Мы мафэм Сталинград дэжь щыкIогъэ зэошхом нэмы­цыдзэр щагъэтэкъуагъ. А мэшIуаехэр зэпызычыгъэу къытхэнагъэр бэп, ахэм ащыщ Мыекъуапэ щыпсэурэ Татьяна Гроль.

Илъэси 104-рэ зыныбжь ветераныр щагум къыщимыкIухьэжьышъурэми, унэ кIоцIым ылъэ щытет, дунаим щыхъурэ-­щышIэрэм телевизорымкIэ зэрегъашIэ. Игъунэгъоу Ольга Николай ыпхъум емызэщыжьэу ащ ынаIэ тырегъэты, ифэIо-фашIэхэр зэкIэ фегъэцакIэх.
Татьяна Гроль (зипхъухэмкIэ — Мордасова) 1920-рэ илъэсым тыгъэгъазэм и 25-м къалэу Шахты щыпсэурэ унэгъо Iужъум къихъухьагъ. Класси 8 къызеухым, машинисткэу шахтэм IофшIэныр щыригъэжьагъ. Ащ дакIоу, пчыхьэрэ медсестрахэр зыщагъэхьазырхэрэ курсхэм илъэситIо щеджагъ. Нэужым шахтэм имедицинэ кабинет кIожьыгъагъ. Ау а илъэс дэдэм Хэгъэгу зэошхор къежьагъ. 1941-рэ илъэсым бэдзэогъу мазэм дзэм къеджагъэх, медсестра-радист-парашютистхэр зыщагъэхьазырхэрэ курсым агъэкIуагъ. Ар псынкIэу къыухи, хэушъхьафыкIыгъэ купым хагъэхьагъ, уIагъэ зытелъхэр зэо шъофым къырихыжьыщтыгъэх.

— Пыим итыл тызэрагъэкIощтым тыфагъэхьазырыгъ. Ащ дакIоу радиозэпхыныгъэр, Iашэр ыкIи топографиер тагъэшIагъ. ПарашюткIэ тыкъызэрепкIэхыщтыр зэдгъэшIэгъэ къодыеу тидзэ часть Сталинград дэжь щытыгъэ станцием лъэтемытэу адзыгъагъ, — ыгу къэкIыжьы ветераным.
Мы чIыпIэм я 5-рэ ударнэ дзэм ия 237-рэ полк ипулеметнэ батальон иапэрэ ротэ хэтэу Татьянэ иапэрэ зэпэуцужь щихьыгъ. Сталинград щыкIогъэ зэо мэхъаджэм иапэрэ сатыр Iутэу дзэкIолI уIагъэхэр машIом къыхихыжьыщтыгъэх, медицинэ IэпыIэгъу аригъэгъотыщтыгъ.
А лъэхъан къиным зы зэолI ищыIэныгъэ къэбгъэнагъэми текIоныгъэшхоу алъытэщтыгъ. УIагъэхэм анахьи, лъыр зэракIэкIырэр ары зэрылIыкIыщтыгъэхэр. Фронтым бинтхэр щыряIагъэп, ащы­гъ­хэмкIэ, бгырыпххэмкIэ зэпапхыкIы­щтыгъэх.
Сталинград дэжь щыкIогъэ заом Татьянэ Григорий ыпхъур къыщауIагъ. Дзэ госпиталым чIэлъэу, адрэ игъусэхэу зэуапIэм Iутхэм ягупшысэщтыгъ, псын­кIэу зигъэхъужьынышъ, ахэм ясатыр хэуцо­жьыным дэгуIэщтыгъ. Игъо къызэ­сым, ащи пидзэжьыгъ.
1943-рэ илъэсым щылэ мазэм и 1-м ар зыхэтыгъэ полкыр я 3-рэ ыкIи я 4-рэ Украинскэ фронтхэм ахэтэу Советскэ Союзым ишъолъырхэм фашистыдзэхэр зэрэрафыщтым пылъыгъ. Нэужым медицинэ къулыкъум истаршинау Татьяна Гроль а 1-рэ Белорусскэ фронтым ибатальонхэм ащыщ 1944-рэ илъэсым иIоныгъо мазэ къыщегъэжьагъэу 1945-м игъэтхапэ нэс къулыкъур щи­хьыгъ. Изэо гъогу Берлин щиухыгъ.
ТекIоныгъэр къыдэхыгъэным иIахьышIу зэрэхилъхьагъэм фэшI Татьянэ Григорий ыпхъум Жъогъо Плъыжьым, джащ фэдэу «Знак Почета», бгъэхалъхьэхэу «За отвагу», «За боевые заслуги», «За освобождение Варшавы», «За взятие Берлина», «За победу над Германией в Великой Отечественной войне 1941 — 1945 гг.» зыфиIохэрэр, нэмыкIхэри къыратыгъэх.
Зэо ужым Татьяна Гроль Берлин къулы­къур щихьыгъ. Ар къызеухым, зыщыщ Шахты къыгъэзэжьыгъ. Ащ щыщыгъ шъхьэгъусэ фэхъугъэ Владимир Гроль. Ари Хэгъэгу зэошхом хэлэжьагъ, ау, гухэкI нахь мышIэми, идунай ыхъо­жьыгъ. Владимир Федор ыкъом иныбджэгъоу Мыекъуапэ щыпсэущтыгъэм тикъалэ идэхагъэ зафеIуатэм, 1952-рэ илъэсым зэшъхьэгъусэхэр мыщ къэкIожьыгъэх.
Татьяна Гроль апэ Кужорскэ сымэджэщым фельдшерэу Iутыгъ. 1955 — 1979-рэ илъэсхэм Мыекъопэ къэлэ сымэджэщым травмотологиемкIэ иотделение старшэ мед сестрау щылэжьагъ. Нэужым пенсием зэкIожьым, 1984-рэ илъэсым нэс, Адыгэ хэку сымэджэщым травмотологиемкIэ иотделение Iоф щишIагъ.
Ветераным ТекIоныгъэм и Мафэ анахь мэфэкIышхоу елъытэ. Сыдигъуи амал еIэфэ, ар зэрифэшъуашэу хигъэунэфыкIыгъ, парадым хэтыгъ, «ЕгъэшIэрэ машIор» зыщыблэрэ саугъэтым мыкIоу къыхэкIыгъэп. Ау мы аужырэ илъэсхэм ар къыдэхъужьырэп, телевизорым къыгъэлъагъорэм емызэщэу еплъы.