2025-рэ илъэсыр, Хэгъэгу зэошхом ТекIоныгъэр къыз­щыдахыгъэр илъэс 80 зэрэхъурэм къыпкъырыкIыхэзэ, мы­гъэ Хэгъэгум иухъумакIо и Илъэсэу Урысыем ща­гъэнэфагъ.

Мы унашъор ошIэ-дэмышIагъэу щытэп. Тызэкъотэу нацизмэм тызэрэпэуцужьырэр ыкIи титарихъ ишъыпкъагъэ къызэрэтыухъумэрэр зэрэдунаеу ядгъэ­лъэгъуным мыр иамалышIу хъущт. ТидзэкIолIхэм зэрахьэгъэ лIыхъужъныгъэм ишIэжь къэралыгъуабэмэ хагъэкIуакIэ, агъэцIыкIу зэрашIоигъом лъапсэ зэримыIэр къэгъэлъэгъогъэн зэрэфаем а унашъор къыхэкIыгъ.
Iофтхьабзэхэр
Юбилейнэ илъэсым итамыгъи къыхахыгъ, зэрэ Урысыеу щыкIощт Iоф­тхьэбзэшхохэри агъэнэфагъэх: «ТекIоныгъэм имэшIоустхъу», «Тызэгъусэмэ тэ — Урысыер», «Георгиевскэ кIэпсэжъыер», «МыкIодыжьыщт полкыр» ыкIи «ТекIоныгъэм идиктант». Хэгъэгу зэошхом советскэ цIыфхэм щызэрахьэгъэ лIыхъужъныгъэм итарихъ шъыпкъэм те­тэу къэIотэгъэным, шIэжьыр къызэтегъэнэгъэным ыкIи гъэпытэгъэным афэгъэхьыгъэ федеральнэ ыкIи шъолъыр мэхьанэ зиIэ проектэу зэхащэщтхэми патриотическэ нэшанэр ахэлъыщт.
Хэгъэгу зэошхор заухыгъэр лIэшIэ­гъуныкъом къехъугъ, ау ащ иджэрпэ­джэжь джы къызнэсыгъэми зэхэтэхы.
Ветеранхэм я Совет
— Ти Главнокомандующэ игъоу ылъытагъ мы илъэсыр Хэгъэгум иухъумакIо и Илъэсэу гъэнэфэ­гъэныр ыкIи ащ тэри детэгъа­штэ. ТидзэкIолIхэм лIыхъужъныгъэу, лIыгъэу, пытагъэу Хэ­гъэгу зэошхом щызэрахьагъэр зыми фэмыдэ щысэшIоу тари­хъым къыхэнагъ. Ар къыткIэ­хъухьэрэ лIэужхэм алъыдгъэIэсыныр хэбзэшIу тфэхъугъ. ЛIы­хъужъныгъэ пэпчъ цIэ иI, ащ фэдэ хэушъхьафыкIыгъэ лIы­хъужъныгъэхэмкIэ Советскэ цIыфхэм ялIыхъужъныгъэ зэ­хэугъоягъэ хъугъэ, — хигъэунэфыкIыгъ АР-м иветеранхэм я Совет итхьаматэу Къоджэ Аслъан.
ТигущыIэгъу къызэриIуагъэмкIэ, тя­тэжъхэу тарихъ лъэхъэнэ зэфэшъхьаф­хэм я Хэгъэгушхо фэзэуагъэхэм ацIэхэр, ахэм лIыхъужъныгъэу зэрахьагъэм фэгъэхьыгъэ зэдэгущыIэгъухэр мы илъэ­сым нахь игъэкIотыгъэу ныбжьыкIэхэм адашIыщтых, фронтым Iутыгъэхэм, партизан отрядхэм ахэтыгъэхэм, зэо кIыбым щыIагъэхэм, заводхэм, колхоз шъофхэм ащылэжьагъэхэм зэкIэми яIоф Iахь зэрагъэцэкIагъэр къафаIотэщт. Ащ дакIоу, непэ хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэлэжьэрэ тидзэкIолIхэм япшъэрылъ щытхъу хэлъэу зэрагъэца­кIэрэр лIэужыкIэхэм шIыкIэ зэфэшъхьафхэмкIэ алъагъэIэсыщт.
— ХэушъхьафыкIыгъэ дзэ опе­рацием иветеранхэм шъхьафэу Союз яI, ау ахэми, Урысыем и ДОСААФ икъутамэу Адыгэ Рес­публикэм щыIэми зэпхыныгъэ адытиIэу тызэдэлажьэ. ГухэкI нахь мышIэми, мы аужырэ ­илъэс заулэм Хэгъэгу зэошхом иветеранхэм аныбжьи, япсауныгъи ялъытыгъэу къакIухьажьы­нэу хъурэп. Республикэм пстэумкIи къытфэнагъэр нэбгырэ 24-рэ. ЯщыIэкIэ-псэукIи дэеп, пенсиеу къаратырэри рыпсэушъунхэм тегъэпсыхьагъ, илъэс къэс адэжь кIохэзэ, япсауныгъэ ­ауплъэкIу, мэфэкIхэм яхъулIэу хэбзэ къулыкъухэм ялIыкIохэм ахэр ащыгъупшэхэрэп, агъашIох, ахъщэ ыкIи нэпэеплъ шIухьафтынхэр афашIых, — къыхигъэщыгъ Къоджэ Аслъан.
