Лъэпкъ музеир купкIэу иIэмкIи, Iофышхоу ылэжьырэмкIи республикэм инаучнэ-методическэ гупчэ закъу ыкIи шъолъырым имузейхэм якъэухъумэн, ахэгъэхъогъэн-зыкъягъэIэтыгъэн пшъэрылъыр зэшIуехы.

Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ музей Адыгэ автоном хэкум изэгъэшIэнкIэ Обществэм игъо зэрилъэгъугъэу 1925-рэ илъэсым зэхащэгъагъ. Мы Обществэм иправлениеу 1924-м щыIэ хъугъагъэм щыIэкIакIэм зыкъегъэIэтыгъэнымкIэ бэ мурадэу зыфигъэуцущтыгъэр ыкIи ахэр лъэныкъуабэкIэ зэшIуихыщтыгъэх. Обществэм хэтхэм анахь чанхэм яшъыпкъэу мэхьанэ зиIэ пкъыгъо зэфэшъхьаф­хэр: бзылъфыгъэ пхъэ цуакъэр, тыжьын бзылъфыгъэ ыкIи хъулъфыгъэ бгырыпхыхэр, тыжьын мыхъур Iэлъынэу (Iапэр зэрэчIадзэщтыгъэр), штаукI кIэрахъоу дышъэпс лэдэх зиIэр, нэмыкIхэри къаугъоигъагъэх. Ахэр ары музей экспозицием иапэрэ экспонат хъугъэхэри. Обществэм игъоу зэрилъытагъэу, хэку музеим иапэрэ пащэ хъугъэр Наурзэ Ибрахьим, ежь музеир ишъуашэкIэ тарихъ-этнографическэу агъэнэфагъ.

Музеир щыIэ зыхъугъэ апэрэ илъэсым къыщыкIэдзагъэу ащ экспонатхэр егугъоу ыугъоигъэх. Апэрэ илъэс закъом ащ ифонд адыгэ тарихъымкIэ, этнографиемкIэ ыкIи археологиемкIэ пкъыгъо 962-рэ хэхьагъ. Угъоен Iофым готэу музеим иапэрэ директор тарихъ ыкIи художественнэ мэхьанэ зиIэ пкъыгъохэр къыхэгъэщыгъэнхэмкIэ ыкIи къызIэкIэгъэхьэгъэнхэмкIэ Iофышхо ешIэ. Къыхэз­гъэщымэ сшIоигъор БрантIэ Зэчэрые- хьаджэр Адыгэ музеим ылъапсэ уцуным зиIахь гъэнэфагъэ хэзылъхьагъэу зэрэщытыр, ар лъэшэу Наурзэм къызэрэдеIагъэр ары. Динлэжь цIыф Iушым, губзыгъэм тарихъ лъэпкъ кIэныр угъоигъэныр игъо шъыпкъэу ылъытагъ, ежь ышъхьэкIэ мэхьанэ зиIэ пкъыгъо дэгъубэ къыугъоигъ ыкIи лъэпкъ шэн-хабзэр, зекIокIэ-шIыкIэхэр ахэм адиштэу зэрэщытыр къыIуатэзэ, Наурзэм ригъэтхыгъэх. НэмыкIэу къэпIон хъумэ, Наурзэ Ибрахьимэрэ БрантIэ Зэчэрые-хьа­джэмрэ апэрэ илъэс зытIум (анахьэу 1925-м ыкIэм ыкIи 1926-м) аIэ зэкIэ­дзагъэу Iоф ашIагъ.
А зэкIэмэ яшIуагъэкIэ, охътэ кIэкIым экспонат дэгъубэ къаIэкIэхьагъ: Адыгэ хэку тарихъ-этнографическэ музеим Грузием къыращыжьи натыхъое ыкIи шапсыгъэ быракъхэр, я XVII-рэ лIэшIэгъум ашIыгъэ кавказ сэшхоу зэлъашIэрэ убых лIакъоу Бэрзэджхэм яягъэр ыкIи Кавказым илIыкIоу 1864-рэ илъэсым щытыгъэм ежь убыххэм къыфагъэшъошэгъагъэр.
1937-рэ илъэсым ехъулIэу музеим ифонд экспонат 2817-рэ чIэлъыгъ ыкIи 1938-рэ илъэсым тарихъ-этнографическэ музеир Краснодар къыращыжьи Мые­къуапэ къахьыжьыгъ. Ащ Мыекъопэ районым чIыопс краеведческэ музе­ижъэу итыгъэу 1909-рэ илъэсым П. К. Перепелицынымрэ Х. Г. Шапошниковымрэ зэхащэгъагъэр къыхагъэхьа­жьыгъ ыкIи Адыгэ хэку краеведческэ музей хъугъэ.
1993-рэ илъэсым Адыгэ Республикэм и Правительствэ иунашъокIэ, Адыгэ хэку краеведческэ музеир АР-м и Лъэпкъ музей хъугъэ.
Мы узыгъэгъозэрэ тарихъ кIэкIым къыкIэлъыкIоу музеим иIофшIэнышхо гъэшIэгъон мыпшъыжьэу дэлэжьагъэхэу, зыкIуачIэ ыкIи зиакъыл ащ хэхьэгъэ музей Iэшъхьтетхэм, IофышIэ емызэщыжьхэм ягугъу къэтшIыщт.
Мамырыкъо Нуриет.
Сурэтхэр: Лъэпкъ музеим ихъарзынэщ.