УФ-м и Президентэу Владимир Путиныр кIэщакIо зыфэхъугъэ лъэпкъ проектыкIэхэр илъэсыкIэу къихьагъэм атIупщыгъэх.

2019-рэ илъэсым къыщыублагъ апэрэ проект 12-р шъолъырхэм ащыпхыращынэу зырагъэжьагъэр. Ахэм ащыщхэм икIыгъэ 2024-рэ илъэсым ыкIэм нэс пIалъэу яIагъ, ащыщхэр 2030-м нэс лъагъэкIотагъэх. ГъэрекIо Владимир Путиныр УФ-м и Федеральнэ ЗэIукIэ фэгъэзэгъэ Джэпсалъэм къызеджэм джыри къахигъэхъуагъ ыкIи илъэсым ыкIэм нэс ахэр аштагъэх.
«Унагъор» зыфиIорэ проектыр кIэлэцIыкIу зэрыс унагъохэм псэукIэ амал дэгъухэр ятыгъэнхэм, сабыеу къэхъурэр, цIыфхэм гъашIэу яIэр нахьыбэ шIыгъэн­хэм, нэжъ-Iужъхэм IэпыIэгъу ятыгъэным фытегъэпсыхьагъ.
ПсауныгъэмкIэ шIуагъэ къэзытырэ псэукIэ зиIэр нахьыбэ хъуным, апэрэ медицинэ IэпыIэгъур цIыфхэм нахь къызIэкIэгъэхьэгъошIу афэшIыгъэным фэгъэхьыгъ «ГъэшIэ кIыхьэ, гъэшIэ чан» зыфиIорэ лъэпкъ проектыр.
«ЦIыф зэрымыс быбырэ системэхэр». Ар технологическэ пэрытныгъэм ищыкIэгъэ амалхэр гъэпсыгъэнхэм фытегъэ­псыхьагъ.
АР-м и ЛIышъхьэ социальнэ хъытыум щыриIэ нэкIубгъохэм ащыщ къызэрэщитхыгъэмкIэ, икIыгъэ илъэсым цIыф зэрымыс быбырэ системи 6 мэз хъыз­мэтым пай къащэфынэу ахъщэ бюджетым къыхагъэкIыгъ. Джы лъэпкъ проектым ишIуагъэкIэ ахэр зыщаIыгъыщт­хэ ыкIи зыщагъэбыбыщт площадкэр агъэ­псыщт.
«IофышIэхэр» зыфиIорэр гъэсэны­гъэм исистемэрэ экономикэмрэ зэпхыныгъэ зэдыряIэным фытегъэпсыхьагъ.
Ащ къы­дыхэлъытагъэу цIыфхэм IофшIэпIэ чIыпIэ­хэр ягъэгъотыгъэнхэмкIэ гупчэу Адыгеим Iоф щызышIэхэрэр агъэкIэжьыщтых.
«НыбжьыкIэхэмрэ кIэлэцIыкIу­хэмрэ» зыфиIорэ лъэпкъ проектыр къыткIэхъу­хьэрэ лIэужхэм щыIэныгъэм чIыпIэ гъэ­нэфагъэ щагъотынымкIэ, сэнаущы­гъэу ахэлъым зырагъэушъомбгъунымкIэ амалышIухэр ятыгъэнхэм фэгъэхьыгъ.
«ЩыIэныгъэм пае инфраструктурэр». Ащ къыдыхэлъытагъэу хэгъэгум ипсэупIэ фонд зырагъэушъомбгъущт, унакIэу къашIыхэрэр цIыфхэм нахь къыз­IэкIэгъэхьэгъошIу афэхъунхэм дэлэжьэщтых.
Пыдзафэу псэупIэхэм къадащырэр зыщыратэкъурэ полигонхэр щымыIэжьынхэм, псыхъохэр, псыхъураехэр, псыутIэ­хэр гъэкъэбзэгъэнхэм, мэзхэм якъы­зэтегъэнэн фытегъэпсыхьагъ «Тыкъэ­зыуцухьэрэ дунаир дэгъуныр» зыфиIорэр.
«ШIуагъэ къэзытырэ ыкIи зэнэкъо­къур зылъэпсэ экономикэр». Ар экономикэм, финансхэм ябэдзэршIыпIэ хэхъоныгъэхэр ягъэшIыгъэнхэм, предпринимательствэм IэпыIэгъу етыгъэным, IофшIапIэхэм, ахэм аIутхэм федэу къа­тырэм хэгъэхъогъэным фэгъэхьыгъ.
