Шэуджэн район гъэзетэу «Зарям» иапэрэ номер къы­зы­дэкIыгъэр щылэ мазэм илъэс
90-рэ хъугъэ. Ар сиIэу­бытыпIэу апэрэ лъэбэкъухэр зыщысыдзыгъэ, журналист сэнэ­хьа­тым сыгукIэ сыфэщагъэ сызыщыхъугъэ редак­ци­ем сыщыIагъ.

Садэжь сыкIожьыгъэм фэдэу пчъэр къыIусхи сызычIахьэм, Тхьайшъэо Тасим ытхыщтыгъэхэр зэрэхиутыщтыгъэ машинкэм итео макъэу сызэсэгъагъэр зэхэсхынэу сыфэягъ. Къыкъ Аслъан ипчъэ Iухыгъэу гъэзетым ишъыпкъэу еджэу зэрэщысыщтыгъэри сынэ къыкIэуцожьыгъ. Непэ ахэр къытхэмытыжьхэми, гъэзетым хэхъоныгъэхэр ышIынхэм яIахьышIу халъхьагъ. ЛIэужэу агъэса­гъэхэм джы IофшIэныр лъагъэкIуатэ, район гъэзетыр гъэшIэгъонэу къызэрэдэ­кIыщтым чанэу дэлажьэх.
Шэуджэн районым ищыIэкIэ–псэукIэ, ихъугъэ-шIагъэхэр, зэхъокIыныгъэу щы­хъу­хэрэр игъэкIотыгъэу гъэзет нэкIубгъо­хэм къарэхьэ. Зэхэубытагъэу илъэс зэ­кIэлъыкIохэм номер 9000-м ехъу къы­дэкIыгъ, нэкIубгъо пэпчъ районым итарихъ хэхьагъ.
Уахътэр макIо, шэпхъакIэхэм адиштэу гъэзетыр гъэпсыгъэным фэшI зэхъокIыныгъэхэр фэхъух. 2022-рэ илъэсым къы­щегъэжьагъэу районым щызэхащэгъэгъэ телевидениемрэ редакциемрэ зэхагъэхьажьыгъэх. ЗыкI къэбарлъы­гъэ­Iэс гупчэ ашIыжьыгъэх. Ащ ипащэу агъэ­нэфагъ КIубэ Любовь. ЯIофшIэн зэрэзэхащэрэр ащ къытфиIотагъ.
— ЩыIэныгъэр лъэкIуатэ, шапхъэу щыIэхэр зэхъокIых, цIыфхэм дунэе хъы­тыур нахь къызфагъэфедэ. Ащ къыхэкIыкIэ тэ тиIофшIэни зэхъокIыныгъэхэр фэхъугъэх. Тигупчэ тIоу гощыгъэ: хэутыным фэгъэзагъэмрэ электроннэ шIыкIэм тетэу къыдэкIыгъэнымрэ. Видеотехыгъэхэр джы сайтым итэгъахьэх, ащ нэмыкIэу социальнэ сетьхэм зэкIэми нэкIубгъохэр ащытиIэх. Ащ ишIуагъэкIэ джы тирайон закъоп къытэплъын е тикъэбархэм яджэн зылъэкIырэр. Район администрацием исетьхэми къэбархэр тэры арызыгъахьэхэрэр, — еIо Любовь.
