Къуаджэу Гъобэкъуае дэт литературнэ Унэ-музееу Теуцожь Цыгъо ыцIэ зыхьырэр цIыф кIуапIэу щыт. Фестиваль-зэнэкъо­къухэр, Iэнэ хъураехэр, Iофтхьэбзэ гъэшIэгъонхэр щы­зэхащэх. МэфэкIым ихэгъэунэфыкIын ехъулIэу литературнэ музеим ипащэу Тхьаркъохъо Юрэ гущыIэгъу тыфэхъугъ.

Литературнэ музеир купкIэу иIэмкIи, Iофышхоу ылэжьырэмкIи мэхьанэшхо иI ыкIи 1980-рэ илъэсым къыщыублагъэу ипшъэрылъхэр щытхъу хэлъэу зэшIуехы.
Музеир щыIэ зыхъугъэ апэрэ илъэсым къыщегъэжьагъэу экспонатхэр еугъои, непэ-
рэ мафэмкIэ ащ ифонд пкъыгъо 1092-рэ хэхьагъ. Мы Iофым къуаджэм дэс цIыфхэри дэгъоу къыхэлажьэх.
— Лъэпкъ проектэу «Культурэм» епхыгъэ шъолъыр проектэу «Культурная среда» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу 2023-рэ илъэсым сомэ миллиони 2-рэ мин 590-рэ литературнэ музеим къыратыгъ. IэпыIэгъур амал зэ­риIэкIэ нахь дэгъоу къызфэдгъэфедэным тынаIэ тетыгъ: гъучI мэкIаехэр, интерактивнэ мультимедийнэ Iанэхэр, унэ кIоцIым ит чъыIэ-фабэм гъунэ лъызыфыщт Iэмэ-псымэр, оргтехникэр, сейфхэр ыкIи нэмыкIхэр къэт­щэфыгъэх. ТапэкIэ лъэхъаным диштэу унакIэ тищыкIагъ, ащ фэгъэхьыгъэ тхылъхэр дгъэ­хьазырыгъэх, — къеIуатэ Тхьаркъохъо Юрэ.
Теуцожь Цыгъо и Мафэ илъэс къэс Гъо­бэкъуае щыхагъэунэфыкIы.

Фестиваль-зэнэкъокъоу «Теуцожь Цыгъо — Адыгеим инароднэ ашуг» зыфиIоу Адыге­им щыкIогъагъэр бэмэ шIукIэ агу къинэ­жьыгъ. УсакIор къызыхъугъэр илъэси 165-рэ зэрэхъу­рэм Iофтхьабзэр фэгъэхьыгъагъ. Джы мыгъи мэфэкI Iофтхьабзэм изэхэщэн музеим иIофышIэхэр игъэкIотыгъэу дэлажьэх.
— Теуцожь Цыгъо къызыхъугъэр илъэси 170-рэ зэрэхъурэм фэгъэхьыгъэу Iофтхьабзэ тэгъэхьазыры. Ащ Iэнэ хъураер, усакIом ытхыгъэ произведениехэмкIэ зэнэкъокъур, хьакIэщ зэIухыгъэу «Жъымрэ кIэмрэ» зыфиIорэр, шъолъыр фестиваль-зэнэкъокъур хэхьащтых, — къеIуатэ музеим ипащэ.
УсакIом ипроизведениехэр непи шъып­къэныгъэр, зэгурыIоныгъэр, дэхагъэр ыкIи дэгъугъэр щыIэныгъэм хэтынхэм фэлажьэх. Адыгабзэм изэгъэшIэнкIэ, игъэфедэнкIэ ашугым иусэхэм ямэхьанэ джырэ уахътэм зыкъеIэты. Лъэпкъ шэн-хабзэхэр зехьэгъэнхэмкIэ, лъэпкъхэр зэгурыIохэу зэдэпсэунхэмкIэ ашугым иусэхэр щыIэныгъэм дештэх.
ТхэкIо цIэрыIом ишIэжь фэгъэхьыгъэ усэхэр ыкIи поэмэ тхыгъэхэр зыдэт тхылъхэр къыдагъэкIыгъэу литературнэ музеим чIэлъых. Ащ усакIом ишыкIэпщынэ чIыпIэ гъэнэфагъэ щеубыты. Гъобэкъое гурыт еджа­пIэм ыкIи урамэу зыщыпсэущтыгъэм непэ Теуцожь Цыгъо ыцIэ ахьы. Теуцожь районым ичIыпIабэхэм исаугъэтхэр адэт. Адыгэ Рес­публикэм культурэмкIэ и Министерствэ ме­далэу «Теуцожь Цыгъу» зыфиIорэр культу­рэм хэхъоныгъэ ышIыным зиIахьышIу хэзы­шIыхьэхэрэм афагъэшъуашэ. Непэрэ мафэм ехъулIэу нэбгырэ 50 фэдизмэ аратыгъ.

IофшIэныр щыжъот
Музеим иIофышIэ шъхьаIэу Уджыхъу Саи­дэ тызщыкIогъэ мафэм Iофтхьэбзэ гъэшIэгъон зэхищагъэу тытефагъ.
— ЦIыфхэр социальнэу къэухъумэгъэнхэмкIэ Зэхэубытэгъэ гупчэм Теуцожь районымкIэ № 4-м иIофышIэхэу Шъхьащэкъо Сэламэт, Iэшъынэ Сусан, Теуцожь Саният, СтIашъу Аминэт Iэшъынэ Нэфсэт Iофтхьа­бзэу «Активное долголетие» зыфиIорэр Гъобэ­къуае дэс пенсионерхэм афызэхащагъ. Зэ­хахьэр музеим щыкIуагъ. Iофтхьабзэу «Дышъэ блэрым ишъэфхэр» зыфиIорэ егъэ­джэн сы­хьатыр искусствэхэмкIэ кIэлэцIыкIу еджапIэм икIэлэегъаджэу СтIашъу Заремэ ригъэ­кIокIыгъ. Нахьыжъхэм дышъэ блэныр агу рихьыгъ, — къыIотагъ Уджыхъу Саидэ.
— ТыныбжьыкIэ тыхэкIотагъэми, лъэпкъ IэшIагъэхэм ащыщэу дышъэ блэрым идесэхэр зэдгъэшIагъ. Лъэпкъ культурэм иIэпэщысэу псэ къызпыкIэжьыгъэр непэрэ мафэм зэрагъэфедэрэм тигъэгушIуагъ. Сянэжъ «Iэпэ Iаз» раIощтыгъэ, сицIыкIугъом дышъэ ыкIи тыжьын IуданэмкIэ тигъаблэщтыгъэу къэсэшIэжьы. ЩыIэныгъэм изэман чыжьэ сызэрыхащагъэмкIэ зэхэщакIохэм сафэраз, — къы­Iуагъ зэIукIэм хэлэжьэгъэ Теуцожь Нурет.
Лъэпкъ Iофыр сыдигъокIи игъоу зылъытэрэ литературнэ музеим иIофышIэхэр охътакIэм дырагъаштэзэ мэлажьэх.
Лъэпшъыкъо Фатим.