Щылэ мазэр тарихъ хъугъэ-шIагъэхэмкIэ зэрэбаир тигущыIэгъу къыIуагъ.
Урысые Федерацием ухъумэн Iоф­хэмкIэ имазэ Адыгэ Республикэм щылэ мазэм и 23-м щырагъэжьэщт. Ащ къыдыхэлъытагъэу, щылэ мазэм и 24-м, фашист техакIохэр зэхакъутэхи, Адыгеир ыкIи Пшызэ шъхьафит тидзэхэм зашIыжьыгъэхэм, Iофтхьабзэу «ШIэжьым ивахтэ» ветеранхэм я Совет ригъэкIо­кIыщт. Станицэу Дахъом дэт саугъэтым шIэжь зэхахьэ щыкIощт. Щылэ мазэм и 29-м Мыекъуапэ шъхьафит зашIыжьыгъэ маф, Гупчэ мемориалым Iофтхьабзэ щыкIощт. Тарихъым инэкIубгъохэр шъып­къэм тетэу зэгъэшIэгъэнхэм имэхьанэ, ныбжьыкIэхэм еплъыкIэ тэрэзхэр щы­Iэныгъэм фыряIэным афэIорышIэрэ зэ­IукIэгъухэр еджапIэхэм ащызэхащэщтых. Мэзаем и 23-м автомобильхэр зэхэтхэу мэхьанэ зиIэ зэо гъогоу зэпа­чыгъэхэм зэрэрыкIощтхэ IофтхьабзэмкIэ мазэр зэфашIыжьыщт.
— IофшIэныр мыщ къыщыуцу­рэп. ЛIэшIэгъухэр пытэу зэзыпхырэ мэфэкIышхоу ТекIоны­гъэм и Мафэ ахэм къакIэлъэкIо. Титарихъ дэгъоу тэшIэ, ащ тырэгушхо! Типшъэрылъ шъхьаIэр цIыфхэм языкIыныгъэ, язэкъотныгъэ, япсэемыблэжьныгъэ ыкIи IофшIэным зэрэфэщагъэхэм адакIоу, Хэгъэгум шIулъэгъуныгъэшхоу фыряIэм ишIуагъэкIэ шъхьафитныгъэр къытфыдэзыхыгъэхэм яшIэжь къызэтедгъэнэныр, дгъэлъэпIэныр, къыткIэхъухьэхэрэм ядгъэшIэныр ары. Ветеранхэм, апсэ халъхьэзэ тичIыгу гупсэ къэзыухъумагъэ­хэм, заом ыкIыб щыIэхэу ТекIоныгъэр къэзыгъэблэгъагъэхэм, тишъолъыр, хэгъэгур зэо ужым зыпкъ игъэуцожьыгъэнхэм зиIахь хэзышIыхьагъэхэм яIоф­шIагъэ зэрифэшъуашэу уасэ фэтэшIы, — хигъэунэфыкIыгъ АР-м иветеранхэм я Совет ­итхьаматэ.
Хэгъэгум иухъумакIу
Илъэс реным Хэгъэгум иухъумакIохэм афэгъэхьыгъэ тхыгъэхэр гъэзетым инэ­кIубгъохэм къащыхэтыутыщтых. Ахэм ащыщ тигущыIэгъоу полковникэу, ракетыдзэхэмрэ я 58-рэ дзэм иартиллериерэ япэщагъэу, Адыгэ Республикэм иветеранхэм я Совет итхьаматэу Къоджэ Аслъан Аюбэ ыкъор. Ащ ищыIэныгъэ щыщ илъэс 33-р дзэ къулыкъум ритыгъ, чIыпIэ заохэр зыщыкIогъэ шъолъырхэм илъэси 5-рэ къулыкъур ащихьыгъ.
1947-рэ илъэсым къэхъугъэ кIалэм зэоуж илъэс къинхэр дэгъоу зэхишIагъ. Къызэрыхъухьагъэр бын-унэгъо Iужъу. Мыекъуапэ игурыт еджапIэу N 10-р къызеухым, Тбилиси дэт артиллерийскэ училищым чIэхьагъ.
