«Тхылъхэр мэкIайхэм ащыусэпынхэу щытэп, ахэм уяджэн фае», — еIо «Адыгэ Республикэм культурэмкIэ изаслуженнэ IофышI» зыфиIорэ щытхъуцIэр бэмышIэу къызфагъэшъошэгъэ Хьамдэхъу Замрэт. Ар Кощхьэблэ районым игупчэ тхылъеджапIэ ипащэ игуадзэу мэлажьэ.

Замрэт иIофшIэн гъогу зэрэщытэу тхылъеджапIэм фигъэ­хьыгъ. ЩыIэныгъэ гъогоу къыкIугъэмкIэ, исэнэхьат зэрэфэшъыпкъэмкIэ, хэгъэгум, общест­вэм шIуагъэ къафихьыным зэ­рэфэхьазырымкIэ рэзэныгъэ ыкIи щытхъу тхылъыбэ ащ къы­лэжьыгъ.
Адыгэ къэралыгъо универ­ситетыр къызеухым, 2000-рэ илъэсым Кощхьэблэ тхылъ­еджапIэм Замрэт IофшIэныр щыригъэжьэгъагъ. ТIэкIу тешIагъэу къэбар-библиографическэ отделым ипащэу, ащ ыуж Кощхьэблэ район гупчэ тхылъ­еджапIэм ипащэ игуадзэу агъэ­нэфагъ.
Замрэт культурэм IофшIэныр зыщыригъэжьэгъагъэм къы­щыублагъэу бэ зэхъокIыгъэр. Иилъэс хьылъэхэри илъэхъанышIухэри ащ къыдикIугъэх, ау ипшъэрылъ шъхьаIэ игъэцэкIэн, ныбжьыкIэхэм тхылъыр шIу аригъэлъэгъуныр, цIыфхэр ащ къыхэщэгъэнхэр зэпигъэугъэп. КIэлэцIыкIухэмрэ ныбжьыкIэ­хэмрэ тхылъыбэ аджэу, яхэ­гъэгу шIу алъэгъоу, лъэпкъым итарихъ, ижэрыIо творчествэ ашIэу, ащ уасэ фашIэу пIугъэнхэм мэхьанэшхо реты.
— Уисэнэхьат шIу умы­лъэгъоу Iоф пшIэн плъэ­кIыщтэп. Сэ сшъхьэкIэ сицIыкIугъом къыщыублагъэу седжэнэу сикIас. АщкIэ сыфэраз сятэу Гъо­нэжьыкъо Нурбый. Тиунагъо тхылъым чIыпIэ гъэнэфагъэ щыриIагъ. Сэнэхьатым икъыхэ­хынкIэ Адыгэкъалэ дэт еджапIэу сызычIэсыгъэм тарихъымкIэ тыщезы­гъаджэщтыгъэ Уды­кIэко Юрэ ишIуагъэ къы­сэкIыгъ, — къеIуатэ Замрэт.
ЧылэмкIэ мэхьэнэ ин зиIэ чIыпI тхылъеджапIэр. Непэ ахэр псэупIэхэм якультурнэ гупчэх, къэбар къэкIуапIэх. Хъытыум, технологиякIэхэм дунаир зыщызэлъаштэгъэ лъэхъаным тхылъеджапIэхэр IугъэкIотыгъэ хъугъагъэх, ау аужырэ илъэсхэм псэ къапыкIэжьыгъэу щыIэкIакIэ агъотыжьы. Лъэпкъ проектэу «Культурэм» ыкIи республикэм щылэжьэрэ къэралыгъо программэу «Культурэм хэхъоныгъэ егъэшIыгъэныр» зыфиIорэм ар яхьатыр. ЗэкIэ районым ит тхылъеджапIэхэм зэхъокIыныгъэшIухэр яIэх. АР-м и ЛIы­шъхьэу КъумпIыл Мурат ишIуа­гъэкIэ а пстэур гъэцэкIагъэ мэхъу.

— Къытэпхыгъэ тхылъеджапIэхэм яIофшIэн зэрэзэхэщэгъэщтыр къэзыгъэнэфэрэ шэпхъэ документхэр зэхэсэгъэуцох. Сызфэгъэзэгъэ Iофым елъытыгъэу ыкIи тхылъеджапIэм ипащэ ипшъэ­рылъкIэ, нэмыкI тхылъеджапIэхэр, хабзэм икъулыкъухэр, ыпшъэкIэ щыIэ организациехэр ти­тхылъеджапIэ зэшIуихырэ Iофтхьабзэхэм, иIоф­шIэн къыдилъытэрэ лъэныкъохэм ащысэгъэгъуа­зэх. ТхылъеджапIэхэм яIофыгъохэмкIэ пащэм справкэхэр ыгъэхьазырынымкIэ, ищыкIэгъэ къэбарыр къызIэкIигъэхьанымкIэ IэпыIэгъу сы­фэхъу, унашъоу аштэ­хэрэр гъэцэкIагъэ зэрэ­хъурэм сылъэплъэ.