Гъэзетэу «Заряр» тхьамафэм тIо къыдэкIы, ипчъагъэкIэ 1200-м ехъу. Ана­хьэу социальнэ-экономикэ лъэныкъо­хэм япхыгъэ тхыгъэхэр ары къихьэхэрэр. Дзэ-патриотическэ пIуныгъэм сыдигъокIи мэхьанэ раты. Районым щыщхэу хэу­шъхьафыкIыгъэ дзэ операцием щыIэхэм лIыгъэу зэрахьэрэр гъэзетеджэхэм алъа­гъэIэсы. Мыгъэ Хэгъэгум иухъумакIо и Илъэсэу зэрагъэнэфагъэм ыпкъ къи­кIыкIэ мы лъэныкъом джыри нахь зыра­гъэушъомбгъущт. Хэгъэгу зэошхом хэлэжьагъэхэм, зэоуж лъэхъаным къин зылъэгъугъэ цIыфхэм, ветеранхэм гущыIэгъу афэхъущтых. Лъэпкъ проектхэм яшIуагъэкIэ районым хэхъоныгъэу ышIыхэрэр гъэзетеджэхэм алъагъэIэсы. Джащ фэдэу цIыф къызэрыкIохэм ягугъу бэрэ ашIы. Медицинэм, гъэсэныгъэм, мэкъу-мэщым, спортым алъэныкъокIи къэбархэр ренэу къехьэх. АдыгабзэкIи тхыгъэхэр къихьэхэу къыхэкIы.
Сыд фэдиз уахътэ тешIагъэми, гъэзет нэкIубгъохэм къарыхьагъэр кIодыщтэп. Ар къаушыхьаты илъэс 80-кIэ узэкIэIэ­бэжьымэ къыдэкIыгъэ гъэзетэу зинэ­кIубгъохэр гъожьы хъугъэу тапашъхьэ илъым. А лъэхъаным районым ищыIэкIэ-­псэукIэ зыфэдагъэр ахэм нэм къыкIагъэуцо, гъэшIэгъоныбэ арыт.
— РайонымкIэ уасэ къытфашIэу мэфэ­кIыр зэрэрагъэкIокIыгъэмкIэ лъэшэу тафэраз. ХьэкIэ лъапIэхэр тиIагъэх, гу­щыIэ фабэхэр къаIуагъ. Непэ къытхэмы­тыжьхэм ягугъу ашIыгъ. Шэуджэн райо­ным итарихъ редакцием чIыпIэ гъэнэфа­гъэ зэрэщиубытырэм тырэгушхо. Адыге­им и Советхэм яапэрэ зэфэс и Унэ редакцием фэгъэхьыгъэ къэгъэлъэгъон къызэрэщызэIуахыгъэр лъэшэу тигуапэ хъугъэ, — къыIуагъ КIубэ Любовь.
Тарихъыр
Гъогу кIыхь, гъогу дах район гъэзетым къыкIугъэр. «Колхозный путь» аIуи зэ­джэгъэхэ гъэзетым иапэрэ номер 1935-рэ илъэсым ищылэ мазэ къыдэкIыгъагъ. Нэужым, илъэс заулэ тешIагъэу, ащ ыцIэ «Колхозная жизнь» хъугъагъэ, «Ле­нинец» ыцIэу къыдэкIэуи къыхэ­кIыгъ. 1959-рэ илъэсым район гъэзетхэр зэфа­шIыжьыгъагъэх, ау 1966-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу IофшIэныр аублэ­жьыгъ, район гъэзетым «ЗарякIэ» еджагъэх. Ащ апэрэ редакторэу иIагъэр къуаджэу Мамхыгъэ щыщэу, Адыгеим изаслуженнэ журналистэу, илъэс пчъагъэрэ рес­публикэ гъэзетэу «Адыгэ макъэм» Iоф щызышIэгъэ ЛIэхъусэжъ Хьаджэрэтбый ары. Ащ ригъэжьэгъэ IофшIэныр падзэ­жьыгъ Кобл Салбый, Тхьайшъэо Тасим, Къыкъ Аслъан, Iэшъхьэмэфэ Жаннэ, КIубэ Любэ.
