Насыпым ынэгу рахырэп
Мы гущыIэ зэгъусэм хэлъ гупшысэшхом гу лъысэзгъэтагъэр оры. А насып закъоу зэкIэри зыкIэхъопсэу зыфалIэрэр оры сэ къысэзытыгъэр. Мафэр тыгъэм егъэфабэ, чэщыр мазэм егъэнэфы. Сэ сыгу цIыкIужъыеу зэкIэ зиIум-пэмыгъэр о зыр ары зыгъэшIугъэр, зэлъызыубытыгъэр. ПкIыхьапIэу слъэгъугъэми сшIошъ хъущтыгъэп мы спэкIэкIыгъэ отэрыр, ори ащ фэдэ къабз. ТIуми тыгъуасэп тыкъызалъфыгъэр, тыцIыф чъэпхъыгъэ дэдэу, тигъэшIэ гъогумэ азыныкъо ткIугъэхагъэ… ЕтIани анахь гъэшIэгъоныр, бэдэдэ шIагъэу тызэрэшIэщтыгъ: тызыщыщи, тызыхэти, тызтегъэпсыхьагъи. ЩыIэныгъэ гъогушхом зэфэдэу тет нэбгырабэм тахэкIуакIэу, хэти зэрихабзэу, тиIоф зэрэдгъэшIущтым зыдэтымышIэжьэу тызэлъиIыгъыгъ. Гум къымышIэу, шIомыигъоу хэти сыди хъурэп; тыгухэр, нэмыкI цIыфхэм афэмыдэу, ори, сэри дымыIугъ… Уфэмыеу сыдэущтэу зебгъэзыжьына?!
ПшIэнэу уапэ илъыр хъущ: уеджэн фаемэ, боу тегугъугъ, уепщэн фаеми, тепщэжьыгъ; «Iофы» зыцIэм псэ къыпыдгъакIэщтыгъ. Ау тэ тпсэ ифэныкъуагъэм тегупшысахэщтыгъэп. Шъыпкъэ, ори узэщыщтыгъэп, сэри хъэрен кIэшIэгъэшхом сисым фэдэу, хъурэ-шIэрэм сыхаплъэщтыгъ.
Типкъэгъу-лэгъухэм, IофшIэгъухэм, ныбджэгъухэм агузэгу чэф-чэфэу, Тхьэм нахь тымышIэу титыгъ. СэIоба, тшъхьэкIэ тинасыпэу тызIукIэщтым тимыгъэгумэкIырэм фэдагъ; умышIэрэмэ кIэлэгъу-ныбжьыкIэгъур къызэтеуцонышъ щытыщт пIонэу… ЕтIанэ, етIанэ зэгъо дэдэрэм, тыпшъыгъэу хэти пIэшъхьагъым тызекIужьрэм, къытэшIэкIыгъэ пстэумэ — дакIуи къэзыщи, дэгъуи дэйи, Iаи дахи — шъхьадж инабгъо зэригъотыгъэр зыгорэущтэу шъхьэм къихьэщтыгъ: жьы фыртынэу, ошъуапщэхэр езыфыжьэу, зэхэзыфэу; джащыгъум, мы гулъэчIэ упчIэр къэтIасхъэщтыгъ. Ау уныбжь икъуи къехъужьыгъэу, пшъхьи еппэсырэ гори щымыIэу, пшъхьэ иIоф, гум, шъом ахэзыгъэхъощт насып ялыеу, узыгъащтэу, узажэу узщыгугъырэр зэгъэгъотыгъошIоп… Бащэ ошIэшъ, ущэщтэ «шIулъэгъу» зыфаIорэм пшIапэу, ар хабзэба?! ШIулъэ-
гъум псэ уасэ фэзышIырэр арыба лъэш дэдэу ащ щыщтэрэр, иакъыл уцугъэкIэ зэкIэ зэпещэчы…
ЕтIани гу цIыкIур мэгумэкIы, мэчэлъао… Мы зэхэшIэ лъапIэр зигъо хъугъэ мыIэрысэп ныIа уIабэмэ, Насыпыр къэпштэнэу е къыпыпчынэу?!
КъашIэ о насыпкIэ заджэхэрэри? ЦIыфыбэм ащыщэу уилэгъу-уишъогъоу къыбдиштэщтыр къызэрэбгъотыщтыри; пакIэ зытет хъулъфыгъэу щыIэр макIа, насып ябгъотылIэщта? Джары «Iушыщэ мыхъузэ, кIалэми пшъашъэми заIэтмэ нахьышIу» зыкIаIорэр, Тхьэ закъор ары а зэкIэ зышIэу, зэхэзыфырэр.
