Тхылъым идунай хэщагъэу
Адыгэ гущыIэр еухъумэ, Iэрытхыр бзэшъуашэм релъхьэ, тхылъыр дунаишхом хэхьаным дэлажьэ. Аджырэ Мае ищыIэныгъэ гъогу Адыгэ тхылъ тедзапIэм рипхыгъ.
Адыгэ тхылъ тедзапIэр загъэпсыгъэр илъэс 96-рэ хъугъэ. Адыгэ литературэр ылъэ тетыным ар фэлажьэ. Лъэпкъ художественнэ лъэныкъомкIи, жанрэхэмкIи, шъошэ зэфэшъхьафхэмкIи адыгабзэкIэ ыкIи урысыбзэкIэ тхыгъэхэр къыхаутых. ЛIэшIэгъу фэдиз хъугъэу лэжьэрэ тхылъ тедзапIэм къеолIэрэ тхакIохэм темакIэхэр, гупшысакIэхэр, еплъыкIакIэхэр къыздахьых. Ахэм Iоф адешIэ тхылъ тедзапIэм илъэс 32-рэ хъугъэу щылэжьэрэ, урысыбзэ литературэм иотдел иредакторэу Аджырэ Мае. Ащ бэмышIэу тын лъапIэу «Адыгэ Республикэм культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI» зыфиIорэр къыфагъэшъошагъ. Ар «Адыгэ макъэм» ихьакIэщ къедгъэблэгъагъ.
Адыгэ тхылъ тедзапIэм тхэныр езгъэжьэгъэкIагъэ, адыгэ тхэкIо пчъагъэмэ яапэрэ тхылъхэр къыщыхаутыгъэх, ахэр литературэм ылъапсэ хъугъэх, нэужым адыгэ дунаим щызэлъашIагъэх. Мыщ Iоф ешIэфэ тхылъ минитфым ехъу къыщыхаутыгъ, ахэр экземпляр миллиониблым шъхьадэкIыгъ. Непэ Адыгэ тхылъ тедзапIэм адыгабзэкIи урысыбзэкIи тхылъхэр къыщыхаутых. Ахэр нахьыбэрэмкIэ титхакIомэ атхыгъэ романхэр, повестьхэр, усэхэр зыдэтых.
— СицIыкIугъом щыублагъэу тхылъхэр сикIас. Кощхьэблэ гурыт еджапIэм сыщеджэзэ, журналистэу сыхъунэу сыгу исыубытагъ, ащ пае Ростов дэт къэралыгъо университетым филологиемкIэ ифакультет къэсыухыгъ. СыныбжьыкIэ дэдэу район гъэзетхэм стхыхэрэр къащыхаутыщтыгъ. ЯтIонэрэ курсым сисэу тхылъ тедзапIэм практикэ щысхьыгъ, ащ ыуж садэ-лэжьэнэу къысэджагъэх. Джащ щыублагъэу сигъэшIэ гъогу тхылъ тедзапIэм еспхыгъ, нэмыкI лъагъо горэм сырыкIонэу зыкIи сыгу къихьагъэп. Журналистикэм дакIоу илъэсиплIрэ литературнэ редакторэу седжагъ. Ащ фэгъэхьыгъэуи сидиплом IофшIэн стхыгъэ. Гъогоу къэскIурэр сэркIэ ренэу гъэшIэгъоныгъ. Тхылъым идунай сыхэтэу сэлажьэ, адыгэ гущыIэр зыухъумэрэмэ сащыщэу зысэлъытэжьы, — къеIуатэ Мае.
Сэнэхьат гъэшIэгъоным шIокI имыIэу бзэшIэныгъэр ищыкIагъ.
— Тхылъэу къыдэдгъэкIыщтым Iоф дэсэшIэ, хэутыным фэсэгъэхьазыры. Iэрытхэу авторым къыхьырэр шъошэ тэрэзым ислъхьажьыным сыдэлажьэ. Мыщ дэжьым къэIогъэн фае, Iэрытхым иавтори тхылъеджакIоми агу рихьэу тхылъыр щытын фае. ТхэкIо нахьыжъэу къытфэнагъэр мэкIэ дэд, ныбжьыкIэу адыгабзэкIэ тхэхэрэр зырызых. Тхэным фэщагъэхэр зэрэмакIэр непэ гумэкIыгъошху. Тиадыгэ литературэ тыфэсакъын, къэтыухъумэн фае, а пшъэрылъыр тиамалкIэ тэгъэцакIэ, тауж къикIыхэрэм IофшIэныр лъагъэкIотэнэу сэгугъэ, — еIо Мае.
Уахътэм зэхъокIыныгъэхэр, шэпхъакIэхэр къыздехьых. Джырэ технологиякIэхэр цIыфмэ агъэфедэ, компьютерымкIэ дунэе хъытыум хэхьэх, тхылъ зэмылIэужыгъуабэ ащ рагъуатэ. ТхылъыпIэм тетыр непэрэ мафэм ныбжьыкIэхэм ашIогъэшIэгъонэп, мы гумэкIыгъор дэгъэзыжьыгъэным тыпылъын фае. ТитхакIохэм якъэлэмыпэ къычIэкIырэ тхыгъэхэри нахь къэмэкIагъэх. Тхылъ пэпчъ тикультурэ хегъахъо, зырегъэушъомбгъу, зырегъэIэты. ЛIэужыкIэхэм ащ уасэу фашIырэр зэрытлъэкIэу къэтIэтын фае. Тиныдэлъфыбзэ икъызэтегъэнэн-ухъумэн хэтрэ адыгэкIи анахь мэхьанэ зиIэу сэлъытэ, — къеIуатэ Мае.
Къэралыгъо IэпыIэгъум ишIуагъэкIэ авторым ыпкIэ ымытэу тхылъ къыдигъэкIын елъэкIы.
— Тхылъыр шIэныгъэ къэкIопIэ ин ыкIи гущыIэгъу гъэшIэгъон, ар уфэсакъэу зэодзэкIы, уеджэ, узIэпещэ, къыIуатэрэр зэкIэ нэм кIэкIы. Ащ идунэе гъэшIэгъон тхылъеджэхэр хэпщэнхэм пае тхылъыр аIэкIэбгъэхьан, иIэшIугъэ агурыбгъэIон фае. Ащ пае тхылъеджапIэхэм, апшъэрэ гурыт еджапIэхэм тадэлажьэ. ТхылъыкIэхэм ялъэтегъэуцохэм тахэлажьэ. Тхылъыр тисабый пIугъэ фэдэу, шIэныгъэм идунаишхо хэтэтIупщыхьэ, — еIо Мае.
ТидэгущыIэгъу къызэриIотагъэмкIэ, имэкIайхэм тхылъыбэ ателъ. Ипшъэшъищи, ипхъорэлъфхэми тхылъыр шIу аригъэлъэгъугъ. Тхылъым фэщагъэхэу ыкIи уасэ фашIэу иунагъо исхэр ыпIугъэх. Къэралыгъо тын лъапIэу «Адыгэ Республикэм культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI» зыфиIорэр Мае къыфагъэшъошагъ.
— Лъэшэу сырэгушхо цIэ лъапIэр къызэрызлэжьыгъэм. Сизакъоу ар сигъэхъагъэп, сызщылэжьэрэ тхылъ тедзапIэм бэкIэ епхыгъ. Лъэпкъым уфэлэжьэныр насыпыгъ, — хигъэунэфыкIыгъ Мае.
Лъэпшъыкъо Фатим.
Сурэтыр: Iэшъынэ Аслъан.