— Дзэ Iофыр къыхэсхынэу зыкIэхъугъэм лъапсэ иI — сшына­хьыжъ дзэ летчикэу щытыгъ, ар щысэшIу сфэхъугъ. Сятэу Аюбэ Хэгъэгу зэошхом хэлэ­жьагъ. Артиллерийскэ училищым тыщезыгъэджагъэхэми Хэгъэгу зэошхом хэлэжьагъэхэр ахэтыгъэх. Ахэм ясэнэхьат ишъэф­хэм курсант ныбжьыкIэхэм дэгъоу нэIуасэ тафашIыщтыгъ. 1968-рэ илъэсым училищым лейтенантыцIэр сиIэу сыкъычIэкIыгъ ыкIи а илъэс дэдэм Грознэм сагъакIуи, взводым ­икомандирэу сагъэнэфэгъагъ. Къыхэсхыгъэ дзэ сэнэхьатым сырыкIэгъожьэу зы мафэ къы­хэкIыгъэп, — къеIуатэ Аслъан.
1969-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу я 28391-рэ дзэм ибатарее икомандирыгъ, 1973-рэ илъэсым артиллерийскэ дивизионым ипащэу агъэнэфагъ. Пэщэ чанэу зэрэщытыгъэм, дзэ къулыкъур еIолIэнчъэу зэригъэцэкIагъэм афэшI медальхэу «50 лет Вооруженных Сил СССР», «За воинскую доблесть» зыфиIохэрэр къыфагъэшъошагъэх.
ТигущыIэгъу сэмэркъэу дахэ ышIыныр икIас, щхызэ къеIо: «Илъэс зэкIэлъыкIохэм IэнэтIэ зэфэшъхьафэу 13 згъэцэ­кIагъэ, Урысыем зыкъэухъумэжьынымкIэ и Министерствэ имедаль 17 къысфагъэшъошагъ». Ащ нэмыкI тын лъапIэ­хэри А. Къуаджэм къылэжьыгъэх.
Дзэ къулыкъур ехьыфэ 1991 — 1993-рэ илъэсхэм грузинхэмрэ осетинхэмрэ, 1992 — 1994-рэ илъэсхэм осетинхэмрэ ингушхэмрэ азыфагу къихъухьэгъэгъэ Iэшэ зэIуупIэныгъэхэм, Чэчэным контр­террористическэ операциеу щызэхащэгъагъэм ахэлэжьагъ. 1998-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу отставкэм щыI.
Ау зи зымышIэрэ цIыфхэм ар ащыщэп. ЩыIэныгъэм зыкъыщезымыгъэнэрэ, уз­хэм зыкъязымыгъэгъэщтэрэ, сэмэркъэу дахэ зыхэлъ тинахьыжъ цIыф чан. Общественнэ IофшIэнхэм апылъынэуи, икъорэлъфхэм гъэсэпэтхыдэкIэ зафигъэ­зэнэуи, ичъыгхатэ щылэжьэнэуи игъо ефэ.
2012-рэ илъэсым ичъэпыогъу къыщегъэжьагъэу Къоджэ Аслъан Адыгэ Рес­публикэм иветеранхэм я Совет пэщэны­гъэ дызэрехьэ. НыбжьыкIэхэм дзэ-пат­риотическэ пIуныгъэу арагъэгъотырэм зыкъегъэIэтыгъэным фэгъэхьыгъэ Iоф­тхьабзэхэм ахэлажьэ, зыныбжь хэкIота­гъэхэм афэгумэкIы, ветеранхэм яшIэжь зэрагъэлъэпIэщтым емызэщыжьэу ыуж ит.
Унагъор
ЦIыфымкIэ анахь шъхьаIэр — иунагъу. Аслъан Аюбэ ыкъом илъэс зэкIэлъыкIохэм къулыкъур тыдэ зыщехьи, ишъхьэ­гъусэу Лидэ игъусэу къыдекIокIыгъ. Ар цэхэм яIэзэрэ врач. Зэшъхьэгъусэхэм зэдагъотыгъэ кIалэу Тимур кассационнэ хьыкумым ихьыкумышI. Ащ джы къыкIэхъухьэгъэ къорэлъфхэм ныжъ-тыжъхэр агъэгушIох. Рустам УФ-м зыкъэухъумэжьынымкIэ и Министерствэ и Дзэ университет икурсант. Эльмирэ журналист, Салим джыри гурыт еджапIэм чIэс.
УIэшыгъэ КIуачIэхэм яветеранэу Къоджэ Аслъан фэдэхэу зэоуж лъэ­хъаным къэхъугъэхэр щыIэныгъэр шIу зэрэплъэгъун, пытагъэ пхэлъын, Iоф зэрэпшIэн, уишIэныгъи уиIэпэIэсэныгъи ныбжьыкIэхэм зэралъыбгъэIэсын фаемкIэ тищысэтехыпIэх.
Iэшъынэ Сусан.
Сурэтыр: Къоджэ Аслъан ихъарзынэщ.