Дэгъур, дахэр зыми имыштэп. Ау нэтIэгум итхагъэм ублэкIынэу зэрэщымытыр, непэ къэсыжьыгъэу, сэ сшIошъ хъупагъэ.
Узхэдэни щыIагъ, узшIоIофи ахэтыгъ — нэм зи къыIуихьагъэп… Бзыу шъхьафит дахэу мы чIым ушъхьащытыгъ… Хэт сыд ыIуагъэми, о къыопэсыгъэу, къыптефэу, уиIахьэу Тхьэм пфыхихыгъэр къыпIукIэжьыщт: гъэтхэпэ фабэу гур ыщэфэу, гъэмэфэ ощх быбэу зыкъыуищэкIэу, кIымэфэ апэрэ осыцэ жъогъуабэу IупшIэм теткIухьэу, дышъэ бжыхьапэу — узэрэщытэу узэкIэзыубытэу! Е гунэкI-IэнэкIэу укъэнэщт. КIочIэшхом игъоу ылъэгъумэ, уиIэтыни, учIидзыни, укъиIэтыжьыни — уигъэнасыпышIони ылъэкIыщт!
Насып, насып! Ар сыд е хэт? Ар шъо зэфэшъхьафыбэу, зэхэшIэ пчъагъэу зэхэт, лъэш ыкIи сакъ: уфэсакъын, уухъумэн, пIэтыныр ищыкIагъ. Узыныр — мыгъуагъ, утIумэ, узышъ — кIуачIэ. ЦIыф щыIэп гушIуагъор, тхъагъор къелыжьыгъэу. Насыпым апэрэр — псауныгъ, тынчыныгъ, мамырныгъ, шъыпкъагъ. Тхьэр а зэкIэмкIэ къыотагъэмэ, акъыл дахи уиIэу, узфаер зэбгъотылIэжьэу, уигупсэхэр узынчъэхэу, шыкур!
Ау уегупшысэмэ, шIу пстэоу мы гъашIэм хэлъыр зы нэбгырэм зэрэтемылъытагъэр, гуфаплъэу уплъэми зэхэошIэ. Зы лъэныкъокIэ щыIэныгъэр къыотэми, урэзэн фае: оплъэ, окIо, ошхэ, ощхы; укъэшъо, оуджы, огушIо; уикIасэр уимафэ — сэнэхьатмэ уиI, рызыкъмэ уиI, а зэкIэ насыпба?!
Къэнэжьырэ щыIэмэ джыри, зышIогъэIофи ор-орэу Iаби къаштэ, зыхэмыгъэн, хъупхъэхэм зэрашIэу, ори уиIахь! УгукIэ лъэшэу пшIоигъор Тхьэм къыпфишIэу хабзэ; шIу лъэгъу, джащыгъум ори укъалъэгъужьыщт, уиIэм уасэ фэшI, ощ фэдэ нэбгырэр Iэты, гъэлъапIэ, ау «сынасыпышIу!» пIоу, умыкуу, насыпым ынэгу рахырэп; фэсакъых, фэгушIох: апсым фэдэу чэгъошIушъ…
Ау етIани тып-сыпэу гу цIыкIур къытео: матхъэми, мащтэ, мытхъэми, мэтхытхы…
Зизэкъо дэдэу чэщ огум щыплIэо-щэорэ Мазэм фэдэу, джащыгъум гупсэфыгъор Iэпызыгъэу гу цIыкIур чэщым щэгурымы…
Кушъэм хэлъ сабыеу хэкIуатэ игъорыгъоу чэщыр; сэри гупшысэхэм сагъэхъые, сызэрэхэчъыягъэри сымышIэу сыIуичи, нэф къэшъыгъэу, мэфэ ошIу дахэу сыкъэущыжьыгъ. Слъэгъурэм сыгу зыкъыригъэпхъотагъ: гъэтхапэ, огур къаргъо, жьыр къабзэ, бзыухэм зэдырагъаштэу орэд къаIо. Сыплъэмэ, чэрэз чъыг цIыкIу къутамэм тес бзыу цIыкIуитIур зэгуагъэпкIагъэхэм фэд, сычэф, сщиз схэхъо, мыдыкIэ телефоныр зэтыричэу къытео, «СыкъэкIо, сыкъэкIо!» сIозэ, джыри зэ бзыуитIум сафеплъэкIыжьыгъ. Мэфэ ошIум сыгу хэкIуакIи, ащ нахьыбэ тесымыгъашIэу къысажэрэм сыфэкIуагъ.
Мамырыкъо Нуриет.
Сурэтхэр: «Фотовзгляд» зыфиIорэ буклетым къыдэхыгъэх.