ЗекIохэр тхыдэжъым хащэх
Адыгеимрэ Къэрэщэе-Черкес Республикэмрэ язаслуженнэ сурэтышIэу, УФ-м культурэмкIэ иIофышIэшхоу, АР-м и Сурэт къэгъэлъэгъуапIэ ипащэу Бырсыр Абдулахь итворчествэ фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэ Мыекъуапэ щыкIуагъ. Адыгеим изекIозещэхэм ягукъэкIкIэ ар зэхащагъ. «Приглашение в легенду» зыцIэ егъэджэн сыхьатым лъэпкъ сурэтмэ тхыдэжъэу апылъыр щызэхафыгъ.
Мыекъуапэ къатыбэу зэтет унэмэ анатIэхэм ягъэкIугъэ сурэтышхохэр Бырсыр Абдулахь иIофшIагъэхэм атешIыкIыгъэх. Ахэм афэгъэхьыгъэ къэбархэр ыкIи мэхьанэу, купкIэу акIоцIылъыр зекIозещэхэм къафиIотагъ.
Кавказ заом ыуж къэнэгъэгъэ адыгэ чылэхэм афаусыгъэгъэ «Къоджэ орэдхэм» ахэр атехыгъэх, лъапсэ афэхъугъэх. «Къоджэ орэдхэр» зы сурэт зэхэубытагъэу Бырсыр Абдулахь ышIыгъэхэм ащыщ. ПстэумкIи ащ къоджэ 42-мэ ясурэтхэр хэхьагъэх. «Шыхьанчэрыехьабл» зыфиIорэ IофшIагъэм ыкIи триптихэу «Приглашение в легенду» зыфиIорэм якъэбархэр IэпэIасэм зэIукIэм кIекIолIагъэхэм къафиIотагъ.
Мы мафэхэм урамэу Лениным ыцIэ зыхьырэ дэпкъхэм яз триптихым техыгъэ сурэтыр рагъэкIугъ. Ар Бырсыр Абдулахь зэкIэм анахь ыгу рихьыгъэу къыхигъэщыгъ. Ащ купкI ин хэлъ.
— Дунаим тет къэралыгъохэм яархитектурэ иIофыгъохэр зызэфэпхьысыжькIэ шъхьэм зыгорэ къенэжьы, сурэтмэ ащызэогъэкIужьы. IэшIагъэу бгъэпсыгъэр цIыфмэ апашъхьэ иплъхьэ пшIоигъу. Тилъэпкъ нэшанэ къызхэщырэ IэшIагъэхэм уасэ яIэп, лIэужыкIэм нэпэеплъэу къыфэнэжьыщт, — къеIуатэ Бырсыр Абдулахь.
Кавказ заом икIэух адыгэ лъэпкъыр къызэрекIолIэгъэ шIыкIэр, гушъхьэлэжьыгъэу, шъхьафитыныгъэу, культурнэ кIэнэу IэкIэзыгъэхэм ятхьамыкIагъо орэдым къыщыгъэлъэгъуагъ. Ар зыусыгъэм къэнэгъэ адыгэ къуаджэхэр къыкIухьэхэзэ сатыр мыинхэр чылэ пэпчъ фызэхилъхьагъэх. ХычIэгъ хъугъэ къуаджэхэм афэгъэхьыгъэ орэдхэр таурыхъыжъ шъыпкъэ хъугъэх. Бырсыр Абдулахь орэдыр сурэтхэм арилъхьажьыгъ. «Къоджэ орэдхэр» зыфиIорэ IофшIэгъэ зэхэубытагъэхэм яшIын ар илъэсипшIрэ дэлэжьагъ.
Бырсыр Абдулахь Шыхьанчэрыехьаблэ сурэтэу фишIыгъэм къыригъэлъэгъукIырэр къекIолIагъэхэм къафиIотагъ.
Тишъолъыр къэралыгъо федеральнэ грантэу къыдихыгъэмкIэ «Къэлэ гупчэм изекIо код» зыфиIорэ проектым дэлажьэх. Ащ къыдыхэлъытагъэу мыщ фэдэ сурэт инхэм ягъэпсынкIэ ыкIи ахэр къэлэ урамхэм нахьыбэмэ ащалъэгъунхэмкIэ IофшIэныр зэшIуахыгъ.
БлэкIыгъэ илъэсым ыкIэхэм ащ фэдэ сурэтитIу Мыекъуапэ иунэ зэтетхэм ащагъэпсыгъ.
— Мыекъуапэ изекIозещэхэм лъэгъо гъэнэфагъэхэр тиIэх. Лъэпкъым итарихъ къизыIотыкIырэ чIыпIэхэм мэхьанэшхо яI. ЗекIозещэ пэпчъ сурэт муралхэм якъэбар ашIэн фае. А зэпстэури цIыфхэм шIукIэ агу къинэжьыным тыфэбэнэщт, — къыIуагъ Мыекъопэ администрацием культурэмкIэ игъэIорышIапIэ ипащэу, зекIозещэу Цэй Розэ.
— Дэпкъым зэрэтефэу сурэтышхохэр тырашIыхьагъэх. ТикъалэкIэ мы художественнэ IофшIагъэхэм мэхьанэ куу яI. Гъогум урыкIо зыхъукIэ сурэтэу саугъэт хъугъэхэм гур къыдащае, адыгэ фэмэ-бжьымэу атырихырэм уегъэгушхо. Непэ Бырсыр Абдулахь муралхэм къариIолIэгъэ къэбархэр лъэшэу сшIогъэшIэгъоныгъ, — къыIуагъ Мыекъуапэ щыпсэурэ Къуижъ Къэплъан.
«Къоджэ орэдхэр» зыфиIорэм къахэхыгъэ «Шыхьанчэрыехьабл» зыфиIорэ IофшIагъэр урамхэу Краснооктябрьскэмрэ Комсомольскэмрэ язэхэкIыпIэ щыт унэм идэпкъ тет. Мыщ сурэтышIэу Михаил Жаровыр дэлэжьагъ.
— IэшIагъэхэр шъуашэу гъэпсыгъэх, сыщэгушIукIы. ЦIыфхэр екIуалIэх сурэтхэр тырахы. Силъэпкъ итарихъ изы Iахь цIыкIу ыцыпэ къызэридгъэлъэгъукIыгъэм сыщэгушIукIы, — къыIуагъ Бырсыр Абдулахь.
Мы IофшIэныр республикэм щылъагъэкIотэщт, урамхэм ащыплъэгъущт сурэтхэм япчъагъэ хагъэхъощт.
Лъэпшъыкъо Фатим.