«ЗекIонымрэ хьакIэ пэгъокIынымрэ» зыфиIорэм пшъэрылъэу иIэхэр ыцIэ нафэ къешIых. Мы лъэпкъ проектым къыдыхэ­лъытагъэу гъэпсэфыпIэ чIыпIэхэр ашIыщтых, щыIэхэр агъэкIэжьыщтых, мы лъэныкъом ищыкIэгъэ инфраструктурэр агъэпсыщт.
«ШIуагъэ къэзытырэ транспорт системэр». Урысыем изыкI транспортнэ «хъытыу» иинфраструктурэ ыкIуачIэ нахь ин шIыгъэным ар фэгъэхьыгъ.
«КъыдэгъэкIынымрэ транспорт системэмрэ яамалхэр» зыфиIорэм шэпхъэ­шIухэм адиштэрэ станокхэм якъы­дэ­гъэкIын хэгъэгум зыщырагъэушъомбгъуныр, мы лъэныкъомкIэ зыпарэми емы­пхыжьыгъэнхэр ары пшъэрылъэу иIэр.
«ПкъыгъуакIэхэмрэ химиемрэ». Ар химическэ ыкIи анахьэу щыIэныгъэм ищыкIэгъэ биотехнологическэ продукцием икъыдэгъэкIын зегъэушъомбгъугъэным фытегъэпсыхьагъ.
Экономикэ ыкIи социальнэ лъэныкъо­хэр цифрэ шIыкIэм тегъэхьэгъэнхэр, технологическэ шъхьафитныгъэмрэ пэрытныгъэмрэ анэсыныр ары «Амалхэм яэкономикэрэ къэралыгъор цифрэ шапхъэм тетынымрэ» зыфиIорэ проектым пшъэрылъэу иIэр.
«Псауныгъэм икъэухъумэнкIэ шIыкIакIэхэр». Мы лъэпкъ проектыми имэхьанэ ыцIэ къеIуатэ. ЦIыфхэм япсауныгъэ изытет иуплъэкIункIэ, ар зэщыкъуагъэмэ, зэтегъэуцожьыгъэнымкIэ екIолIэкIэ пэрытхэм ягъэфедэн зегъэ­ушъомбгъугъэныр ары зыфэгъэхьыгъэр.
«Гъомылапхъэр щынэгъончъэным ишIыкIэхэм анэгъэсыгъэныр» зыфиIорэм Урысыем къыщыдагъэкIыгъэ техникэр нахьыбэу мэкъумэщ хъызмэтым щагъэфедэным къыфэкIогъэныр ары зытегъэпсыхьагъэр.
«Дунэе кооперациемрэ экспортымрэ». Хэгъэгум щылажьэрэ компаниехэм IэпыIэгъу ятыгъэным, ахэм япродукцие ныбджэгъуныгъэ зыдытиIэ IэкIыб къэралхэм ябэдзэршIыпIэхэм ащыIуагъэ­кIыным фэщэгъэнхэм ар фэгъэхьыгъ.
— Аужырэ илъэсихым республикэм хэпшIыкIэу хэхъоныгъэхэр ышIыгъэх, лъэныкъо пстэумкIи проектышхохэр пхырытщынхэу опыт тиIэ хъугъэ. Лъэпкъ проектыкIэхэм хэхъоныгъэхэр дгъэпытэнхэу, тапэкIэ тылъыкIотэнэу амалы­кIэхэр къытатых. Ахэм япхырыщын фэ­гъэзэгъэ къулыкъухэм, чIыпIэхэм япащэхэм ямызакъоу, общественнэ институтхэри, социальнэ пшъэдэ­кIыжь зыхьырэ бизнесыри, цIыфэу республикэм щыпсэухэрэри къыхэлэжьэнхэм мэхьанэшхо иI. ТызэдеIэжьмэ ары лъэгэпIакIэ­хэм тызанэсыщтыр, псэупIэ, унагъо пэпчъ щыIакIэу иIэр нахьышIу, нахь Iэрыфэгъу зытшIышъущтыр, — къытхыгъ АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат лъэпкъ проектыкIэхэм къатегущыIэзэ.
Зыгъэхьазырыгъэр
ХЪУТ Нэфсэт.