Гъэзетым игугъу пшIы зыхъукIэ, шъхьа­фэу Тхьайшъэо Тасим укъытегущыIэныр къылэжьыгъ. Илъэс 30-м ехъу­рэ «Зарям» ар иредактор шъхьэIагъ, гъэхъэгъэшIухэм анэсыгъэу идунай ыхъо­жьыгъ. ИщыIэныгъэ зэрипхыгъэ сэнэхьатым ар фэшъыпкъагъ, пэщагъ, нэужым илъэс пчъагъэрэ пшъэдэкIыжь зыхьырэ секретарэу Iоф ышIагъ. Ащ фэдэу исэнэхьат ыгъэлъапIэу узэрихьы­лIэщтыр макIэ. Статья гъэшIэгъоныбэ ыгъэхьазырыгъ, гъэзетыр гъэшIэгъонэу зэхигъэуцощтыгъ, журналистхэм ятхыгъэхэм яджэщтыгъ. Тхьайшъэо Тасим республикэм изаслуженнэ журнали-­
стыгъ, хэутын IофшIэным иветераныгъ, ау ащ рыкъэеу щытыгъэп. Къыхэзгъэщы сшIоигъу иIофшIэн ежь хэшIыкIышхо зэрэфыриIэм дакIоу ныбжьыкIэхэу мы лъэныкъомкIэ апэрэ лъэбэкъухэр зышIы­хэрэм IэпыIэгъу, упчIэжьэгъу зэрафэ­хъугъэр. Ахэм сэри сызэращыщыр насыпыгъэкIэ сэлъытэ.
2003-рэ илъэсым Къыкъ Аслъан редак­тор IэнатIэм Iухьагъ. Москва къэралыгъо университетым журналистикэмкIэ ифакультет ащ къыухыгъ. Гъэзетым инэкIубгъохэм ятеплъэ, ащ къыщыхаутырэ къэбархэр еджэрэ цIыфхэм ашIогъэшIэгъонэу гъэпсыгъэным ащ лъэшэу гъунэ лъифыщтыгъ. Къыкъ Аслъан пэщэ хэхыгъэу, цIыфыгъэ хэлъэу, бэ къымыIоу, игущыIэхэм купкI яIэу щытыгъ. Аслъан ятэ илъэуж тетэу псэугъэ. Ащ фэдэу ежьыри журналистыгъ, коммунистыгъ, партием шъыпкъэныгъэ фыриIагъ. ­Илъэс 16-рэ ар «Зарям» пащэу иIагъ. 2019-рэ илъэсым игъонэмысэу идунай ыхъо­жьыгъ.
Непэрэ мафэхэр
Район гъэзетым непэ Iоф щызышIэ­хэрэм зэгурыIоныгъэ азыфагу илъэу, нэбгырэ пэпчъ исэнэхьат фэшъыпкъэу шъхьадж къытефэрэр зэрифэшъуашэу егъэцакIэ. Iэшъхьэмэфэ Жаннэ илъэс 31-рэ хъугъэ гъэзетым зыщылажьэрэр, лъэгэпIэ инхэм анэсыгъ. Редактор шъхьа­Iэм иапэрэ гуадзэу илъэс пчъагъэрэ Iоф ышIагъ, 2019-рэ илъэсым къыщегъэ­жьагъэу 2022-м нэс редактор шъхьэ­Iагъ, джырэкIэ къэбарлъыгъэIэс гупчэм ипащэ игуадз, АР-м изаслуженнэ IофышI.
— СыдигъокIи сиIофшIэн сшIогъэшIэгъон, сыд фэдэрэ лъэныкъо зызгъэзагъэ­ми, гъэзетеджэхэм гурыIогъошIу зэрафэ­хъущтыр, тхыгъэм зэрэзыпищэщтхэр ары сызыпылъыр. Журналист сэнэхьатыр гъэ­шIэгъоны, лъэныкъо зэфэшъхьафхэмкIэ уишIэныгъэхэм ахегъахъо, нэIосакIэ­хэр ошIых. ЦIыфхэр птхыгъэм еджагъэ­хэу, ашIогъэшIэгъоныгъэу къызыуаIожькIэ, гухахъо хэогъуатэ. Тигъэзетеджэхэм апай Iоф зыкIатшIэрэр, ашIогъэшIэгъонэу ежэх. ЩыIэныгъэм къыздихьырэ зэхъо­кIы­ныгъэхэм адиштэу Iоф тэшIэ, хэхъо­ны­гъэ зэрэтшIыщтым тыпылъ. Апэрэ гъэзет номерыр къызыдэкIыгъэм илъэс 90-рэ тешIагъэми, ар жъы хъурэп, — еIо Жаннэ.