ТитхылъеджапIэхэр цIыф кIуапIэу сыдигъуи щытых. Культурэм иунэхэм кружокыбэ ащэ­лажьэ. Ахэм къякIолIэрэ кIэлэцIыкIухэри тхылъеджапIэмэ ренэу ачIэ­хьэх, тиеджакIохэм зэхатшIэу къахэхъо. ­Шъхьадж шIогъэшIэгъон тхылъыр чIа­гъуатэ. Кощ­хьэблэ районым ит псэупIэхэу Кощхьаблэ, Блащэпсынэ, Фэдз ыкIи Майскэм модельнэ тхылъеджапIэхэр къащызэIуахыгъ. Ахэм якъызэIухын Iофышхо дэс­шIагъ. Модельнэ ахэр зэрашIыжьыхэрэм дакIоу тхылъеджапIэхэм амалышIухэр агъотыгъэх. Непэрэ шапхъэхэм ади­штэхэу, хъоо­-пщаухэу гъэпсыгъэх, технологиякIэхэр яIофшIэнкIэ агъэ­фе­дэх, кIэлэцIыкIухэм ямызакъоу, нахьыжъхэми ятворческэ амал­хэр щаушэтынхэ ыкIи ща­гъэфедэнхэ алъэкIы. Аужырэ шап­хъэхэм адиштэрэ тхылъеджапIэхэр цIыф кIуапIэ хъунхэм тыщэгугъы.Ахэм ащызэхащэрэ Iофтхьа­бзэхэм ныбжьыкIэхэр чанэу къахэлажьэхэмэ, тхылъмэ «ящыIэныгъэ» нахь кIыхьэ ашIыщт, — къеIуатэ Замрэт.
Тхылъым идунэе гъэшIэгъон ныбжьыкIэхэр хэпщэнхэр IэшIэхэп, интернетыр непэ ахэмкIэ Iэрыфэгъу. Тхылъыр шIэныгъэ къэкIопIэ ин ыкIи гущыIэгъу гъэшIэгъонэу зэрэщытыр агурыгъэIогъуай. Джащ фэдэу къэ­Iогъэн фае тхылъеджапIэ пэпчъ ежь зыдэлэжьэрэ лъэныкъо шъхьаф зэриIэр.
УФ-м и Президентэу Вла­димир Путиным иунашъокIэ 2025-р Хэгъэгум иухъумакIо и Илъэсэу Урысыем щагъэнэфагъ.
Кощхьэблэ районым ит ­тхылъ­еджапIэхэм мы илъэсым патриотическэ сыхьатхэр ащызэхащэнхэу рагъэжьагъ. Ахэм кIэлэцIыкIухэри нахьыжъхэри бэу хэлажьэх. Iофтхьабзэм ыкIэм лIэужым ишIэжь мэхьанэу иIэм, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлажьэхэрэм ялIы­хъужъныгъэ щатегущыIэх. Ятарихъ, якультурэ ашIэу, шIэжьыр агъэлъапIэу, яхэгъэгу шIу алъэ­гъоу къыткIэхъухьэхэрэр пIу­гъэнхэм мэхьанэ ин зэриIэр анахь шъхьаIэу къыхагъэщы.
Замрэт иIофшIэн ыгу еты­гъэу рэлажьэ. Мафэм уахътэу илъыр шIомакIэу къыхэкIы. Ишъхьэ­гъусэу Нурдинрэ ежьыррэ ­илъэс 30 хъугъэу зэдэпсэух. Япшъэшъэ нахьыжъэу Мадинэ Къэ­бэртэе Бэлъкъарым ит къалэу Баксан щэпсэу, сабыищ иI. Япшъэшъэ нахьыкIэу Динарэ япшIэнэрэ классым щеджэ. Ным анахь тхьамыкIагъоу къехъулIэн ылъэкIыщтым Замрэт рихьы­лIагъ, икIалэу Щамилэ ыныбжьыкIэ къытефэрэ къулыкъур Мыекъуапэ щихьызэ ащ зэзэгъыныгъэм щыкIатхи, дзэ­къулыкъушIэхэм ахэтэу хэу­шъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлэ­жьэнэу кIуагъэ. Идзэ пшъэрылъхэр ыгъэцакIэхэзэ, 2022-рэ илъэсым, чъэпыогъум фэхыгъэ.
— ЩыIэныгъэр гъэшIэ­гъо­нэу гъэпсыгъэ. Гъа­шIэм ызыныкъор IофшIэным щытэгъакIо. Джащ фэдэу бэрэ IофышIэм сыкъэтыгъэу сыкъызыкIожькIэ, «Тян, зыми медаль къыпфигъэшъошэщтэп, ащ фэдизэу зымыгъэлIэжь», — сикIалэ ыIощтыгъ. Къысатыгъэ медалыр Щамилэ фэсэ­гъэшъуашэ. СэркIэ ар тын лъапIэу щыт.
Замрэт лъытэныгъэшхо зыфашIырэ цIыф. ИIофшIэн дэгъоу егъэцакIэ, зэхэщэкIо чан. Ипшъэ­дэкIыжь къызыгурыIорэ, УрысыемкIи АдыгеимкIи шъыпкъагъэ зыхэлъ цIыф.
ТхылъеджапIэхэм щыIэкIакIэ агъотыным дэлэжьэрэ IофышIэ­хэр непэрэ мафэм дэлъэба­къох. Ахэм ящыIэныгъэ тхылъеджапIэм фагъэлажьэ.
Лъэпшъыкъо Фатим.
Сурэтхэр: Хьамдэхъу Замрэт ихъарзынэщ.