхьэпIэ мыин къы­пытшIыхьагъ, адрэхэр зэрэщытыгъэу къэдгъэнэжьыгъэх. Къо­джэ­дэсхэр лъэшэу рыразэх. Зы Iоф­тхьабзи щыредгъэкIокIыгъах, — къытфиIотагъ кульутрэм и Унэу Пэнэхэс дэтым ипащэу Мамхыгъэ Юрэ.
Ежь Юрэ Пэнэхэс зыщылажьэрэр илъэситIу хъугъэ. КультурэмкIэ апшъэрэ еджапIэр Краснодар къыщиухыгъ. Iоф­шIэныр чылэм зыщырегъажьэм гъэцэкIэжьынхэм яублэгъу тефэгъагъ. Пэнэхэс щыщ нахь мышIэми, дэсыгъэп, ау къызыкIокIэ культурэм и Унэ чIахьэщтыгъ. Зыфэдагъэмрэ зэрэхъугъэмрэ инэрылъэгъу дэд. Арышъ, джы амалэу яIэ хъугъэм щэгушIукIы. ПстэумкIи мыщ кружокипшI щэлажьэ. КIэлэцIыкIу нэбгыришъэ фэдизмэ къашъом, орэд къэIоным зыщыфагъасэ, драматическэ кружо­ки яI. Еджэн ужым, сыхьатыр 2-м къы­щегъэжьагъэу пчыхьэм нэс, ахэр жъугъэу культурэм и Унэ щызэблэкIых.

— ЦIыфхэр фэзэщыгъэх культурэм и Унэ. Гъунэгъу чылэхэм, Афыпсыпэ благъэшъ, къэгъэлъэгъон горэ щыIэмэ къоджэдэсхэр макIох. Джы мары чыжьэу IумыкIыжьхэу ахэр зэкIэ ячылэ щалъэгъунхэ алъэ­кIыщт. Тэри тиIофшIэн нахь дгъэлъэшыщт, кружокхэм ахэдгъэ­хъощт, Iофтхьэбзэ зэфэшъхьафхэр зэхэтщэщтых, — еIо тигущыIэгъу.
Культурэм и Унэ къуаджэм имодельнэ тхылъеджапIи дыхэт. ИлъэсищкIэ узэкIэIэбэжьмэ шэпхъакIэхэм адиштэу ар агъэцэкIэжьыгъ. Уеджэщтмэ, зыгорэ зэбгъэшIэщтмэ амалышIухэр къетых. Тхылъхэм ямызакъоу, интерактивнэ псэуалъэхэмкIи гъэбаигъэ, дунэе хъытыум ущыхэхьашъу. Ари лъэпкъ проектэу «Культурэм» ишIуагъэкIэ агъэцэкIэжьыгъ.
— Сабыйхэм тхылъеджэпIакIэр лъэ­шэу агу рехьы, бэрэ чIэсых. Проект зэфэшъхьафхэри щагъэхьазырых, гущыIэм пае, мультфильмхэр щызэхагъэуцох. ЕтIанэ тхылъыкIэхэр бэу тиIэх. Илъэсныкъо пэпчъ ахэм ахэтэгъахъо. ПстэумкIи те­дзэгъу мин 12 фэдиз титхылъ­еджапIэ чIэлъ. Ахэр ныбжь зэ­фэ­шъхьафхэм ателъытагъ, — къыт­фиIотагъ Пэнэхэс имодельнэ тхылъеджапIэ ипащэу ДзэлI Заремэ.
Заремэ тхылъеджапIэм илъэс 30 хъугъэу щэлажьэ. Арышъ, мыщ фэдэ зэхъокIыныгъэшIухэм амыгъэгушIон ылъэкIырэп. Iофэу ышIэрэр ящыкIагъэу зэрэщытыр, кIэлэцIыкIухэм зэрашIогъэшIэгъоныр ащ лъэшэу игуап.
— Непэ тхылъеджапIэхэм щыIэкIакIэ агъотыжьы. Мыщ фэдэ модельнэ тхылъеджэпIабэ Ады­геим къыщызэIуахыгъ. Лъэпкъ проектэу «Культурэм» ишIогъэшхо къэкIо. ЕджакIохэм зыкъытфагъэзэжьыгъ, ащ тыгу къеIэты, — еIо ДзэлI Заремэ.
ПстэумкIи Тэхъутэмыкъое районым модельнэ тхылъеджэпIи 6 непэ щэлажьэ. Цифрэм илъ къэбаркъэкIуапIэхэр зэкIэми ащыгъэпсыгъэх, технологиякIэхэр ащыгъэфедагъэх. Культурэм иунэхэр, тхылъеджапIэхэр цIыф кIуапIэ хъунхэм къэралыгъом лъэшэу ынаIэ тырегъэты. Къуаджэхэр, инхэм ямызакъоу ныбжьыкIэхэри культурнэ щыIэныгъэм, еджэным фэщагъэ хъунхэр пшъэрылъэу зыфегъэ­уцужьы.
Анцокъо Ирин.