Непэ гъэзетым ижурналистых зиIоф­шIэн шIу зылъэгъухэрэ Псэунэ Ритэрэ Хъуажъ Марыетрэ. Материал гъэшIэгъон­хэр, дэгъухэр атхых. Сурэтхэр Аулъэ Зураб тырехых. Шэуджэн Заремэ пшъэ­дэ­кIыжь зыхьырэ секретарэу мы аужырэ илъэсхэм Iоф ешIэ. Гъэзетым итеплъэ зыфэдэщтыр зипшъэрылъыр ПIатIыкъо Роз. Илъэс 40-м ехъугъ ар редакцием зыщылажьэрэр. Джащ фэдэу илъэс пчъагъэ хъугъэу Хьакъуй Аминэт коррек­торэу Iоф ешIэ. Районым ичIыпIэ зэфэшъхьафхэм журналистхэр илъэс зэкIэлъыкIохэм зыщэхэрэр водителэу Дзыбэ Хьамед. Даур Айдамыр системнэ администратор, компьютерхэм япхыгъ, иIоф­шIэн хэшIыкI фыриI. Дзыбэ Азэ бухгалте­рэу аужырэ илъэсхэм Iоф щешIэ, ипшъэ­рылъхэр зэрифэшъуашэу егъэцакIэ. Джащ фэдэу зыкI къэбарлъыгъэIэс гуп­чэм чанэу Iоф щашIэ Боджэкъо Тамилэ, Сихъу Бэлэ, Владимир Саниным, Ожъ Азэмат.
Шъхьафэу ягугъу къэпшIыныр атефэ илъэсыбэрэ район гъэзетым щылэжьагъэхэу Сихъу Марыет, Аулъэ Людэ, ГутIэ Марыет, Любовь Волковам, Дзыбэ Нуриет, Хьамырзэкъо Мерэм, ахэм ягъэ­хъагъэхэр кIодыхэрэп.
«Зарям» тыщыщ
Джары мэфэкIым ипэгъокIэу къыдэ­кIыгъэ гъэзетым изы нэкIубгъо ышъхьэр. IофшIэныр мыщ щезыгъэжьэгъэ нэ­бгырэ пчъагъэмэ республикэм икъэбарлъыгъэ­Iэс амалхэм яIофшIэн зэращылъагъэ­кIотагъэр, культурэм иIофышIэ пэрыт хъугъэхэм ясурэтхэр итых. Ахэм ащыщых «Адыгэ макъэм» илъэс пчъагъэрэ Iоф щызышIагъэу ЛIэхъусэжъ Хьаджэрэтбый, икорреспондентэу Шъаукъо Аслъангуащэ, мы тхыгъэм иавтор. «Советскэ Адыгеим» иредактор шъхьаIэ иапэрэ гуадзэу илъэс пчъагъэрэ Iоф зышIэгъэ Тамара Кушнир, мы гъэзет дэдэм илъэс пчъагъэрэ щылэжьэгъэ Александр Данильченкэр. Къатмэс Фатимэ «Адыгэ ма­къэ­ми» телерадиокомпаниеу «Адыгея» зы­фиIорэми Iоф ащишIагъ. АР-м и Къэ­ралыгъо Совет — Хасэм ипресс-­къулыкъу ипащэу Тамара Сидельникова­ри мы район гъэзетым щылэжьагъ. Ащ нэмыкIыбэми ацIэ къепIон плъэкIыщт…
Гъэзетэу «Заряр» джыри лIэшIэгъу пчъагъэрэ щыIэнэу, Iоф щызышIэхэрэм гухахъо хагъуатэзэ яIофшIэн агъэцэкIэ­нэу тафэлъаIо.
ДЕЛЭКЪО Анет.